Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αρχαιολογικός χώρος στην Κερύνεια, στο κατεχόμενο από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής τμήμα της Κύπρου. Βρίσκεται στην ομώνυμη τοποθεσία στα ανατολικά της πόλης της Κερύνειας και περιλαμβάνει τα αρχαιότερα δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της επαρχίας.

Πρόκειται για μεγάλο χριστιανικό κοιμητήριο που χρονολογείται στον 4ο μ.Χ. αιώνα, σήμερα μισοκατεστραμμένο από μεταγενέστερες λατομήσεις. Στην παραθαλάσσια αυτή τοποθεσία φαίνεται ότι υπήρχε αρχαίο λατομείο που κατά τους Πρωτοχριστιανικούς χρόνους μετετράπη σε κοιμητήριο. Οι τάφοι ήσαν λαξευμένοι στον βράχο και στις πλευρές τους ήσαν λαξευμένοι οι νεκρικοί θάλαμοι. Τέτοιοι μισοκατεστραμμένοι τάφοι διακρίνονται σήμερα. Σειρές αρκοσολίων (αψιδωτών τάφων), όπως και λαξευμένες μικρές κόγχες πάνω ή δίπλα απ' αυτούς για τοποθέτηση λύχνων, εικόνων ή αναθημάτων, κοσμούνται και με εγχάρακτα στον βράχο χριστιανικά σύμβολα, όπως τα μονογράμματα του Χριστού. Τα αρκοσόλια κοσμούνται επίσης με απλή εγχάρακτη διακόσμηση. Πρόστοα τάφων είναι επίσης μισοκατεστραμμένα. 

Ένας τάφος μάρτυρος στο κοιμητήριο της Χρυσοκάβας μετετράπη αργότερα σε μαρτύριο και διασώζει δυο στρώματα τοιχογραφιών από τα οποία το νεότερο είναι του τέλους του 9ου ή των αρχών του 10ου αιώνα. Στην τοποθεσία Χρυσοκάβα υπάρχει και μικρό παρεκκλήσι της Αγίας Μαύρης, εν μέρει λαξευτό στον φυσικό βράχο, στο οποίο διασώζονται και τμήματα τοιχογραφιών που μπορούν να χρονολογηθούν στα τέλη του 9ου αιώνα (βλέπε επίσης λήμμα Μαύρης Αγίας εκκλησίες).