Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός και πρωτοπόρος Κύπριος λαογράφος. Γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1875 και πέθανε το 1943. Αποφοίτησε από το Αλληλοδιδακτικό σχολείο της Αγίας Νάπας (Λεμεσού) και από την Ελληνική Σχολή Λεμεσού. Παρακολούθησε επίσης ειδικά παιδαγωγικά μαθήματα με προοπτική να γίνει δάσκαλος, και πράγματι διορίστηκε δάσκαλος το 1894. Υπηρέτησε την εκπαίδευση μέχρι το 1934, οπότε αφυπηρέτησε. Δίδαξε σε διάφορα σχολεία σε πόλεις και σε χωριά των επαρχιών Λεμεσού, Πάφου, Λάρνακας και Αμμοχώστου. Η θητεία του σε σχολεία ιδίως της υπαίθρου, τον βοήθησε ιδιαίτερα στη γνώση και στη συλλογή πλούσιου λαογραφικού υλικού, να έλθει σε άμεση επαφή με τις πηγές της λαογραφίας και να καταγράψει πολλά στοιχεία. Με τη λαογραφική έρευνα ασχολήθηκε από τις αρχές του 20ού αιώνα και συνέχισε αδιάκοπα μέχρι τον θάνατό του.

Δημοσίευσε πολλές λαογραφικές και γλωσσολογικές μελέτες σε διάφορα περιοδικά, όπως τα: Λαογραφία, Κυπριακά Γράμματα, Κυπριακά Χρονικά, Πάφος και Ἀπόστολος Βαρνάβας. Συνεργάστηκε επίσης με τις εφημερίδες Ἀλήθεια, Σάλπιγξ, Νέον  Ἔθνος, Φωνή τῆς Κύπρου, Παρατηρητής, Χρόνος, Ἰσότης κ.α. ακόμη, στις οποίες δημοσίευσε πολλά άρθρα για θέματα ιστορικά, παιδαγωγικά, πολιτικά, θρησκευτικά κλπ. Χρησιμοποίησε κατά καιρούς πολλά ψευδώνυμα (Τριάστερος, Ροπαλοφόρος, Σενέκας, Λεύκιος, Ξάνθος, Ξιφίας, Φάρος, Ζηλωτής, Βέβηλος, Φιλίστωρ, Ονήσιλος κ.α. ακόμη).

Ο Ξενοφών Φαρμακίδης υπήρξε μέλος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών και εταίρος της Λαογραφικής Εταιρείας Αθηνών από την οποία επανειλημμένα είχε βραβευθεί για λαογραφικές εργασίες του. Βραβεύθηκε επίσης από το περιοδικό Κυπριακά Χρονικά για τη μελέτη του «Συλλογή ονομάτων ζώων» (1923). Το ογκώδες έργο του Λεξικό Κυπρίας Διαλέκτου (εκδόθηκε στην Κύπρο 40 χρόνια μετά τον θάνατό του) και βραβεύθηκε το 1914 από την «Γλωσσική Εταιρεία Αθηνών».

Εκδομένα έργα του Ξενοφώντος Φαρμακίδη είναι τα ακόλουθα:

1. Συλλογή Διηγημάτων (Λεμεσός, 1899). Βραβεύθηκε με έπαινο στην «Κυπριακήν  Ἔκθεσιν Ζαππείου» στην Αθήνα το 1901.

2. Κυπριακά Σκηνογραφήματα (Αμμόχωστος, 1922).

3. Κύπρια Ἔπη (συλλογή κυπριακών δημοτικών και λαϊκών ποιημάτων, Λευκωσία, 1926. Το έργο αυτό επανεκδόθηκε από το υπουργείο Παιδείας της Κύπρου το 1974).

4. Κυπριακή Λαογραφία (Λεμεσός, 1938).

5. Ἡ προσέλευσις τῶν  Ἑλλήνων εἰς τόν Χριστιανισμόν (μελέτη, Λεμεσός, 1941).

6. Ἱστορία τῆς Λεμεσού, ἀπό τήν ἵδρυσή της μέχρι το 1897 (Λεμεσός, 1942).

7. Κυπριακά Λαογραφικά Σπουδάσματα (Λευκωσία, 1944), λίγο μετά τον θάνατό του).

8. Λεξικό Κυπρίας Διαλέκτου (Λευκωσία, 1983, έκδοση Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών).