Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 3 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Πάφου. Χρησιμοποιείται επίσης η ονομασία Χλώρακας (ο).

Η Χλώρακα είναι κτισμένη στην παράκτια πεδιάδα της Πάφου σε μέσο υψόμετρο 70 μέτρων. Το καμπίσιο τοπίο του χωριού έχει μια μικρή κλίση προς τη θάλασσα, το δε υψόμετρο στην περιοχή του δεν ξεπερνά το 100 μέτρα. Κατά μήκος των νοτίων διοικητικών ορίων του ρέει το ρυάκι Κοσκινάς.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη, τέρρα ρόζα και καφκάλλες.

 

Η Χλώρακα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 420 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή, τα αμπέλια (οινοποιήσιμες και επιτραπέζιες ποικιλίες), τα όσπρια, το σησάμι, οι μπανάνες, τα αβοκάντο, τα σι τηρά, τα νομευτικά φυτά και λίγες ελιές. Καλλιεργείται επίσης μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών που περιλαμβάνουν πατάτες, αγγουράκια, ντομάτες, καρπούζια πεπόνια, κολοκυθάκια, μαρούλια, πιπέρια, κρεμμύδια και άλλα.

 

Η κτηνοτροφία είναι πολύ περιορισμένη.

 

Η Χλώρακα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωριών που έχουν ευεργετηθεί από το αρδευτικό έργο της Πάφου με την άρδευση αρκετής έκτασης γης στα πλαίσια του έργου. Ακόμη είναι από τα πρώτα χωριά της Κύπρου που δέχτηκαν την εφαρμογή του αναδασμού. Το σχέδιο αναδασμού, που συμπληρώθηκε το 1974, εφαρμόστηκε σε έκταση γης 195 περίπου εκταρίων η οποίο αρδεύετο από το φράγμα του Μαυροκόλυμπου.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Χλώρακα συνδέεται στα βόρεια με το χωριό Λέμπα (περί το 1,5 χμ.) και στα νότια με την πόλη της Πάφου.

 

Το χωριό, λόγω κυρίως της γειτνίασής του με το αστικό κέντρο της Πάφου, γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	195
1891	248
1901	299
1911	378
1921	525
1931	642
1946	878
1960	1.117
1973	1.320
1976	1.324
1982	1.470
1992	3.201
2001	2.032
2011	5.356
2021	6.421

 

Η θέση του χωριού κοντά στους «Τάφους των Βασιλέων» και τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης της Πάφου και τα γραφικά του ακρογιάλια, συνέβαλαν στην τουριστική του ανάπτυξη. Στην περιοχή του έχουν ανεγερθεί τουριστικά διαμερίσματα και ποικίλες άλλες τουριστικές εγκαταστάσεις.

 

Βλέπε λήμμα: Βασιλέων τάφοι

 

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται σημειωμένο ως Clerica, ως Clerisca και ως Cleriea. Είναι όμως προφανές ότι η πλούσια σε καλλιέργειες αυτή περιοχή της δυτικής Κύπρου είχε κατοικηθεί από τα παλαιότατα Προϊστορικά χρόνια. Στην περιοχή του χωριού, ακόμη και μέσα στο χωριό, υπάρχουν αρχαιότητες τόσο των Προϊστορικών όσο και των Ιστορικών χρόνων. Η ευρύτερη περιοχή, εξ άλλου, περιλαμβάνει και τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που έχουν διερευνηθεί και ανασκαφεί σε τοποθεσίες των γειτονικών χωριών Λέμπα και Κισσόνεργα. Αρχαιότητες έχουν επισημανθεί και σε αρκετές τοποθεσίες μέσα στη διοικητική έκταση της Χλώρακας. Και βέβαια κατά την Αρχαιότητα η εύφορη περιοχή του χωριού θα πρέπει να υπαγόταν διοικητικά στο βασίλειο της Πάφου.

 

Βλέπε λήμματα: Κισσόνεργα αρχαιολογικός χώρος και Λέμπα αρχαιολογικός χώρος

 

Αρχαιότητες υπάρχουν στις εξής τοποθεσίες του χωριού:

 

1. Τοποθεσία Παλλούρα (χαλκολιθικός οικισμός)
2. Τοποθεσία Κάμπος (νεκροταφείο των Κυπρο - Γεωμετρικών χρόνων και αργότερα)
3. Τοποθεσία Πλευρά (νεκροταφείο Ιστορικών χρόνων)
4. Τοποθεσία Κατσάμπενα (νεκροταφείο με λαξευτούς τάφους εκ των οποίων ένας μόνο έχει διερευνηθεί. Όλοι είναι συλημένοι)
5. Τοποθεσία Μελανός (οικισμός των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων)
6. Τοποθεσία Βρυσούδκια (οικισμός των Ρωμαϊκών χρόνων και νεκροταφείο των Ελληνιστικών χρόνων)
7. Τοποθεσία Αλυκή (οικισμός των Ρωμαϊκών και Πρωτοχριστιανικών χρόνων)
8. Τοποθεσία Λούκκος (οικισμός των Ρωμαϊκών χρόνων)
9. Τοποθεσία Παράκκας (οικισμός των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων)
10. Τοποθεσία Κοκκινόκαμπος (αρχαιότητες των Ρωμαϊκών χρόνων)
11. Τοποθεσία Μελανούδκια (έπαυλις των Ρωμαϊκών χρόνων)
12. Τοποθεσία Βρεξίν (έπαυλις ό.π.π.)
13. Τοποθεσία Ελληνόσπηλιος (τάφος παρόμοιος με τους γνωστούς «Τάφους των Βασιλέων» στην Κάτω Πάφο)
14. Τοποθεσία Κινοδριές (νεκροταφείο των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων)
15. Μέσα στο ίδιο το χωριό (τάφος παρόμοιος προς τους «Τάφους των Βασιλέων»).

