Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

To χτιν ή κτιν ή και γτιν (πληθ: τα χκιά) είναι το γουδί, απαραίτητο σε παλαιότερες εποχές αντικείμενο στην κουζίνα της κάθε οικοκυράς. Αν και στην Ελλάδα λέγεται γουδί από τους Νεοέλληνες, στην Κύπρο επέζησε η αρχαία ελληνική ονομασία του: ιγδίον (απ' όπου ιγδίν, γδιν, γτιν, χτιν). Το δε ρήμα ιγδίζω (=κοπανώ κάτι μέσα στο ιγδίον).

Το χτιν ήταν μικρό αλλά βαθύ ξύλινο δοχείο, μέσα στο οποίο οι οικοκυρές κοπάνιζαν διάφορους σπόρους και κυρίως αρτυματικά για σκοπούς μαγειρικούς, ή και άλλα αντικείμενα. Υπήρχαν επίσης χκια φτιαγμένα από μάρμαρο ή σκληρή πέτρα, που βρίσκονταν σε χρήση στην Κύπρο ακόμη και μέχρι πρόσφατα στα χωριά. Τέτοια πέτρινα ή μαρμάρινα γουδιά βρίσκονται και κατά τη διάρκεια ανασκαφών, γιατί χρησιμοποιούνταν στην Κύπρο από τα αρχαιότατα χρόνια. Υπήρχαν δε και μεγάλα γουδιά κατασκευασμένα από μέταλλο.

Το κοπάνισμα στο χτιν γινόταν με μακρόστενο κυλινδρικό αντικείμενο με στρογγυλεμένο το κάτω άκρο του, κατασκευασμένο, όπως και το χτιν, είτε από πέτρα ή μάρμαρο, είτε από ξύλο, είτε από μέταλλο. Το αντικείμενο αυτό, που το χτυπούσε η οικοκυρά στο γουδί με το χέρι της, λεγόταν χτοσ'έριν ή και χτουσ'έριν.

Παλαιά χκια αποτελούν σήμερα για πολλούς είδη λαϊκής τέχνης για συλλογές.

Γνωστή κυπριακή παροιμία είναι: Τό χτιν τζ'αί τό χτοσ'έριν. Λέγεται για εκείνους που, παρά τις επίμονες συστάσεις ή υποδείξεις, επιμένουν να «κοπανούν» τις δικές τους ιδέες ή απόψεις.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια