Ελληνική Επανάσταση και Κύπρος
Πράξεις ηρωισμού
ΠΡΑΞΕΙΣ ΗΡΩΙΣΜΟΥ
Αναφέρουμε δύο περιπτώσεις ηρωικών πράξεων Κυπρίων αγωνιστών, που είναι γνωστές από τις πηγές. Η μία αναφέρεται από το στρατηγό Μακρυγιάννη:
Ο στρατηγός Μακρυγιάννης αναφέρει στα «Απομνημονεύματά» του ένα Κύπριο στρατιώτη του που είχε προβεί σε πράξη ηρωισμού και είχε πέσει μαχόμενος λίγο αργότερα. Τον αναφέρει απλώς ως Μιχάλη. Τον Απρίλιο του 1825 ένα αγγλικό πολεμικό εισήλθε στον κόλπο του Νεοκάστρου (Ναβαρίνο). Στο εκεί φρούριο βρίσκονταν περικυκλωμένοι από Τούρκους και αντιμετώπιζαν άμεσο κίνδυνο ο Μακρυγιάννης και άλλοι αγωνιστές. Θέλησαν να επικοινωνήσουν με το αγγλικό πολεμικό για βοήθεια, και ο μόνος τρόπος ήταν να πάει στο πλοίο κάποιος κολυμπώντας. Προσφέρθηκε εθελοντικά ο Μιχάλης. Το βράδυ τον κατέβασαν κρυφά, με σχοινιά, από το κάστρο. Κατόρθωσε να περάσει τις γραμμές των Τούρκων και να πέσει στη θάλασσα. Τον αντελήφθησαν όμως τα τουρκικά καράβια που τον κυνήγησαν. Κατόρθωσε ωστόσο να φθάσει μισοπεθαμένος στο αγγλικό πολεμικό και να ζητήσει βοήθεια, που σύντομα δόθηκε. Η στρατιωτική ομάδα του Μακρυγιάννη σώθηκε. Δύο μήνες αργότερα, στις 13 Ιουνίου 1825, στη μάχη των Μύλων, ο Μιχάλης έπεσε μαχόμενος. Όπως γράφει ο Μακρυγιάννης, «...τότε εκεί οπού ριχτήκαμεν σ’ το γιουρούσι [επίθεση] μου πληγώθη βαρέως και ύστερα πέθανε ο καλός και γενναίος πατριώτης Μιχάλης Κυπραίος οπούστειλα της πλεγής [κολυμπώντας] και πήγε στην αγγλική φεργάδα όταν κιντυνεύαμεν εις το Νιόκαστρο...»
Τον ηρωικό θάνατο του Μιχάλη αναφέρει και στο δικό του σύγγραμμα ο σερ Τόμας Γκόρντον, Σκώτος στρατηγός και φιλέλληνας που είχε αγωνιστεί τότε στην Ελλάδα: «...ο Κύπριος στρατιώτης όστις τόσον γενναίως εκολύμβησε προς το αγγλικόν πολεμικόν εις Ναυαρίνον, έπεσε νεκρός...»
Η δεύτερη περίπτωση είναι εκείνη του Κύπριου αγωνιστή Αγγελή Μιχαήλ Κυπρίου που το 1826 προήχθη σε λοχία λόγω ανδραγαθήματος που μνημονεύεται σε υπηρεσιακό σημείωμα:
«...το 1826 εισήλθεν εις την Ακρόπολιν των Αθηνών φορτωμένος με πυρίτιδα...»
Αλλά και ο ίδιος, σε αίτησή του για σύνταξη, αναφέρει: «...εγώ εις την Ακρόπολιν παρευρέθην με τον Φαβιέρον φορτωμένος πυρίτιδα, εγώ δε παρευρέθην εις [τις μάχες στο] Χαϊδάρι, εις την Κάρυστον με τον Φαβιέρον, εις την Χίον, εις την Κρήτην...εις Νεόκαστρον...» κλπ.
Στην Ακρόπολη των Αθηνών βρίσκονταν κλεισμένοι Έλληνες μαχητές, περικυκλωμένοι από τους Τούρκους. Μεταξύ άλλων, αντιμετώπιζαν και έλλειψη πολεμοφοδίων. Τη νύκτα της 29ης Νοεμβρίου 1826 ο Αγγελής Μιχαήλ, φορτωμένος με σακιά με πυρίτιδα, κατόρθωσε να περάσει μέσα από τις γραμμές των Τούρκων και να εισέλθει στην Ακρόπολη...