Χαλκανθές ή χάλκανθος
Προϊόν του χαλκού (θειικός χαλκός, «γαλαζόπετρα»). Το χαλκανθές ήταν πολύ γνωστό από την Αρχαιότητα ως προϊόν των κυπριακών μεταλλείων χαλκού. Ο Στράβων γράφει ότι παραγόταν στα μεταλλεία της Ταμασσού και ο Διοσκουρίδης ότι μεγάλη παραγωγή του υπήρχε επίσης στα μεταλλεία των Σόλων. Κατά τον συγγραφέα Ποσειδώνιο μόνο από τον κυπριακό χαλκό μπορούσε να παραχθεί χαλκανθές.
Η αρχική μορφή του χαλκανθούς ή χαλκάνθου ήταν υγρή, μετά το πήξιμό του όμως παρουσιαζόταν σε μορφή στερεή. Για τον τρόπο της παραγωγής του υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές από αρχαίους συγγραφείς.
Ο Διοσκουρίδης γράφει ότι το χαλκανθές είναι ένα πηχτό υγρό που γίνεται από υγρά που διηθούνται μέσα από το έδαφος και πέφτουν σταγόνα-σταγόνα, για τούτο και όσοι εργάζονταν στα κυπριακά μεταλλεία το ονόμαζαν «σταλακτόν». Ο γιατρός Γαληνός, ο οποίος είδε προσωπικά τον τρόπο της παρασκευής του στα μεταλλεία της Κύπρου και πήρε απ' αυτά μεγάλες ποσότητες προϊόντων του χαλκού για φαρμακευτικούς σκοπούς, περιγράφει με τον ακόλουθο τρόπο πώς συλλέγεται το χαλκανθές:
Από ένα μεγάλο δωμάτιο μέσα στο βουνό αρχίζει κατηφορικά μια σήραγγα μήκους ενός σταδίου (184 μέτρα). Στο βάθος της βρίσκεται ένας λάκκος με υποπράσινο υγρό, παχύ, χλιαρό και με πνιγηρή οσμή. Αυτό το υγρό κατέβαινε συνέχεια με μικρές σταγόνες από τα βάθη του λόφου. Κάθε μέρα οι δούλοι το μετέφεραν με δοχεία και το έβαζαν σε τετράγωνες πήλινες σκάφες που βρίσκονταν μέσα στο μεγάλο δωμάτιο. Εκεί, σε λίγες μέρες, έπηζε και γινόταν χάλκανθος.
Ο Σουΐδας γράφει ότι το χαλκανθές είναι ουσία πολύ στυπτική και θερμή. Επειδή με τη θερμότητά του αφαιρεί την υγρότητα και με τη στυπτικότητά του προκαλεί συρρίκνωση, χρησιμοποιείται στην ταρίχευση, γιατί ξηραίνει τις υγρές σάρκες πιο πολύ απ' όλα. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος δίνει με λεπτομέρειες τις θεραπευτικές ιδιότητες του κυπριακού χαλκάνθου: Όταν πίνεται συντελεί στην απόρριψη των σκουληκιών της κοιλιάς, καθαρίζει το στομάχι και, όταν στάζεται στα ρουθούνια, σταματά την αιμορραγία τους και καθαρίζει το κεφάλι. Σταματά επίσης το αίμα των αιμορροΐδων. Θεραπεύει τις αρρώστιες των ματιών και τα έλκη του στόματος. Καθαρίζει τις πληγές, ξεπρήζει τις αμυγδαλές, τοποθετούμενο πάνω σε έμπλαστρα ανακουφίζει από τους πόνους και, όταν χύνεται μέσα στ' αυτιά, θεραπεύει τη βαρηκοΐα.
Τέλος, ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης αναφέρει μια ακόμη χρήση του χαλκανθούς: απ' αυτό παρασκευάζεται και το μελάνι της γραφής.