Φώκια ή σφώτζ’ια
Monachus monachus, (Herman, 1779). Θαλάσσιο θηλαστικό με τη μορφή περίπου του ψαριού, που ανήκει στην οικογένεια των Φωκιδών (Phocidae). Αγγλική ονομασία: Mediterranean Monk seal. Ζει σε θαλάσσιες σπηλιές και σε βραχώδεις παραλίες. Το χρώμα της είναι βασικά ανοικτό ή σκούρο καφέ στη ράχη και κιτρινόγκριζο στην κοιλιά.
Στις κυπριακές θάλασσες η φώκια ζούσε σε σχετικά ικανοποιητικούς αριθμούς σε παλαιότερες εποχές. Αρκετά τέτοια ζώα διαβιούσαν σε θαλάσσιους βιότοπους στις περιοχές Ακανθούς, Κερύνειας, Πέγειας, στον Ακάμα κ.α. Ωστόσο σταδιακά ο αριθμός τους μειώθηκε και σχεδόν εξαφανίστηκε ή και εξαφανίστηκε πλήρως για ένα διάστημα. Εξάλλου το είδος της φώκιας αυτής, Monachus monachus, είδος που απαντάται μόνο στη Μεσόγειο, είναι γενικότερα ένα από τα πλέον απειλούμενα με εξαφάνιση είδη θαλάσσιων θηλαστικών. Στην Ελλάδα καταβάλλονται συνεχείς προσπάθειες προστασίας και διάσωσης του είδους, βασικά στις Βόρειες Σποράδες, όπου ζουν όχι περισσότερα από 500 ζώα.
Στις κυπριακές θάλασσες εντοπίστηκαν κατά καιρούς, τη δεκαετία του 1990, πολύ ελάχιστες φώκιες, δύο ή τρεις. Για κάποιο διάστημα δεν παρατηρήθηκαν, ενώ το 2010 – 2011 παρατηρήθηκαν και πάλι ελάχιστα ζώα, ένα στην περιοχή Βασιλικού και ένα ή δύο σε άλλες περιοχές, χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη μερικών ακόμη. Συνεπώς η φώκια εξακολουθεί να ζει στις κυπριακές θάλασσες, αλλά σε ελάχιστους αριθμούς.
Ας σημειωθεί ότι η φώκια, θαλάσσιο θηλαστικό με μήκος που φθάνει τα 3 μέτρα και με βάρος μέχρι και 350 κιλά, είναι είδος αυστηρά προστατευόμενο, ως ένα εκείνων που απειλούνται με εξαφάνιση. Ως τέτοιο, καταχωρήθηκε το 2000 στο Κόκκινο Βιβλίο του IUCN (International Unionfor Conservation and Natural Resources).