Ψάθι
Χωριό στην περιφέρεια των αμπελοχωριών Λεμεσού - Πάφου, περί τα 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.
Το Ψάθι είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 470 μέτρων, το δε λοφώδες τοπίο του είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο της Έζουσας. Εξάλλου κατά μήκος των βορείων συνόρων του ρέει το Αργάκι της Καμπούρας, παραπόταμος του Σταυρού της Ψώκας.
Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι άργιλλοι του σχηματισμού Μονής, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι) και οι γύψοι του σχηματισμού Καλαβασού. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη.
Το Ψάθι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 640 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, οι ελιές, οι αμυγδαλιές, καθώς και λίγα σιτηρά και εσπεριδοειδή.
Το Ψάθι συνδέεται οδικά στα νοτιοδυτικά με το χωριό Πολέμι (περί τα 3 χμ.) και στα βορειοανατολικά με το χωριό Άγιος Δημητριανός (περί τα 2 χμ.).
Πληθυσμός
Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:
| Χρονολογία | Κάτοικοι |
|---|---|
| 1881 | 65 |
| 1891 | 40 |
| 1901 | 56 |
| 1911 | 43 |
| 1921 | 41 |
| 1931 | 53 |
| 1946 | 72 |
| 1960 | 65 |
| 1973 | 70 |
| 1976 | 75 |
| 1982 | 78 |
| 1992 | 87 |
| 2001 | 98 |
| 2011 | 110 |
| 2021 | 101 |
Ιστορία- Ονομασία
Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, εάν δεχθούμε πως είναι εκείνο που αναφέρεται σε παλαιό χειρόγραφο ως Psakhi (πρβλ. Ν. Κυριαζής, Τά Χωριά τῆς Κύπρου, 1952, σσ. 185 και 147). Στο χειρόγραφο αυτό αναφέρεται ότι το Psakhi ήταν μεταξύ των φέουδων που ανήκαν στην madona Vera Zimblet (της γνωστής μεγάλης μεσαιωνικής οικογένειας ντε Γιβλέτ ή Γκιμπλέτ ή Ζιμπλέτ), κι ότι είχε και δυο πραστεία (αγροκτήματα) υπαγόμενα σ' αυτό. Εξάλλου σε παλαιό χάρτη της Κύπρου (της περιόδου της Βενετοκρατίας), βρίσκεται και χωριό σημειωμένο ως Peati, κοντά στο χωριό Στρουμπίν, που ίσως να είναι το Ψάθι.
Ο ιστορικός του 16ου αιώνα Φλώριος Βουστρώνιος επιβεβαιώνει ότι το Ψάθι (το γράφει Psathi) υπήρξε φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Συγκεκριμένα, αναφερόμενος στην αναδιανομή των φέουδων στην οποία είχε προβεί ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, σημειώνει ότι το Ψάθι είχε παραχωρηθεί τότε, μαζί με άλλα 9 χωριά, στον αξιωματούχο Πέτρο ντ’ Άβιλα.
Το χωριό αναφέρεται επίσης ως Ψιάθιν και Ψάχιν. Δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς την προέλευση της ονομασίας του, που μερικοί θεωρούν ότι προέρχεται από το ψαθίν (ψάθα). Άλλοι νομίζουν ότι αρχικά ονομαζόταν Πηάδιν (Peati στον χάρτη της περιόδου της Βενετοκρατίας), δηλαδή ονομασία προερχόμενη από τη λέξη πηγάδι. Ωστόσο ψαθί και ψάθα ονομάζεται και είδος ελοχαρούς φυτού που χρησιμοποιήθηκε για κατασκευή ψαθών, η τύφη των αρχαίων Ελλήνων (Typhi domingenis ή και Τ. angustata), που απαντάται και στην Κύπρο.
Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην αγία Παρασκευή.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια