Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεσαιωνική οικογένεια της Κύπρου. Μέλη της μετακινήθηκαν  μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς (1570-71) και διέπρεψαν στη Βενετία.

Η οικογένεια αρχικά ονομαζόταν  Φλαγγή, αργότερα όμως έγινε γνωστή στη Βενετία ως Φλαγγίνη, μαρτυρείται στη μεγαλόνησο από τον 15ο αιώνα. Στους Κύπριους χρονικογράφους και κυρίως στις βενετικές πηγές αναφέρονται μέλη της ίδιας οικογένειας που ακολούθησαν ορθόδοξη εκκλησιαστική σταδιοδρομία. Μεταξύ αυτών απαντούν ένας ιερέας, ένας πρωτοπαπάς και τρεις επίσκοποι. Πρόκειται κατά χρονολογική σειρά για τον επίσκοπο Σολέας (Λευκωσίας) Ιωάννη Φλαγγή, τον επίσκοπο Λευκάρων (Λεμεσού) Στέφανο Φλαγγή και τον επίσκοπο Πάφου (Αρσινόης) και υμνωδό Κωνσταντίνο Φλαγγή. Εκτός από τους τρεις ορθόδοξους επισκόπους αξίζει να αναφερθούν και τρία άλλα γνωστά μέλη της εν λόγω οικογένειας, ο Εμμανουήλ Φλαγγής έμπορος βαμβακιού, αδελφός του Βικέντιου, ο Νικόλαος Φλαγγής, γιος του επισκόπου Σολέας που είχε διατελέσει διοικητής του διαμερίσματος Μαζωτού και ο Καρσεράς Φλαγγής μελωδός του 16ου αιώνα.

Στην πολιορκία της Λευκωσίας είχαν φονευθεί, μεταξύ άλλων μελών της οικογένειας, ο επίσκοπος Πάφου Κωνσταντίνος Φλαγγής και η ανεψιά του Κατερίνα Φλαγγή η οποία, σύμφωνα με τον πατέρα της που αργότερα κατέφυγε στη Δύση, συνδέεται με μία ηρωική πράξη. Η Κατερίνα ήταν τότε έφηβη και μόλις οι Οθωμανοί εισήλθαν στη Λευκωσία για να μην ατιμασθεί έκοψε τα μακριά μαλλιά της, ντύθηκε με ανδρικά ρούχα και πολεμώντας κατά του εχθρού έπεσε ηρωικά υπέρ πατρίδος. 

Ο Βουστρώνιος

Στη Διήγηση του Γεωργίου Βουστρωνίου απαντώνται δυο μέλη της οικογένειας Φλαγγί (=Φλαγγίνι), στην παρ. 247 (εκδόσεως οίκου «Φιλόκυπρος», 1989). Πρόκειται για τον Πιφάνην (=Επιφάνιον) και τον πατέρα του τον παπά Στέφανον τοῦ Φλαγκῆ. Ο Βουστρώνιος αναφέρει τον Επιφάνιο σε σχέση προς μια κλοπή πολύτιμων ιερών σκευών από το τάγμα των Καρμηλιτών το 1474. Ο Στέφανος Φλαγγίνι, όπως αναφέρει ο Βουστρώνιος, ήταν διάκονος, τοποθετημένος στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας στη Λευκωσία, συνεπώς Καθολικός.

Αργότερα όμως απαντώνται εξελληνισμένα μέλη της οικογένειας, όπως ο Νόλια Φραγκίσκος Φλακί, σύζυγος της Ακυλίνας η οποία ήταν κόρη του ευγενούς Ιωάννη Σμερλί, επόπτη των Λευκάρων. Η οικογένεια φαίνεται ότι σχετιζόταν, κατά τα μέσα του 16ου αιώνα, με το χωριό Κυθρέα, όπου βρέθηκε επιτύμβια επιγραφή του 1556 που αναφέρεται στην Ακυλίνα. Η γυναίκα αυτή ήταν εξελληνισμένη, η δε επιτύμβια επιγραφή της βρέθηκε στα 1900 στα ερείπια της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (ενορία Αγίου Ανδρονίκου) Κυθρέας.

