Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χορός είναι σύστημα ρυθμικών κινήσεων του ανθρωπίνου σώματος που εκτελούνται με τη συνοδεία μουσικής. Ως κινητική έκφραση, ο χορός χρονολογείται από τα αρχαιότατα χρόνια κι έκτοτε απετέλεσε ανθρώπινη ανάγκη. Η χορευτική έκφραση προήλθε από τη μιμητική κίνηση του πρωτόγονου ανθρώπου κι έγινε σταδιακά φυσική εκδήλωση των θρησκευτικών και άλλων αισθημάτων του. Συνδέθηκε άμεσα όχι μόνο προς θρησκευτικές τελετές αλλά και με διάφορα κοινωνικά και άλλα γεγονότα όπως η γέννηση, ο γάμος, ο θάνατος, η ειρήνη, ο πόλεμος, οι φυσικές καταστροφές, οι θεομηνίες κλπ. ακόμη και με τελετουργίες, με την εργασία στους αγρούς, με το κυνήγι, όπως και με δοξασίες, προλήψεις, δεισιδαιμονίες. Έτσι ο χορός εκφράζει συγκίνηση, συναίσθημα, ιδέες, ή ακόμη αφηγείται μια ιστορία, ή τέλος προσφέρει απλή ψυχαγωγία.

Στους αρχαίους λαούς (περιλαμβανομένων των Ελλήνων) ο χορός είχε εξελιχθεί κι αναπτυχθεί ως σημαντικός τρόπος έκφρασης. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού θεωρήθηκε ειδωλολατρική εκδήλωση και γνώρισε παρακμή, για ν' αναπτυχθεί και πάλι στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Στους ανατολικούς λαούς είχε αναπτυχθεί ιδιαίτερα από τα αρχαία χρόνια.

Γνωρίζουμε ότι και στην αρχαία Κύπρο είχε αναπτυχθεί ο χορός, που εξελίχθηκε (όπως και αργότερα και βέβαια και σήμερα) σε σημαντικό είδος τέχνης, παράλληλα προς τους παραδοσιακούς λαϊκούς χορούς. Από υπάρχουσες αρχαίες πηγές γνωρίζουμε μερικά είδη χορού στην αρχαία Κύπρο. Για παράδειγμα σε επιγραφή των Ρωμαϊκών χρόνων, προερχόμενη από το ιερό του Απόλλωνος στο Κούριον, γίνεται λόγος για χορόν α[ρρητοφόρων], σύμφωνα προς τη συμπλήρωση του φθαρμένου τμήματός της. Αυτός ο χορός αρρητοφόρων (ή αρρηφόρων) είναι γνωστός από την αρχαία Αθήνα ως χορός παρθένων που συνδεόταν με τη λατρεία της Αθηνάς. Στην Κύπρο (εάν επρόκειτο για τον ίδιο χορό) συνδεόταν με τις τελετές προς τιμήν του Άδωνι. Ο Κ. Χατζηιωάννου (ΑΚΕΠ  , Δβ',αρ. 15) θεωρεί πως επρόκειτο για χορό κανηφόρων, δηλαδή χορό παρθένων που έφεραν κάνιστρα (πανέρια), τέτοιος δε χορός μαρτυρείται στην Κύπρο κατά τα Ελληνιστικά χρόνια, προς τιμήν της θεοποιημένης Αρσινόης Φιλαδέλφου (σύμφωνα προς επιγραφή προερχόμενη από το  Ιδάλιον  που  αναφέρει  κανηφόρον Ἀρσινόης Φιλαδέλφου).

Βέβαια κατά την Αρχαιότητα υπήρχε κι ο χορός του θεάτρου, που θα πρέπει να αποτελούσε και στην Κύπρο αναπόσπαστο μέρος των θεατρικών παραστάσεων. Γενικότερα, ο χορός σαν έκφραση αλλά και σαν ψυχαγωγία θα πρέπει να ήταν διαδεδομένος και στην αρχαία Κύπρο, όπου προφανώς αποτελούσε και στοιχείο θρησκευτικών τελετών. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες ως προς τους χορούς στην αρχαία Κύπρο.

Ενδυμασία: Οι κυπριακοί λαϊκοί χοροί, εναρμονισμένοι άψογα στις τοπικές συνθήκες και στη λαϊκή παράδοση, ακόμη και με την παραδοσιακή αντρική ενδυμασία (βράκα) και τα ωραία γυναικεία φορήματα, χορεύονταν σε γλέντια, πανηγύρια κι άλλες ομαδικές εκδηλώσεις ψυχαγωγίας. Αυτοί οι χοροί που δημιουργήθηκαν μέσα στους αιώνες κι επέζησαν, τελικά περιφρονήθηκαν από τους αστούς κατά τον 20ό αιώνα και σχεδόν παραμελήθηκαν ολότελα. Έτσι, αν και μέχρι και τις αρχές του αιώνα αυτού πάρα πολλοί Κύπριοι γνώριζαν και χόρευαν αυτούς τους θαυμάσιους χορούς, σήμερα τους γνωρίζουν και τους χορεύουν ελάχιστοι. Οι ευρωπαϊκοί και άλλοι σύγχρονοι χοροί τους έχουν σχεδόν εντελώς παραμερίσει.

Παραδοσιακοί χοροί σήμερα: Σήμερα οι γνήσιοι κυπριακοί λαϊκοί χοροί χορεύονται ακόμη από ηλικιωμένα κυρίως άτομα. Ωστόσο διάφορα συγκροτήματα έχουν δημιουργηθεί, που έχουν ως σκοπό και στόχο τη διατήρηση και διαφύλαξη της παράδοσης. Αναφέρουμε το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ. (=Συγκρότημα Καλλιτεχνών Λύσης), το χορευτικό συγκρότημα της ΕΔΟΝ, το συγκρότημα «Βράκα», το συγκρότημα «Αδούλωτοι», το συγκρότημα «Σούστα», τα συγκροτήματα διαφόρων Λαογραφικών Ομίλων, όπως της Πάφου και της Λεμεσού, το συγκρότημα «Βρακοφόρων Αμμοχώστου», το χορευτικό συγκρότημα «Κίμων» Ξυλοτύμπου κ.α.

Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι οι τόσο ωραίοι κυπριακοί λαϊκοί χοροί δεν χορεύονται πλέον από τον λαό. Απλώς παρουσιάζονται πια στο κοινό από τα συγκροτήματα που εμφανίζονται στις διάφορες εκδηλώσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Κάποια συγκροτήματα μάλιστα εκπροσωπούν επάξια το νησί μας σε παγκόσμιους διαγωνισμούς, καταλαμβάνοντας και σημαντικά βραβεία.