Χαμαιλέοντας
Οι σαύρες ανήκουν στα ερπετά και σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντούμε πέρα από 6.000 διαφορετικά είδη. Τις συναντάμε σε όλον τον κόσμο εκτός από την ανταρτική.Στην Κύπρο συναντάμε 22 διαφορετικά είδη ερπετών, εκ των οποίων τα 8 είναι φίδια, τα 3 είναι χελώνες και τα 11 είναι σαύρες. Και τα 11 είδη σαυρών που συναντάμε στον τόπο μας είναι εντελώς ακίνδυνες για τον άνθρωπο και τις συναντάμε από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Όλες οι σαύρες της Κύπρου είναι προστατευόμενες από τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα ΙΙI), αλλά και από κυπριακές νομοθεσίες.
Όλες οι σαύρες είναι ενεργές από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, λόγω του ότι όλα τα ερπετά είναι ψυχρόαιμα, δηλαδή δεν έχουν δική τους θερμοκρασία σώματος, όπως τα θηλαστικά ή τα πουλιά και παίρνουν τη θερμότητά τους από το περιβάλλον, το οποίο τους χρειάζεται για να είναι ενεργά. Τον χειμώνα πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Στην Κύπρο λόγω, όμως, του ήπιου χειμώνα που έχουμε μπορούμε να συναντήσουμε σαύρες ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα όταν έχει ηλιόλουστη μέρα και μπορούμε να τις δούμε να λιάζονται πάνω σε πέτρες απορροφώντας τη θερμότητα του χειμωνιάτικου ήλιου.
Ο χαμαιλέοντας αποτελεί ένα από τα 11 είδη σαυρών που συναντάμε στην Κύπρο με το κοινό και επιστημονικό όνομα Common chameleon or Mediterranean chameleon (Chamaeleo chamaeleon), (Linnaeus, 1758) χαμαιλέων, χαμολιός ή δακανομούτας. Στον πλανήτη συναντάμε περίπου 200 είδη χαμαιλεόντων και όλα τα είδη ανήκουν στην οικογένεια Chamaeleonidae. Εκτός από την Κύπρο τον συναντάμε στη Νότια Ισπανία, Βόρεια Αφρική, Μάλτα, Σάμος, Χίος, νότια Τουρκία, Μέση Ανατολή και Αραβική χερσόνησο.
Τον συναντάμε, κυρίως, σε πεδινές περιοχές αλλά και σε ορεινές. Ο χαμαιλέοντας αλλά και όλες οι σαύρες είναι πολύ ωφέλιμες για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από έντομα που προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο, όπως οι ακρίδες και έτσι κρατούν τις ισορροπίες της φύσης. Πολύ συχνά τον συναντάμε και σε κήπους σπιτιών.
Ο χαμαιλέοντας έχει την ικανότητα να αλλάζει χρώμα ανάλογα με τον περιβάλλον του (κυρίως πράσινο καθώς ζουν σε δέντρα) για σκοπούς καμουφλάζ, επίσης χρώμα αλλάζει και όταν αλλάζει η διάθεσή του. Όταν βρίσκεται υπό επήρεια στρες (όταν τον πιάσει κάποιος ή όταν κινδυνεύει) το χρώμα του γίνεται γκριζόμαυρο. Για την αλλαγή του χρώματός του ευθύνονται εξειδικευμένα χρωματοφόρα κύτταρα στην επιδερμίδα του, που του παρέχουν την ικανότητα να αλλάζει το χρώμα του δέρματός του. Αυτό το καμουφλάζ είναι άμυνα προς τους θηρευτές του, καθώς είναι η πιο αργή σαύρα που έχουμε και δεν μπορεί να τρέξει γρήγορα, αυτό, όμως, δρα εναντίον του, καθώς πολύ συχνά πέφτουν θύματα των αυτοκινήτων στην προσπάθειά τους να διασταυρώσουν τους δρόμους. Όταν κάποιος τον πλησιάσει, αυτός μένει ακίνητος για να μην γίνει αντιληπτός, αλλά όταν καταλάβει ότι τον είδες και τον πλησιάσεις πολύ παίρνει αμυντική στάση φουσκώνοντας το σώμα του για να φανεί μεγαλύτερος και ανοίγει απειλητικά το στόμα του για να σε φοβίσει, στην πραγματικότητα, όμως, είναι εντελώς ακίνδυνος.
