Παναγία Χρυσολάκουρνα, Στενή
Το μοναστήρι της Παναγίας Χρυσολάκουρνας βρίσκεται 3 περίπου χιλιόμετρα στα βόρεια του χωριού Στενή. Δεν είναι γνωστό πότε κτίσθηκε και πότε διαλύθηκε. Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός το αναφέρει σαν ένα από τα μοναστήρια της μητροπόλεως Πάφου που είχαν ένα ή τρεις μοναχούς. Φαίνεται όμως ότι λίγο αργότερα, στις αρχές του 19ου αιώνα, το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε. Σήμερα τα μοναστηριακά κτίρια, που σώζονταν ερειπωμένα μέχρι πριν από 70 χρόνια, εξαφανίσθηκαν τελείως. Μόνο η εκκλησία σωζόταν μισοερειπωμένη μέχρι το 1974. Το 1974 και το 1975 η εκκλησία αναστηλώθηκε σαν τρίκλιτη βασιλική. Τα σωζόμενα μέχρι το 1974 τμήματα της εκκλησίας προέρχονται από διάφορες περιόδους και είναι το αποτέλεσμα πολλών επεμβάσεων κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ζωής του μοναστηριού. Στους τοίχους βρίσκονταν κτισμένοι λίθοι με υπολείμματα τοιχογραφιών. Στον δυτικό τοίχο της εκκλησίας υπάρχουν σημεία με δυο στρώματα τοιχογραφιών και στον ισχυρό αναλημματικό τοίχο που κάλυπτε όλο τον δυτικό τοίχο εξωτερικά υπήρχαν λίθοι με τοιχογραφίες. Εξάλλου στον δυτικό τοίχο σώθηκε τοιχογραφία του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που μπορεί να χρονολογηθεί στον 12ο αιώνα. Έτσι είναι φανερό ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο, χωρίς να μπορεί να προσδιορισθεί πότε ακριβώς. Άγνωστος παραμένει και ο ιδρυτής του.
Οι πολλές επεμβάσεις που έχουν γίνει σε διάφορες εποχές, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας, καθιστούν αδύνατη τη διακρίβωση του αρχικού τύπου της εκκλησίας. Από τη Μέση Βυζαντινή περίοδο σώθηκαν μόνο τα κατώτερα τμήματα των τοίχων και πιο σίγουρα του δυτικού τοίχου. Σώθηκε από την εκκλησία όπως είχε διαμορφωθεί τον 14ο και 16ο αιώνα η κεντρική αψίδα ακέραιη. Οι αψίδες στις οποίες κατέληγαν τα πλάγια κλίτη σώθηκαν μέχρι το ύψος της γέννησης των τεταρτοσφαιρίων. Σώθηκαν ακόμη ο δυτικός και ο νότιος τοίχος σχεδόν ακέραιοι. Σώθηκε επίσης ο βορειοανατολικός πεσσός και το τόξο που τον ένωνε με τον ανατολικό τοίχο και το τμήμα της τοιχοδομίας πάνω απ' αυτήν μαζί με μικρό τμήμα της καμάρας. Μικρό τμήμα της καμάρας είχε σωθεί και στο νοτιοδυτικό άκρο της εκκλησίας.
Δυο άνισα τόξα χώριζαν τα κλίτη της εκκλησίας. Τα τόξα στηρίζονταν σε ένα ισχυρό πεσσό και σε παραστάδες στον δυτικό τοίχο κι απ' ευθείας στον ανατολικό τοίχο μεταξύ των αψίδων. Τα ανατολικά τόξα ήταν στενά και χαμηλά ενώ τα δυτικά ευρέα και ψηλά. Η αψίδα είχε ένα παράθυρο στο κέντρο του ημικυλινδρικού τοίχου που σμικρύνθηκε τον 16ο αιώνα. Σ' αντίθεση με τα τυφλά τόξα του βόρειου και του νότιου τοίχου που είναι ημικυκλικά, τόσο τα τόξα που χωρίζουν τα κλίτη όσο και τα τεταρτοσφαίρια των αψίδων και οι καμάρες που καλύπτουν την εκκλησία είναι ελαφρά οξυκόρυφα.
Από τα σωζόμενα στοιχεία φαίνεται ότι η αρχική εκκλησία ανακαινίσθηκε ριζικά τον 14ο αιώνα ύστερα από κάποια καταστροφή. Τον 16ο αιώνα η εκκλησία είτε καταστράφηκε είτε υπέστη εκτεταμένες ζημιές είτε από σεισμό είτε και από υποχώρηση των θεμελίων. Τότε η εκκλησία πήρε τη σημερινή της μορφή. Το παράθυρο της αψίδας μίκρυνε και καλύφθηκαν οι τοιχογραφίες που ήταν ζωγραφισμένες σ' αυτό. Η αψίδα διακοσμήθηκε ξανά με τοιχογραφίες όπως κι άλλα μέρη της εκκλησίας. Στον δυτικό τοίχο κτίσθηκε σ' όλο το μήκος του εξωτερικά ισχυρή επικλινής αντηρίδα, που στο χαμηλότερο σημείο της είχε πάχος 1,20 μ. και στην κορυφή λίγο κάτω από το παράθυρο που βρισκόταν ψηλά στον δυτικό τοίχο κατέληγε σε μηδέν. Η αντηρίδα αυτή έκλεισε τις εισόδους στα πλάγια κλίτη.
Εκτός από την τοιχογραφία του Προδρόμου στον δυτικό τοίχο, που χρονολογείται στον 12ο αιώνα, ανακαλύφθηκαν και γραπτοί σταυροί του 12ου αιώνα στον δυτικό τοίχο μετά την αφαίρεση της αντηρίδας.
Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας σώζονται κομμάτια από την Πλατυτέρα μεταξύ των Αρχαγγέλων. Χαμηλότερα σώζονται μεγάλα τμήματα από την Κοινωνία των Αποστόλων (Μετάληψη-Μετάδοση) και χαμηλότερα τμήματα ιερουργούντων αρχιερέων από τους οποίους καλύτερα σώζεται ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Υπολείμματα τοιχογραφιών σώζονται πάνω από το ανατολικό τόξο της βόρειας τοξοστοιχίας. Στο δυτικό τυφλό τόξο του βόρειου τοίχου σώζεται μεγάλο μέρος τοιχογραφίας του αγίου Γεωργίου. Στο δυτικό τυφλό τόξο του νότιου τοίχου σώζεται αδιάγνωστος έφιππος άγιος Μικρότερα κομμάτια τοιχογραφιών σώζονται σε λίθους της ανωδομής. Οι περισσότερες από τις σωζόμενες τοιχογραφίες χρονολογούνται στο πρώτο ήμισυ του 16ου αιώνα.