Χάραντ Κρίστοφ
Τσέχος ευγενής του 16ου-17ου αιώνα που επισκέφθηκε την Κύπρο και έγραψε γι’ αυτήν.
Ο Κρίστοφ Χάραντ γεννήθηκε το 1564 και πέθανε με βίαιο τρόπο (εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό στην Πράγα) το 1621. Καταγόταν από παλιά οικογένεια ευγενών του Πόλζικ. Είχε ευρύτατη μόρφωση, ομιλούσε τη λατινική, τη γερμανική, την ιταλική, ενώ έκανε και σπουδές αρχαίας ελληνικής, είχε δε και ταλέντο μουσικού. Υπήρξε, στην Αυστρία, έμπιστος ακόλουθος του αρχιδούκα Φερδινάνδου Β’, ενώ πήρε μέρος στον πόλεμο κατά των Τούρκων στην Ουγγαρία (1591 κ.ε.). Το 1598, μετά το θάνατο της συζύγου του και εξαιτίας αυτού, ο Κρίστοφ Χάραντ έκανε ένα ταξίδι-προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Επισκέφθηκε τότε επίσης και την Κύπρο, την Αίγυπτο, το Όρος Σινά και την Αραβία.
Το ταξίδι αυτό, ο Κρίστοφ Χάραντ το έκανε μαζί με δύο φίλους του. Και οι τρεις ταξίδεψαν μάλιστα μεταμφιεσμένοι σε μοναχούς, για λόγους ασφαλείας. Ξεκινώντας με καράβι από τη Βενετία, έφθασαν στην Κύπρο μέσω Κρήτης, κατά τον μήνα Αύγουστο, και συνέχισαν για τους Αγίους Τόπους.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, πάλι μέσω Βενετίας, ο Κρίστοφ Χάραντ υπηρέτησε ως αξιωματούχος στην αυλή του αυτοκράτορα Ροδόλφου Β' και του διαδόχου του Ματθαίου Β'. Πήρε μέρος στον πόλεμο μεταξύ Καθολικών και Διαμαρτυρομένων (αγωνίστηκε κατά των Καθολικών, παρά το ότι Καθολικός ήταν ο ίδιος). Μετά την ήττα της παράταξής του, στη μάχη του Λευκού Όρους (8 Νοεμβρίου του 1620), ο Κρίστοφ Χάραντ συνελήφθη και ακολούθως εκτελέστηκε μαζί με πολλούς άλλους Τσέχους ευγενείς.
Το ταξιδιωτικό κείμενο του Κρίστοφ Χάραντ για το ταξίδι-προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Πράγα το 1608. Το περί Κύπρου απόσπασμα που περιέχεται στο έργο του αυτό έδωσε για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση ο Παύλος Φλουρέντζος (Τα Τσέχικα Οδοιπορικά της Αναγέννησης και η Κύπρος, Λευκωσία, 1977). Το ίδιο απόσπασμα έδωσε επίσης, μαζί με σημειώσεις και σχόλια, ο Άντρος Παυλίδης (Η Κύπρος Ανά τους Αιώνες... τόμος Β', Λευκωσία, 1994, σσ. 534)
Ο Κρίστοφ Χάραντ φαίνεται, από το περί Κύπρου απόσπασμα στο έργο του, ότι γνώριζε αρκετά για το ιστορικό παρελθόν της Κύπρου, και ότι είχε διαβάσει και κείμενα προγενέστερων ταξιδιωτών για το νησί. Αν και, αναφερόμενος σε γεγονότα του παρελθόντος, έχει αρκετές ιστορικές ανακρίβειες, εν τούτοις ο Κρίστοφ Χάραντ μας δίνει μία σημαντική προσωπική μαρτυρία περί Κύπρου, όπως την γνώρισε λιγότερο από 30 χρόνια μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς το 1570-71. Ο επισκέπτης δίνει γενικές περί Κύπρου πληροφορίες, αναφέρει παραδόσεις που θα πρέπει να άκουσε στο νησί (λ.χ. για τη δημιουργία της αλυκής της Λάρνακας ύστερα από θαύμα του αγίου Λαζάρου, ή για την ιστορία με τις γάτες του Άη Νικόλα, στο Ακρωτήρι Λεμεσού, που κυνηγούσαν φίδια, για το Σταυροβούνι κλπ.), επίσης κάνει γενική περιγραφή του νησιού αλλά και των πόλεών του. Στο κείμενό του αντικατοπτρίζεται επίσης η μεγάλη αλλαγή, προς το πολύ χειρότερο, που επήλθε στην Κύπρο μετά την κατάληψή της από τους Οθωμανούς. Μεταξύ άλλων, ο Κρίστοφ Χάραντ λέγει ότι δεν αισθανόταν ασφαλής στην Κύπρο (σε σύγκριση προς προγενέστερους επισκέπτες, που μαρτυρούν ότι πιο πριν δεν υπήρχε καθόλου εγκληματικότητα στο νησί), ενώ η προσφορά δώρων στους κρατούντες ήταν τώρα θεσμός.
Η περί Κύπρου μαρτυρία του Κρίστοφ Χάραντ αποτελεί σήμερα ιστορική πηγή.