Τα μάτια του κινούνται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο βλέποντας και την παραμικρή κίνηση που γίνεται γύρω του. Ζει πάνω σε δέντρα και θάμνους, όπου και παραμονεύει τα θηράματά του. Έχει δάκτυλα και ουρά προσαρμοσμένα για να συγκρατείται και να κινείται με ευκολία στα κλαδιά των δέντρων. Συνήθως, όταν περπατά έχει κουνιστό βάδισμα μπρος και πίσω για να μιμείται τα φύλλα που τα κινεί ο αέρας ώστε να μην γίνεται αντιληπτός. Συλλαμβάνει τα θηράματά του με την αστραπιαία εκτίναξη της τεράστιας και κολλώδους γλώσσας που διαθέτει. Οι χαμαιλέοντες δεν πίνουν νερό, καθώς πίνουν τους χυμούς από τα έντομα που τρώνε. Σπάνια όταν χρειάζονται νερό γλείφουν με τη γλώσσα τους τις δροσοσταλίδες που βρίσκονται πάνω στα φύλλα.
Είναι ένα αξιοθαύμαστο ζώο με εκπληκτικές ικανότητες, που για να τις αποκτήσει χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης και οφείλουμε να το σεβαστούμε όπως και όλα τα υπόλοιπα ζώα του πλανήτη μας.
Πρέπει να ανέβει ο γάιδαρος πάνω στον φούρνο
Οι χαμαιλέοντες δεν γεννούν αβγά με τσόφλι, αλλά μόνο με μεμβράνη όπως και τα φίδια. Γεννά μέχρι 20 αβγά τα οποία δεν επωάζονται από τους γονείς όπως τα πουλιά, αλλά εκκολάπτονται από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Ο χαμαιλέοντας γεννά το φθινόπωρο και τα αβγά του εκκολάπτονται τον επόμενο χρόνο την άνοιξη. Οι χαμαιλέοντες θάβουν τα αβγά τους στο έδαφος πάντα κάτω από δέντρα και θάμνους, μετά τη γέννηση των αβγών η μητέρα συνεχίζει τον δρόμο της και δεν έχει πλέον καμία επαφή με τα αβγά και τα μικρά. Τα μικρά μετά την εκκόλαψη και την έξοδό τους από το χώμα, αμέσως ανεβαίνουν στο πιο κοντινό δέντρο ή θάμνο και είναι ικανά να επιβιώνουν και να τρέφονται μόνα τους.
Οι εχθροί που αντιμετωπίζουν οι χαμαιλέοντες αλλά και όλες οι σαύρες είναι τα αρπαχτικά πουλιά, τα φίδια, οι αλεπούδες, οι σκαντζόχοιροι, οι γάτες και φυσικά ο άνθρωπος με διάφορες ενέργειες, όπως οι ψεκασμοί, οι οποίοι έχουν αποτέλεσμα την έλλειψη τροφής η τη δηλητηρίαση των ζώων αυτών, καθώς και η καταστροφή των βιοτόπων. Επίσης, οι άνθρωποι συνήθως όπου τις δουν τις σκοτώνουν διότι πιστεύουν διάφορους ανυπόστατους μύθους που κυκλοφορούν. Επίσης, ένας μύθος που κυκλοφορεί και έχω αναφέρει ξανά σε προηγούμενο μου άρθρο, λέει ότι ο χαμαιλέοντας δαγκώνει τις μύτες και αν σου δαγκώσει τη μύτη για να σε αφήσει πρέπει να ανέβει ο γάιδαρος πάνω στον φούρνο, δηλαδή ποτέ και για αυτό τον χαμαιλέοντα τον λένε και δακανομούτα. Όλοι αυτοί οι γελοίοι μύθοι, που αφορούν όχι μόνο τις σαύρες άλλα και άλλα πολλά είδη του τόπου μας, κυκλοφορούν από γενιά σε γενιά και πραγματικά οι άνθρωποι τους πιστεύουν και σκοτώνουν τα ζώα. Στην ουσία, όλοι αυτοί οι γελοίοι μύθοι δρουν εναντίον της βιοποικιλότητας του τόπου μας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Φώτο Γκάλερι
