Χαλκήνωρ
Μυθικός οικιστής της αρχαίας κυπριακής πόλης του Ιδαλίου (στην τοποθεσία του σημερινού χωριού Δάλι στην κεντρική πεδιάδα), που αποτέλεσε ένα από τα αρχαία κυπριακά βασίλεια.
Αν και έχει καθιερωθεί σήμερα να ονομάζεται Χαλκάνωρ, στην πραγματικότητα η αρχαία αναφορά σ' αυτόν τον θέλει να λέγεται Χαλκήνωρ.
Βλέπε λήμμα: Ιδάλιον
Ο Στέφανος Βυζάντιος διασώζει αρχαία παράδοση περί ιδρύσεως της πόλης του Ιδαλίου από τον Χαλκήνορα και τους συντρόφους που τον ακολουθούσαν. Σύμφωνα προς την παράδοση αυτή, ο Χαλκήνωρ είχε πάρει ένα χρησμό που έλεγε ότι θα έπρεπε να έκτιζε μια πόλη ὅπου ἴδοι τόν ἥλιον ἀνίσχοντα, δηλαδή εκεί όπου θα έβλεπε τον ήλιο να ανατέλλει. Ενώ λοιπόν ο Χαλκήνωρ και οι σύντροφοί του περιπλανιούνταν στην Κύπρο, ένας των συντρόφων του φώναξε: εἶδον βασιλεῦ τον ἅλιον (=είδα, βασιλιά, τον ήλιο). Εκεί, λοιπόν, ο Χαλκήνωρ ίδρυσε την πόλη του, που ονομάστηκε Ιδάλιον από τη φράση εἶδον τόν ἅλιον.
Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για την καταγωγή και την ιδιαίτερη πατρίδα του Χαλκήνορος, αυτός θεωρείται ένας των ηρώων του Τρωικού πολέμου που έφθασαν στην Κύπρο μετά την άλωση της Τροίας και ίδρυσαν ελληνικές πόλεις στο νησί ή και εξελλήνισαν άλλες που προϋπήρχαν.
Η όλη παράδοση περί τον Χαλκήνορα και την ίδρυση της πόλης του Ιδαλίου αποτελεί ανάμνησή του τόσο καθοριστικού γεγονότος του αποικισμού της Κύπρου από τους Αχαιούς (13ος-12ος π.Χ. αιώνας), παρόμοια όπως και οι παραδόσεις περί άλλων ηρώων του Τρωικού πολέμου, ιδρυτών άλλων σημαντικών αρχαίων πόλεων της Κύπρου (όπως ο Τεύκρος, ο Αγαπήνωρ, ο Πράξανδρος, ο Κηφεύς, ο Χύτρος, ο Δημοφών).
Βλέπε λήμμα: Αχαιοί και Κύπρος
Κατά την παράδοση (που παραλλαγή της φέρει τον Χαλκήνορα όχι ως Τρωικό ήρωα αλλ' ήρωα της Αργοναυτικής εκστρατείας), ο Χαλκήνωρ υπήρξε και ο πρώτος βασιλιάς της πόλης του Ιδαλίου.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια