Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Egretta garzetta. Οικογένεια: Ardeidae. Η χανούμισσα είναι κάτασπρο πουλί αλλά ξεχωρίζει από το άλλο κάτασπρο πουλί της ίδιας οικογένειας, τον ψαροφά, λόγω του μεγέθους της και των κίτρινων ποδιών της.

Στην κεφαλή της έχει δυο λεπτά φτερά που προεξέχουν προς τη ράχη, τα μάτια της είναι κίτρινα και το μακρύ μυτερό ράμφος της κατάμαυρο. Το μέγεθός της φθάνει τα 56 εκατοστόμετρα.

Η χανούμισσα επισκέπτεται τακτικά την Κύπρο όταν μεταναστεύει, συχνά δε διαχειμάζει στις αλυκές και στους βαλτότοπους κυρίως της περιοχής του Ακρωτηρίου, αλλά και σε υδατοφράκτες. Κατά το φθινόπωρο κοπάδια περνούν από τον κόλπο της Χρυσοχούς۠ αρχίζουν να καταφθάνουν τα ξημερώματα, παραμένουν ολόκληρη την ημέρα στην παραλία, στα βράχια και στα δέντρα, και κατά το ηλιοβασίλεμα όλα μαζί ξεκινούν για την Αφρική. Σε μια μόνο μέρα, τον Σεπτέμβριο του 1989, είχαν μετρηθεί από παρατηρητές του Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου περί τα 300 πουλιά.

Αρέσκονται να ταξιδεύουν σε μικρά σμήνη, μέχρι και 50 μαζί, το δε πέταγμά τους είναι αργό και θεαματικό. Γεννούν σε εκτεταμένες περιοχές, από τη νότια Ισπανία μέχρι τη Μικρά Ασία και στην Ανατολή, στην Κίνα και την Ιαπωνία. Στη βόρειο Αφρική γεννούν το καλοκαίρι, από το Μαρόκο μέχρι την Αίγυπτο. Τον χειμώνα διακινούνται στην τροπική Αφρική, αλλά επειδή υπάρχουν και τα πουλιά που γεννούν στη βόρειο Αφρική, δεν είναι γνωστό πόσο μακριά στην ήπειρο αυτή φθάνουν τα πουλιά από την Ευρώπη.

Οι χανούμισσες φωλιάζουν σε δέντρα και γεννούν 3-5 αυγά. Απαντώνται συνήθως σε μικρά σμήνη, κοντά σε γλυκά νερά και τρέφονται με βατράχους, σκουλήκια, υδρόβια έντομα και, όταν τους δίνεται η ευκαιρία, ψάρια. Ο Αριστοτέλης αναφέρει τρία είδη της οικογένειας αυτής:

...οἱ μέν γάρ βραχεῖς τ' εἰσί καί λευκοί, ἄλλοι δέ ποικίλοι καί μείζονες, μέσοι δ' ἓτεροι, καί τοῖς μέν οὐκ ἔστιν ἐπί τῆς κεφαλῆς πλόκαμος, ἄλλοις δ' ὥσπερ τις βόστρυχος ἀπηώρηται...

Η τοπική ονομασία του πουλιού, χανούμισσα, προέρχεται από την τουρκική λέξη hanum που σημαίνει κυρία, επειδή η στολή των πλουσίων Οθωμανίδων ήταν κάτασπρη.

Οι χανούμισσες, όπως και όλα τα πουλιά της οικογένειάς τους, είναι προστατευόμενες και το κυνήγι τους απαγορεύεται. Εξάλλου το κρέας τους δεν τρώγεται.