Ψαθαρκά
Λέγεται και καλαμωτή (η) επειδή κατασκευάζεται με καλάμια. Πρόκειται για ψάθα μεγάλων διαστάσεων, που πλέκεται με καλάμια και χρησιμοποιείται για σκοπούς περίφραξης και στέγασης. Σήμερα εξακολουθεί να κατασκευάζεται ένα είδος ψαθαρκάς, βασικά για διακοσμητικούς περισσότερο σκοπούς. Σε παλαιότερες εποχές κατασκευάζονταν στην Κύπρο δυο διαφορετικά είδη ψαθαρκάς, που χρησιμοποιούνταν εκτεταμένα.
Το ένα είδος ήταν η λεγόμενη ψαθαρκά του καματερού (=μεταξοσκώληκα), που δεν κατασκευάζεται και δεν χρησιμοποιείται σήμερα. Το είδος αυτό κατασκευαζόταν από μεγάλα και ολόκληρα καλάμια, που δεν σχίζονταν κατά μήκος. Κατασκευαζόταν δε ως εξής: Αφού διαλέγονταν τα καλάμια από τους καλαμιώνες, κόβονταν και καθαρίζονταν από το φύλλωμά τους. Ένα χοντρό και μακρύ καλάμι ετοποθετείτο οριζόντια και ήταν ο «μάστρος». Στις δυο άκρες και στο μέσον του δένονταν στέρεοι σπάγγοι που στερεώνονταν ψηλά σ' ένα τοίχο, με γερά καρφιά. Έτσι το οριζόντιο καλάμι, ο «μάστρος», αιωρείτο πάνω από το έδαφος. Στη συνέχεια ετοποθετούντο και άλλα καλάμια, που το καθένα εφαπτόταν στο προηγούμενο, όλα οριζόντια, αρχίζοντας από κάτω, από τον «μάστρο», προς τα πάνω. Το κάθε καλάμι που προστίθετο στερεωνόταν με «δέσιμο» των τριών κάθετων σπάγγων, στα δυο άκρα και στο μέσον του. Έτσι, με την προσθήκη όλο και περισσότερων οριζόντιων καλαμιών, και «δέσιμό» τους με τους σπόγγους, κατασκευαζόταν η ψαθαρκά στο επιθυμητό μέγεθος.
Αυτό το είδος της ψαθαρκάς εχρησιμοποιείτο για στέγασμα των σπιτιών, τοποθετούμενη πάνω από τα βολίτζ'ια (ή γολίτζ'ια), τα χοντρά ξύλα της στέγης. Εχρησιμοποιείτο επίσης για να κατασκευάζονται καλύβες στα περιβόλια και στους κήπους (τόσο ως στέγη στις καλύβες, όσο και ως πλαϊνά). Εχρησιμοποιείτο δε κυρίως για εκτροφή μεταξοσκώληκα: δενόταν σε 4 στύλους, στερεωμένους στο έδαφος, και σχημάτιζε ένα είδος μεγάλου «τραπεζιού»۬ ψηλότερα ετοποθετείτο, στους ίδιους στύλους, και δεύτερη ή και τρίτη ψαθαρκά, έτσι που η όλη κατασκευή είχε 2-3 «πατώματα». Πάνω στα «πατώματα» αυτά και σ' όλη την έκταση των ψαθαρκών τοποθετούνταν κλαδιά θάμνων κι εκεί εκτρέφονταν οι μεταξοσκώληκες.
Το δεύτερο είδος ψαθαρκάς, που κατασκευάζεται και σήμερα ακόμη, γίνεται από καλάμια που σπάζονται. Τα καλάμια, αφού επιλεγούν, καθαριστούν και αφεθούν να ξηραθούν, στη συνέχεια κοπανίζονται καθ' όλο το μήκος τους, σπάζονται κι ανοίγονται με μαχαίρι. Στη συνέχεια πλέκονται σταυρωτά: τοποθετούνται σειρές κάθετα καλάμια στο έδαφος, και στη συνέχεια τοποθετούνται σειρές οριζόντια καλάμια, που εναλλάξ περνιούνται πάνω και κάτω από τις σειρές των κάθετων. Έτσι γίνεται μια αρκετά στερεή κατασκευή, που οι συνήθεις διαστάσεις της είναι περίπου 4 επί 2 μέτρα. Κατά το πλέξιμο τα καλάμια βρέχονται για να είναι πιο ελαστικά.
Το δεύτερο αυτό είδος ψαθαρκάς εχρησιμοποιείτο για στέγασμα των σπιτιών, και συγκεκριμένα ως ταβάνι ιδίως σε σπίτια από κεραμίδι. Τοποθετούνταν δε ανάποδα, ώστε το εξωτερικό και γυαλιστερό «πρόσωπο» των καλαμιών να είναι από πάνω, γιατί από κάτω προσετίθετο στρώμα γύψου που έπρεπε να κολλά στην ψαθαρκά για στέρεο ταβάνι. Χρησιμοποιήθηκε ακόμη το είδος αυτό της ψαθαρκάς για στέγασμα καλυβών και για περιφράξεις. Επίσης χρησιμοποιήθηκε, σε παλαιότερες εποχές, για αποθήκευση δημητριακών, ως εξής: ετοποθετείτο στον αποθηκευτικό χώρο των αγροτικών σπιτιών τυλιγμένη σε στρογγυλό σχήμα και στερεωμένη γερά στο έδαφος, όπου χυλωνόταν με πηλό και, αργότερα, με γύψο. Σχηματιζόταν έτσι ένα μεγάλο ψάθινο δοχείο, σαν μεγάλο βαρέλι, στο οποίο αποθηκεύονταν τα σιτηρά. Στο κάτω μέρος κοβόταν μια «πορτούλα» που σφράγιζε με σανίδι γερά στερεωμένο. Όταν ήθελαν να πάρουν δημητριακά, άνοιγαν αυτή την «πορτούλα» απ' όπου οι σπόροι χύνονταν σε σακκιά.
Το δεύτερο αυτό είδος ψαθαρκάς κατασκευάζεται σήμερα σε μερικά χωριά και χρησιμοποιείται στις οικοδομές, ως διακοσμητικό περισσότερο στοιχείο.
Η ψαθαρκά είναι διαφορετική από το ψαθίν* (υποκοριστικό της ψάθας), που ήταν μικρότερων διαστάσεων ψάθα, πλεγμένη όμως με βούρλα κι όχι καλάμια.