Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το υδατικό είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που η Κύπρος αντιμετωπίζει μόνιμα, από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο νησιώτικος χαρακτήρας, η περιορισμένη έκταση και η γεωγραφική θέση της Κύπρου είναι παράγοντες καθοριστικοί για το πρόβλημα. Η βροχόπτωση και η χιονόπτωση είναι περιορισμένες. Δεν υπάρχουν μεγάλοι ποταμοί και λίμνες. Οι πηγές νερού είναι ανεπαρκείς. Η καλοκαιρινή περίοδος (περίοδος ξηρασίας και αυξημένων αναγκών νερού) είναι μακρά.

Βλέπε Ιστορική Αναδρομή: Η ανάπτυξη των υδάτινων πόρων της Κύπρου

Οι χειμώνες είναι ήπιοι. Ήδη από τα πολύ παλαιά χρόνια μαρτυρούνται μακρές περίοδοι ανομβριών και ξηρασίας, που επαναλαμβάνονται μέσα στους αιώνες. Κατά τα πρόσφατα χρόνια η μηχανοποίηση και αύξηση της γεωργικής παραγωγής όπως και η προώθηση της κτηνοτροφίας, προϋποθέτουν αυξημένες ανάγκες νερού. Το ίδιο αυξημένες είναι και οι ανάγκες για ύδρευση και άλλες ανθρώπινες χρήσεις, ιδίως με την αλματώδη ανάπτυξη και της τουριστικής βιομηχανίας, που φέρνει στην Κύπρο εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Η σπουδαιότητα της υδρολογίας: Το νερό είναι το κυριότερο στοιχείο στη φύση για την ύπαρξη και διατήρηση της ζωής πάνω στον πλανήτη μας. Είναι μια ζωτική αναγκαιότητα για την ανάπτυξη χωριών και πόλεων και ένας βασικός παράγοντας για γεωργική παραγωγή και τουριστική και βιομηχανική ανάπτυξη.

Οι υδάτινοι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι και γι' αυτό καταβάλλονται διεθνώς προσπάθειες για προστασία τους με τον ενδεδειγμένο τρόπο που υποδεικνύει η υδρολογία. Σύμφωνα με τη διεθνή οργάνωση UNESCO, η υδρολογία είναι η επιστήμη που πραγματεύεται τα ύδατα της γης, την ύπαρξη, κυκλοφορία και κατανομή τους στον πλανήτη, τις φυσικές και χημικές τους ιδιότητες και τις αλληλοεπιδράσεις τους πάνω στο φυσικό και βιολογικό περιβάλλον.

Η σπουδαιότητα της υδρολογίας προσβλήθηκε από την UNESCO στην έκκλησή της προς όλα τα έθνη για συμμετοχή στη Διεθνή Δεκαετία Υδρολογίας (1965-1974) και στο Διεθνές Πρόγραμμα Υδρολογίας (1975-1980). Στην επιστολή της που εστάλη σ' όλες τις χώρες-μέλη, η UNESCO αναφέρει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα αναφορικά με τους λόγους που την ώθησαν να εγκαινιάσει τη Διεθνή Δεκαετία Υδρολογίας (1965-1974):

«Η ραγδαία πρόοδος η οποία επιτελέσθηκε στη βιομηχανία και γεωργία, ο επιταχυνόμενος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της γης και η επιθυμία όπως εξασφαλισθεί ψηλό βιοτικό επίπεδο επέφερε αύξηση της χρήσης του νερού από τον άνθρωπο για όλους τους σκοπούς σε βαθμό που η πρόοδος πολλών χωρών της γης να επηρεάζεται από την ανεπάρκειά του. Ως εκ τούτου αναγνωρίζεται η απόλυτη ανάγκη ελέγχου του νερού σαν ενός από τα ζωτικότερα στοιχεία του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Επομένως είναι ουσιώδες κάθε χώρα να διαθέτει επαρκή υδρολογικά στοιχεία και η χρήση και διαχείριση του νερού να βασισθεί πάνω σε επιστημονικές αρχές αναγνωρισμένες από την υδρολογία.

Βλέπε λήμμα: Ανομβρία

»Η ανάγκη για ένα τέτοιο διεθνές πρόγραμμα ενδυναμώνεται και από το ότι τα υδρολογικά φαινόμενα σχετίζονται με την κυκλοφορία της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας σαν σύνολο και την κατανομή της επιφάνειας της γης σε ξηρά και θάλασσα. Επειδή οι χώρες είναι πολλές και έχουν μεγάλη έκταση, απαιτείται κατάλληλη συλλογή στοιχείων από αρκετούς σταθμούς παρατήρησης οι οποίοι να χρησιμοποιούν τους ίδιους τρόπους συλλογής και ίδιες μεθόδους ανάλυσης οπουδήποτε και αν βρίσκονται για να υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης των αποτελεσμάτων.

»Όλες οι χώρες έχουν σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με την εκτίμηση, συντήρηση και ορθολογιστική διαχείριση των υδατίνων πόρων. Υπάρχουν όμως στις διάφορες χώρες αρκετές ελλείψεις στην υδρολογική υπηρεσία που σχετίζονται με τη συλλογή των στοιχείων, την έρευνα και χρησιμοποίηση του νερού, οι οποίες δημιουργούν την ανάγκη συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας μεταξύ των κρατών. Τέτοιες ελλείψεις είναι η περιορισμένη γνώση στοιχείων της υδρολογίας, η έλλειψη ειδικευμένων επιστημόνων και τεχνικών, καθώς και η έλλειψη των καταλλήλων οργάνων. Δεδομένου ότι τα πιο πάνω αποτελούν προβλήματα όλων σχεδόν των χωρών, η συντονισμένη διεθνής προσέγγιση είναι αναγκαία».

Η Κύπρος, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη σημασία της υδρολογίας στην ορθολογιστική ανάπτυξη και προστασία των περιορισμένων υδατίνων της πόρων, ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόσκληση για συμμετοχή στο πρόγραμμα της Διεθνούς Δεκαετίας Υδρολογίας.

Ο υδρολογικός κύκλος: Η επιφάνεια της θάλασσας και των διαφόρων φυσικών και τεχνητών λιμνών, θερμαινόμενη από την ηλιακή ενέργεια, δημιουργεί υδρατμούς που συνενωμένοι σχηματίζουν νέφη. Ακολούθως και κάτω από ορισμένες συνθήκες, τα νέφη ψύχονται, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται και πέφτουν πίσω στη γη σαν βροχή, χαλάζι, χιόνι κλπ. Μέρος της βροχής εξατμίζεται προτού φθάσει στην επιφάνεια της γης, μέρος συγκρατείται πάνω στα φυτά και μέρος φθάνει στο έδαφος όπου πάλι μέρος συγκρατείται σ' αυτό και εξατμίζεται επιστρέφοντας στην ατμόσφαιρα. Το υπόλοιπο είτε δημιουργεί τη ροή των ποταμών, είτε σιγά-σιγά διαπερνά το έδαφος, εισέρχεται στο υπέδαφος και εμπλουτίζει τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Από αυτούς βγαίνει πάλι στην επιφάνεια υπό μορφή πηγών. Ο κύκλος αυτός ονομάζεται υδρολογικός.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια