Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Επίθετο του θεού Απόλλωνος στην αρχαία Κύπρο, που απαντάται και σε άλλους τύπους, όπως λ.χ. Ύλατος.

Το επίθετο αυτό, προερχόμενο από την αρχαία ελληνική λέξη ὕλη (η) που σήμαινε δάσος, υποδήλωνε λατρεία του Απόλλωνος ως θεού των δασών και, κατ' επέκταση, της βλάστησης.

Με το επίθετο αυτό λατρευόταν ο Απόλλων στο Κούριον, όπου υπήρχε και το φημισμένο τέμενος του Απόλλωνος Υλάτου (για το οποίο βλέπε στο λήμμα Κούριον۠ πρβλ. και λήμμα Απόλλων). Ωστόσο με το ίδιο επίθετο ο Απόλλων λατρευόταν κατά την Αρχαιότητα και σε αρκετά άλλα μέρη της Κύπρου.

Από φιλολογικές αναφορές γνωρίζουμε ότι ο Απόλλων Υλάτης λατρευόταν στις αρχαίες κυπριακές πόλεις Αμαμασσόν*, Ερύσθειαν* και Τέμβρον*. Και τις τρεις αυτές πόλεις αναφέρει ο Στέφανος Βυζάντιος. Και για τις τρεις γράφει ότι σ' αυτές λατρευόταν ο Απόλλων Υλάτης.

Υπάρχουν όμως και άφθονες επιγραφικές μαρτυρίες. Πολλές επιγραφές έχουν βρεθεί, στις οποίες ο Απόλλων αναφέρεται ως Υλάτας και ως Υλάτης ή και Ύλατος. Αρκετές απ' αυτές έχουν βρεθεί, βέβαια, στην περιοχή του αρχαίου Κουρίου όπου υφίστατο το σημαντικότερο από τα τεμένη του θεού. Άλλες βρέθηκαν σε διάφορα άλλα μέρη, υποδηλώνοντας έτσι ότι και στα μέρη εκείνα υφίσταντο ιερά του Απόλλωνος Υλάτου. Σαν τέτοια μέρη αναφέρουμε: τους Χύτρους (περιοχή σημερινής Κυθρέας), το χωριό Δρύμου της επαρχίας Πάφου και την ίδια την πόλη της Νέας Πάφου. Στη Νέα Πάφο σώζεται λαξευτό σπήλαιο που ήταν ναός του Απόλλωνος Υλάτου, σύμφωνα προς επιγραφή στην είσοδό του (βλέπε γι’ αυτό στο λήμμα Πάφος).