Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πρωτοπόρος φωτογράφος που εργάστηκε στην Κύπρο κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις πρώτες του 20ού, κληροδοτώντας μας ένα ιδιαίτερα πλούσιο όσο και πολύτιμο φωτογραφικό υλικό από την Κύπρο του χθες.

Ο Ιωάννης Π. Φώσκολος ήταν Φραγκολεβαντίνος από τη Ζάκυνθο. Γεννήθηκε γύρω στα 1850 και πέθανε το 1927. Σε νεαρή ηλικία ευρισκόταν στη Σμύρνη, όπου ασκούσε το επάγγελμα του φωτογράφου, από εκεί δε ήρθε στην Κύπρο, ακολουθώντας τους Άγγλους, όταν αυτοί κατέλαβαν το νησί το 1878. Θα πρέπει να ήταν τότε περίπου 27 χρόνων. Για να εγκαταλείψει τη Σμύρνη και να έλθει στην Κύπρο, πιθανώς ενθαρρύνθηκε από γνωστούς του Άγγλους, που γνώρισαν και εκτίμησαν την ποιότητα της δουλειάς του.

Βλέπε λήμμα: Αγγλοκρατία

Μόλις ήρθε στην Κύπρο, διορίστηκε ως επίσημος φωτογράφος των βρετανικών στρατευμάτων και αργότερα του ύπατου αρμοστή. Επίσης άνοιξε το πρώτο φωτογραφικό κατάστημα και εργαστήριο στη Λεμεσό, όπου γρήγορα έγινε δεκτός από τη μικρή κοινωνία της πόλης που τότε μόλις άρχισε να αναπτύσσεται. Σχεδόν όλοι οι Λεμεσιανοί πέρασαν από το φωτογραφείο του κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν, και έβγαλαν οικογενειακές και άλλες φωτογραφίες.

Κατά τις δεκαετίες που εργάστηκε στην Κύπρο, ο Ιωάννης Π. Φώσκολος επισκέφθηκε πολλές φορές ολόκληρο το νησί, φωτογραφίζοντας τοπία, ανθρώπους, μνημεία, αξιοθέατα, καθώς και διάφορα σημαντικά γεγονότα, όπως φυσικές καταστροφές, την άφιξη και στη συνέχεια την εγκατάσταση των Άγγλων, κλπ. Πολλές από τις φωτογραφίες του έγιναν ευχετήριες και άλλες κάρτες που πωλούνταν προς αποστολήν, κάτι που ήταν καινούργιο στην Κύπρο, τόσο όσο και η ίδια η τέχνη της φωτογραφίας. Σήμερα σώζεται ένα τμήμα μόνο της δουλειάς του, εφόσον μετά τον θάνατό του (στη Λεμεσό, το 1927), το αρχείο του καταστράφηκε. Το Πολιτιστικό Κέντρο της Λαϊκής Τράπεζας εξέδωσε, σε έναν καλαίσθητο τόμο, ένα Λεύκωμα φωτογραφιών του Φώσκολου, βασισμένο σε συλλογή φωτογραφιών του που ανήκε στην οικογένεια Λανίτη.

Ας σημειωθεί ότι κοντά στον Φώσκολο μαθήτευσαν και έμαθαν την τέχνη της φωτογραφίας και άνθρωποι που, μετά από εκείνον, συνέχισαν να εργάζονται ως φωτογράφοι, δίνοντας επίσης αξιόλογο έργο (αναφέρουμε ιδιαίτερα τον Εδουάρδο Βοσκεριτζιάν από τη Λεμεσό, που υπήρξε κορυφαίος μαθητής και άξιος συνεχιστής του έργου του Φώσκολου).

Οι φωτογραφίες του Ιωάννη Π. Φώσκολου αποτελούν σήμερα ιδιαίτερα πολύτιμο ιστορικό υλικό, μαρτυρίες σημαντικών γεγονότων, αλλά και ενός προσώπου και μιας σκιαγραφίας της Κύπρου όπως έπαυσε να υπάρχει σήμερα. Πέραν τούτων, οι φωτογραφίες του έχουν και μεγάλη καλλιτεχνική αξία. Προικισμένος με πολλή ευαισθησία, ο φωτογράφος μελετούσε το θέμα του, ήξερε να το τοποθετεί σωστά και κατόρθωνε να το αποτυπώσει με εξαίρετο τρόπο και ποιότητα. Η ποιότητα της δουλειάς του εκπλήττει σήμερα, δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι οι μηχανές και τα υλικά της φωτογραφίας ήταν τότε ακόμη σχεδόν πρωτόγονα. Ο,τιδήποτε κι αν φωτογράφιζε ο Φώσκολος (πρόσωπα, πορτραίτα, ομάδες ανθρώπων, αρχαιολογικούς χώρους, γεγονότα, τοπία, πόλεις, χωριά της Κύπρου), είχε πάντοτε τον σωστό φωτισμό, την καλύτερη δυνατή οπτική γωνία και άριστη σύνθεση. Οι φωτογραφίες του, λοιπόν, είναι σήμερα διπλά πολύτιμες.  Διότι αποτυπώνουν την Κύπρο όπως δεν την γνώρισαν οι νεότερες γενιές, και την αποτυπώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια