Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης είναι ένα από τα τέσσερα Ορθόδοξα γυναικεία μοναστήρια της Λευκωσίας που αναφέρει ο Στέφανος Λουζινιανός τον 16ο αιώνα. Το μοναστήρι αυτό βρισκόταν εκεί που είναι σήμερα η εκκλησία της Φανερωμένης και τα οικήματα που την περιβάλλουν. Η σημερινή εκκλησία της Φανερωμένης κτίσθηκε το 1792 και αντικατέστησε το μικρό κατάγραφο καθολικό του μοναστηριού της Φανερωμένης.

Το μοναστήρι της Φανερωμένης μπορεί, ίσως, να ταυτισθεί με την «γυναικείαν Μονήν ἐν τῇ Λευκωσίᾳ τῆς ὑπεράγνου Θεομήτορος, τήν ἐπονομαζομένην Μεγάλην Μονήν» που αναφέρεται σε διήγηση του μαρτυρίου των 13 μοναχών του μοναστηριού της Καντάρας που μαρτύρησαν το 1231 στη Λευκωσία. Δυστυχώς δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε το μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης. Αν πράγματι είναι η «Μεγάλη Μονή», τότε αναμφίβολα ιδρύθηκε κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο. Πάντως φαίνεται ότι η εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης εθεωρείτο κατά τη Μεσαιωνική περίοδο βροχοποιός. Πράγματι στην εικόνα, που χρονολογείται στον 14ο αιώνα, υπάρχει επιγραφή-επίκληση στην Παναγία για να στείλει βροχή στη «διψῶσαν ἐξ ἀνομβρίας» Κύπρο. Δεν είναι γνωστό πότε διαλύθηκε το μοναστήρι. Είναι πιθανό η διάλυση του μοναστηριού να ήταν το αποτέλεσμα των σφαγών που ακολούθησαν την κατάληψη της Λευκωσίας το 1570 από τους Τούρκους. Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός περιλαμβάνει την εκκλησία της Φανερωμένης ανάμεσα στις εννέα ορθόδοξες εκκλησίες της Λευκωσίας και την θεωρεί «ἀρχαίαν καί παλαιοτάτην».