Στέφανος Λουζινιάν 

Ο Φραγκίσκος ντε Νόλια Φλάγγι (=Φλαγγίνι) ήταν συγγενής του αναφερόμενου από τον Estienne de Lusignan Ορθόδοξου επισκόπου Λεμεσού (κατά το 1570;) Φλαγγί (=Φλαγγίνι).

Για τον επίσκοπο αυτό ο Estienne de Lusignan λέγει ότι νέος στην ηλικία, 20 χρόνων, είχε διατελέσει φαλκονιέρος (=εκπαιδευτής κυνηγετικών γερακιών) του βασιλιά της Κύπρου Ιακώβου Β' του Νόθου. Δεδομένου ότι ο Ιάκωβος Β' πέθανε το 1473, ο επίσκοπος Φλαγγί (Flanchi) θα πρέπει να γεννήθηκε το 1453 ή ακόμη πιο νωρίς. Αναφέρεται δε ότι είχε πεθάνει περί το 1570, ουνεπώς θα πρέπει να ήταν τότε 117 χρόνων ή και περισσότερο, πράγμα αμφίβολο. Ωστόσο ο Estienne de Lusignan τον αναφέρει ως παράδειγμα μακροζωίας, για ν' αποδείξει το υγιεινό κλίμα της Κύπρου.

Ο Lusignan, πάντως, αναφέρει τον ιεράρχη αυτό ως επίσκοπο Λεμεσού και Λευκάρων, κι ως μέλος της οικογένειας Φλαγγίνι.

Ετυμολογία

Το επίθετο Φλαγγή μαρτυρεί αδιαμφισβήτητα την κυπριακή καταγωγή της ομώνυμης οικογένειας, αφού προέρχεται από τη λέξη φλαγγί/φλαντζί της κυπριακής διαλέκτου που σημαίνει συκώτι και αποτελεί κατάλοιπο της μακράς φραγκικής κυριαρχίας στη μεγαλόνησο. Η λέξη φλαντζί προέρχεται από τη γαλλική (παλαιά προβηγκιανή) flanc, που σημαίνει πλευρό και κατ’ επέκταση συκώτι. Στην ιταλική το επίθετο Φλαγγή αποδόθηκε ως Flangin και κατέληξε στο τέλος σε Φλαγγίνη (Flangini).

Θωμάς Φλαγγίνης

Ο διασημότερος από τα μέλη της οικογένειας που διέπρεψαν στη Βενετία ως μέγας ευεργέτης του Ελληνισμού ήταν ο Θωμάς Φλαγγίνης,  γιος του Κερκυραίου Απόστολου Αυλωνίτη και της Κυπρίας Μαρίας Φλαγγή ο οποίος γεννήθηκε στη Βενετία το 1579. Το 1937, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Άμαντος, ο οποίος παρεμπιπτόντως είχε υπηρετήσει και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, είχε γράψει στον πανηγυρικό που είχε εκφωνήσει επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδος του Πανεπιστημίου Αθηνών για τον μεγάλο ευεργέτη του Ελληνισμού, τον κυπριακής καταγωγής Θωμά Φλαγγίνη, ότι: «… κατήρτισε το πρόγραμμα που έπρεπε να ακολουθήσει το Υπόδουλον Γένος». Και είχε πράγματι απόλυτο δίκαιο, αφού η αυτόγραφη διαθήκη του Φλαγγίνη με ημερομηνία 11 Σεπτεμβρίου 1644 περιλάμβανε τέσσερα σημαντικότατα κοινωφελή έργα. Ίδρυση της Φλαγγινείου Σχολής, εξαγορά αιχμαλώτων, προικοδότηση απόρων Ελληνίδων και ίδρυση νοσοκομείου. Ο Θωμάς Φλαγγίνης (1579-1648), η κορυφαία αυτή μορφή του Ελληνισμού, ήταν σπουδαίος δικηγόρος, απέκτησε μεγάλη περιουσία και γενικά οικονομική ευρωστία και ευεργέτησε πολλαπλώς τον Ελληνισμό.

Πηγές:

1. Μεγαλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Νάσα Παταπίου: Ο Κυπριακής Καταγωγής ευεργέτης του Έθνους