 

Η επισήμανση των αρχαιολογικών αυτών χώρων έγινε ύστερα από επισκοπήσεις που έγιναν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων (βλέπε RDAC, 1977, pp. 222-231).

 

Εκτός των πιο πάνω, υπάρχουν και ίχνη από κατάλοιπα των Βυζαντινών και των Μεσαιωνικών χρόνων. Φαίνεται, συνεπώς, ότι στην περιοχή της Χλώρακας και της ευρύτερης περιοχής (Έμπα, Λέμπα, Κισσόνεργα) η κατοίκηση υπήρξε συνεχής από τα αρχαιότατα χρόνια (τουλάχιστον από τη Χαλκολιθική εποχή) μέχρι σήμερα.

 

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η Χλώρακα ήταν φέουδο. Κατά την εποχή αυτή φαίνεται ότι είχε γίνει και παραφθορά της αρχικής ονομασίας του χωριού, έτσι που σήμερα δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για την προέλευσή της. Η μεσαιωνική ονομασία Clerica δεν μας δίνει σαφείς ενδείξεις. Μερικοί παλαιότεροι μελετητές χρησιμοποίησαν και την ονομασία Φλώρακας (ο). Πάντως η ονομασία Χλώρακα (η) και Χλώρακας (ο) θεωρείται από πολλούς ότι προήλθε ίσως από το χλωρός (και χλωρίδα), λόγω του εύφορου της περιοχής που είναι καταπράσινη. Είναι, ωστόσο, πιθανό η σημερινή ονομασία του χωριού να αποτελεί παραφθορά κάποιου αρχαίου τοπωνυμίου.

 

Η κύρια παλαιά εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία Χρυσελεούσα (ή Χρυσαιματούσα), που είναι ενδιαφέρον μεσαιωνικό οικοδόμημα. Μεσαιωνική ήταν και η μικρή εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στο δυτικό άκρο του χωριού, που αντικαταστάθηκε από άλλη σύγχρονη εκκλησία. Εξάλλου στο νότιο άκρο του χωριού βρίσκεται πολύ μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Νικόλαο. Είναι του τύπου της μονόκλιτης με τρούλλο και κτίστηκε πιθανότατα τον 16ο αιώνα. Στον βόρειο τοίχο υπάρχουν ίχνη τοιχογραφιών του αγίου Νικολάου και του μαρτυρίου του. Στα δυτικά του χωριού πάλι, κοντά στη θάλασσα, βρίσκεται σύγχρονη εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο.

 

Αποβίβαση Γρίβα

Στη θαλάσσια αυτή περιοχή της Χλώρακας είχε αποβιβαστεί μυστικά τον Νοέμβριο του 1954 ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, προερχόμενος από τη Ρόδο, ο οποίος είχε έλθει κρυφά στην Κύπρο για να αναλάβει την αρχηγία του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα που άρχισε την 1.4.1955. Στην ίδια θαλάσσια περιοχή είχαν γίνει και μυστικές αφίξεις οπλισμού, εκεί δε συνελήφθη από τους Βρετανούς το ιστιοφόρο «Άγιος Γεώργιος», στις 25 Ιανουαρίου 1955, που μετέφερε στην Κύπρο οπλισμό για τον προετοιμαζόμενο αγώνα. Εκεί κοντά συνελήφθησαν και οι αναμένοντες να παραλάβουν τα όπλα. Συνολικά είχαν συλληφθεί 13 άτομα που δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση από 1 έως 12 χρόνια.

 

Το ιστορικό καράβι «Άγιος Γεώργιος» ευρίσκεται ως ενθύμιο στην παραθαλάσσια περιοχή της Χλώρακας, όπου και διατηρείται σε ειδικό υπόστεγο ως κειμήλιο του αγώνα.

 

Βλέπε λήμμα: Αγιος Γεώργιος 

 

Πριν από την αγγλική κατοχή (1878) δεν λειτουργούσε στο χωριό ούτε ιδιωτικό ούτε κοινοτικό σχολείο, επειδή η κοινότητα ήταν πολύ μικρή. Μερικά παιδιά διδάσκονταν από συγγενείς τους που γνώριζαν λίγα γράμματα στο σπίτι και στα χωράφια, πολλές φορές την ώρα της δουλειάς.

 

Σήμερα η Χλώρακα εξακολουθεί να είναι γνωστή σ' ολόκληρη την Κύπρο για τα γεωργικά προϊόντα της εύφορης γης της. Όμως το τοπίο αλλάζει με γοργό ρυθμό, όπως και σ' ολόκληρη την περιοχή άλλωστε, από την πόλη της Πάφου μέχρι την Πέγεια, λόγω της αλματώδους τουριστικής ανάπτυξης. Νέες οικοδομές, που περιλαμβάνουν μονάδες τουριστικών διαμερισμάτων και ξενοδοχεία, κτίζονται συνεχώς.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια