Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ακαπνού- Akapnou. Χωριό της Πιτσιλιάς, στο ανατολικό τμήμα της επαρχίας Λεμεσού, 390 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται 3 περίπου χμ. νοτιοανατολικά της Επταγώνιας.

Το χωριό είναι τοποθετημένο πάνω σε λάβες και γάββρους. Το ρήγμα, που εκτείνεται ανατολικά του Καλού Χωριού μέσω Αθρακού, Αρακαπά και Επταγώνιας, επηρεάζει και την Ακαπνού. Αυτό το ρήγμα στο παρελθόν κατηύθυνε το ποτάμιο δίκτυο της περιοχής, ενώ στα πρόσφατα χρόνια έθεσε τη σφραγίδα του τόσο στη διάταξη του συγκοινωνιακού δικτύου, όσο και στη χρήση της γης (βλέπε Αθρακός ). Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες, οι διαβάσες, οι γάββροι και οι σερπεντινίτες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν φαιοχώματα και πυριτιούχα εδάφη.

Πάνω στο λοφώδες τοπίο του χωριού με τους κυματοειδείς σχηματισμούς και με μια μέση ετήσια βροχόπτωση 580 περίπου χιλιοστομέτρων καλλιεργούνται κυρίως οι ελιές, οι χαρουπιές, λίγα εσπεριδοειδή, φρούτα, αμυγδαλιές, λίγα όσπρια και κτηνοτροφικά φυτά, λίγα αμπέλια, σιτηρά και λαχανικά. Το χωριό περιλαμβανόταν στο σχέδιο ενιαίας αγροτικής ανάπτυξης Πιτσιλιάς και ωφελήθηκε με μια επιτυχή διάτρηση, μερικούς αγροτικούς δρόμους, αναβαθμίδες κι ένα μικρό φράγμα, γνωστό ως φράγμα Ακαπνούς - Επταγώνιας, χωρητικότητας 132.000 κ.μ. Η κτηνοτροφία στο χωριό είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Η συγκοινωνία με τη Λεμεσό γίνεται μέσω της Επταγώνιας.

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε αρκετές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Στο χωριό, ιδιαίτερα σε μια περιοχή γνωστή ως Κάμπος της Ρήγαινας, στα ΒΔ. του οικισμού, σύμφωνα με μια παράδοση η ρήγαινα και ο ρήγας εγκατέλειψαν τους θησαυρούς τους. Οι δυο τους ετοίμασαν σχέδιο για τη μεταφορά νερού από ένα παραπόταμο του Βασιλοπόταμου προς τον κάμπο. Όμως άκουσαν κανονιές κι έστειλαν κάποιον στο Κελλάκι να κοιτάξει προς τη Λεμεσό. Τα νέα ήταν πως τα καράβια των Τούρκων έφθασαν στο λιμάνι κι ήταν τόσο πυκνά όπως ο καλαμιώνας. Αμέσως η ρήγαινα και ο ρήγας καβαλλίκεψαν σε ένα άλογο κι έφυγαν. Καθώς έτρεχαν η ρήγαινα γκρεμίστηκε από το άλογο σε ένα ρυάκι. Εκεί πέθανε και από τότε το ρυάκι ονομάζεται Αρκάτζ'ιν της Ρήγαινας (Νεάρχου Κληρίδη, Θρύλοι και Παραδόσεις της Κύπρου, Λευκωσία, 1954, σσ. 36-38).

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή που την αναφέρει και ο Γκάννις, αν και κάπως διαφορετική στις λεπτομέρειες, η ρήγαινα και ο ρήγας αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ακαπνού, κρύβοντας τους θησαυρούς τους, γιατί ο στρατός τους, που αποτελούνταν από μαύρους, ηττήθηκε από τον Διγενή, ο οποίος έριξε εναντίον τους σωρούς από πέτρες, που ακόμα βρίσκονται στο γειτονικό χωριό Κλωνάρι (Rupert Gunnis, Historic Cyprus, 1936, σ. 151).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια