Χατζηχαραλάμπους Κυριάκος
Πεσών κατά τη διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959. Γεννήθηκε στο χωριό Κυπερούντα το 1937 κι εκτελέστηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1956, ύστερα από ένα τραγικό λάθος, από συναγωνιστές του το 1956 στην περιοχή του χωριού του.
Όταν άρχισε ο απελευθερωτικός αγώνας, το 1955, ο Κυριάκος Χατζηχαραλάμπους ήταν ακόμη μαθητής και φοιτούσε στο Γυμνάσιο της Ευρύχου. Εντάχθηκε από την αρχή του αγώνα στις τάξεις της ΕΟΚΑ κι ανέπτυξε αξιόλογη δραστηριότητα στο χωριό του και στην γύρω περιοχή. Ο πατέρας του Νικολής Χαραλάμπους ήταν αγροφύλακας, με ευχέρεια κινήσεων, κι υπήρξε στέλεχος της ΕΟΚΑ στην περιοχή Κυπερούντας, βοηθώντας ποικιλότροπα τις αντάρτικες ομάδες και τον ίδιο τον αρχηγό της ΕΟΚΑ Γεώργιο Γρίβα-Διγενή όταν αυτός διέμενε στην περιοχή. Η μητέρα του επίσης, Αναστασία, βοηθούσε στον αγώνα και, μεταξύ άλλων, τροφοδοτούσε τους αντάρτες με ψωμιά και παξιμάδια που ζύμωνε και φούρνιζε.
Ο Κυριάκος Χατζηχαραλάμπους διορίστηκε υπεύθυνος νεολαίας (ΑΝΕ) στην Κυπερούντα και είχε επαφές με τον ίδιο τον Διγενή, με τον Γρηγόρη Αυξεντίου (όταν αυτός υπηρέτησε στην περιοχή ως τομεάρχης) και με πολλούς άλλους αγωνιστές και αντάρτες. Εργάστηκε σκληρά ως σύνδεσμος, ως αγγελιοφόρος και σε κάθε άλλη δουλειά που του ανετίθετο.
Πήρε μέρος σε επιχειρήσεις σαν παρατηρητής/σηματοδότης. Σε μια μάχη ανταρτών της ΕΟΚΑ προς Βρετανούς στρατιώτες που είχαν πέσει σε ενέδρα, κατόρθωσε να πάρει ως λάφυρο το όπλο ενός Άγγλου στρατιώτη το οποίο αργότερα ανέβηκε στο βουνό και παρέδωσε προσωπικά στον Διγενή. Ο τελευταίος του είπε ότι μπορούσε να το κρατήσει, εφόσον το είχε κερδίσει, και πράγματι ο Χατζηχαραλάμπους το κράτησε. Αυτό το όπλο, ωστόσο, στάθηκε η αιτία για τον τραγικό χαμό του. Το είχε κρύψει σε κρύπτη που κατασκεύασε σε κτήμα του πατέρα του (όπου και ο πατέρας του έκρυβε οπλισμό κι άλλο υλικό της Οργάνωσης). Όταν κάποτε το όπλο αυτό (τύπου στεν γκαν) εξαφανίστηκε από την κρύπτη του, ο Χατζηχαραλάμπους κατηγορήθηκε στον Στυλιανό Λένα*, που ήταν τότε αρχηγός αντάρτικης ομάδας στην περιοχή Πιτσιλιάς, ότι είχε παραδώσει το όπλο στον εχθρό, όπως επίσης κατηγορήθηκε ότι είχε προδώσει στους Βρετανούς τις θέσεις κρησφυγέτων της ΕΟΚΑ.
Πράγματι ο Κυριάκος Χατζηχαραλάμπους είχε επισημανθεί από τους Βρετανούς για τη δραστηριότητά του και είχε συλληφθεί. Αναγκάστηκε μόνο να υποδείξει την άδεια κρύπτη του δικού του χαμένου όπλου αλλ' όχι τις διπλανές κρύπτες όπου υπήρχε οπλισμός. Οι Βρετανοί τον άφησαν τότε ελεύθερο, και η πράξη τους αυτή δημιούργησε υποψίες για το άτομό του. Τελικά ο Στυλιανός Λένας τον θεώρησε προδότη και διέταξε την εκτέλεσή του.
Όταν εκλήθη να ακολουθήσει τους αντάρτες στο βουνό, ο Χατζηχαραλάμπους το έπραξε με πολλή προθυμία γιατί επιθυμούσε να γίνει και ο ίδιος αντάρτης. Ωστόσο στο βουνό εκλήθη για να εκτελεστεί, όπως, και πράγματι εκτελέστηκε.
Μετά το τέλος του αγώνα έγινε έρευνα, ύστερα από εντολή του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή, κατά την οποία διαπιστώθηκε το τραγικό λάθος του Λένα (το οποίο λάθος, σύμφωνα προς μαρτυρία, είχε αναγνωρίσει ήδη πιο πριν κι ο ίδιος ο Λένας, πριν σκοτωθεί). Εξ άλλου το όπλο, που υποτίθεται ότι είχε παραδοθεί από τον Χατζηχαραλάμπους στους Βρετανούς, βρέθηκε αργότερα κρυμμένο στην Κυπερούντα. Κάποιος συναγωνιστής του Χατζηχαραλάμπους το είχε πάρει κρυφά, μάλλον για να τον ενοχοποιήσει, λόγω αντιζηλιών. Ακόμη, απεκαλύφθη αργότερα κι ο πραγματικός προδότης που είχε υποδείξει στους Βρετανούς τις θέσεις κρησφυγέτων της ΕΟΚΑ. Υπάρχει επίσης η υποψία ότι οι Άγγλοι σκόπιμα συνέλαβαν τον Χατζηχαραλάμπους και σκόπιμα τον άφησαν σε λίγο ελεύθερο, για να δημιουργήσουν καχυποψία και διάσπαση μεταξύ των μελών της ΕΟΚΑ στην περιοχή Κυπερούντας.
Ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, πάντως, αναγνώρισε αργότερα, μετά το τέλος του αγώνα, το λάθος που είχε γίνει και αποκατέστησε το όνομα του Κυριάκου Χατζηχαραλάμπους, εκφράζοντας εκτίμηση για τις υπηρεσίες που τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του προσέφεραν. Τέλος, έγινε εκταφή και επίσημη ταφή των οστών του, με τιμές ήρωα.