Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σε παλαιότερες εποχές ο πληθυσμός της Κύπρου μαστιζόταν από επικίνδυνες ασθένειες, που πολλές φορές προκαλούσαν μαζικούς θανάτους. Επιδημίες, όπως η πανούκλα, μαρτυρούνται ότι συνέβαιναν και κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια κι αργότερα, οπότε χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν σε σύντομα χρονικά διαστήματα. Μερικές φορές τέτοια θανατικά (όπως αποκαλούνταν χαρακτηριστικά), κρατούσαν πολλούς μήνες. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι επιδημίες συνέβαιναν και κατά την Αρχαιότητα και πάντως οι άνθρωποι πέθαιναν εύκολα, χωρίς επαρκείς τρόπους και μέσα αντίστασης κατά των διαφόρων ασθενειών.

Ωστόσο κατά την Αρχαιότητα είχε αναπτυχθεί και στην Κύπρο η ιατρική επιστήμη, όπως προκύπτει κι από αναφορές σε αρχαίες φιλολογικές πηγές (που ομιλούν και για διάσημους Κυπρίους γιατρούς), αλλά κι από αρχαιολογικά ευρήματα. Μεταξύ τέτοιων ευρημάτων περιλαμβάνονται και τα εργαλεία ενός χειρούργου, που ο τάφος του ανακαλύφθηκε στην Κάτω Πάφο.

Βλέπε λήμμα: Ιατρική στην αρχαία Κύπρο. 

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η ιατρική ασκείτο από μοναχούς και από εμπειρικούς «γιατρούς» και θεραπευτές. 

Οι πρώτες στοιχειώδεις υγειονομικές υπηρεσίες κατά τα νεότερα χρόνια οργανώθηκαν κατά τα τέλη της Τουρκοκρατίας και τις αρχές της Αγγλοκρατίας. Οι Άγγλοι προσπάθησαν να βελτιώσουν τις υγειονομικές συνθήκες στην Κύπρο, καταπολεμώντας ασθένειες και μολύνσεις, αποξηραίνοντας έλη και δημιουργώντας ειδικές ιατρικές υπηρεσίες και νοσοκομεία, τόσο στις πόλεις όσο και σε αγροτικές περιοχές στις οποίες ιδρύθηκαν αγροτικά υγειονομικά κέντρα. Τα νοσοκομεία όμως ήταν ανεπαρκώς επανδρωμένα κι εξοπλισμένα και μόνο το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας βρισκόταν σε σχετικά καλύτερη μοίρα. Στο μεταξύ οι νέες συνθήκες (οικονομικές και άλλες) επέτρεπαν σε όλο και περισσότερους Κυπρίους να σπουδάζουν στο εξωτερικό ιατρική και άλλες συναφείς επιστήμες, με αποτέλεσμα σταδιακά η όλη κατάσταση της υγείας και του επιπέδου των παρεχομένων υπηρεσιών να καλυτερεύει.

Με την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960) την ευθύνη του τομέα της υγείας ανέλαβε το υπουργείο Υγείας και άρχισε η συστηματική αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπήρχαν και η βελτίωση της παρεχόμενης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στον λαό.

Σήμερα το επίπεδο υγείας του κυπριακού πληθυσμού συγκρίνεται ευνοϊκά με αυτό των ανεπτυγμένων χωρών. Όπως φαίνεται από τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, η προσδοκώμενη διάρκεια ζωής είναι στα ίδια επίπεδα με εκείνη πιο ανεπτυγμένων χωρών, η μητρική θνησιμότητα κυμαίνεται γύρω στο μηδέν, ενώ το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας είναι ελάχιστα ψηλότερο. Συγκεκριμένα το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας είναι σήμερα 4,1 θάνατοι βρεφών σε κάθε 1.000 γεννήσεις ζώντων βρεφών σε σύγκριση με 40 θανάτους το 1960. Η προσδοκώμενη διάρκεια ζωής για τους άνδρες ανέρχεται στα 77 χρόνια και τις γυναίκες στα 81, σε σύγκριση με 63,6 και 68,8 αντιστοίχως το 1960. Αναλογεί 1 γιατρός ανά 384 κατοίκους, ενώ αναφορικά με τις νοσοκομειακές κλίνες, αναλογούν 234 ανά 1.000 άτομα.

Στην επίτευξη του ψηλού επιπέδου υγείας συνέτειναν τόσο η ανάπτυξη των Υπηρεσιών Yγείας όσο και το ψηλό βιοτικό επίπεδο. Οι κύριες αιτίες θανάτου είναι οι ίδιες που μαστίζουν και τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Tα λοιμώδη νοσήματα δεν αποτελούν σήμερα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Κύπρο, ενώ τα καρδιοαγγειακά νoσήματα, ο καρκίνος, τα αυτοκινητιστικά και άλλα ατυχήματα αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου του πληθυσμού.

Η νοσοκομειακή περίθαλψη έχει βελτιωθεί και αποκεντρωθεί. Όλες οι επαρχίες έχουν αποκτήσει καινούργια νοσοκομεία, με πιο πρόσφατο το Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. H τριτοβάθμια ιατρική περίθαλψη αναπτύχθηκε σε τέτοιο βαθμό που πολλά περιστατικά τα οποία αποστέλλονταν προηγουμένως στο εξωτερικό για θεραπεία, σήμερα θεραπεύονται στην Κύπρο. H μεταμόσχευση νεφρών, η εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, ο καθετηριασμός και οι νευροχειρουργικές επεμβάσεις είναι σήμερα επεμβάσεις ρουτίνας.

O ιδιωτικός τομέας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης καλύπτει με επιτυχία το 50% τόσο της πρωτοβάθμιας ιατρικής όσο και της δευτεροβάθμιας και συνέβαλε καθοριστικά στην επίτευξη του ψηλού επιπέδου υγείας. Νέες κλινικές ιδρύονται στον ιδιωτικό τομέα ενώ παράλληλα αυξάνεται και ο αριθμός των νέων γιατρών και οδοντιάτρων που εγγράφονται στα αντίστοιχα μητρώα.

Το 2001 η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε νόμο για την εισαγωγή του Γενικού Συστήματος Υγείας ( ΓΕΣΥ ), το οποίο θα παρέχει απευθείας δωρεάν ιατρική περίθαλψη. Το ΓΕΣΥ που τελικά τέθηκε σε λειτουργία το 2019 θα καλύπτει κάθε πολίτη της Δημοκρατίας. Η εφαρμογή του Συστήματος   και η διαχείριση του Ταμείου του είναι ευθύνη του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, που είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Ο Οργανισμός, διοικείται από δεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο, και όταν λειτουργήσει θα αγοράζει υπηρεσίες υγείας από την κυβέρνηση και από τα ιδιωτικά ιατρικά ιδρύματα. Παράλληλα προωθείται η αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων για να μπορέσουν να αντέξουν στον ανταγωνισμό που θα επέλθει με την εισαγωγή του ΓΕΣΥ.

Εκτός από τις θεραπευτικές υπηρεσίες που προσφέρονται από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, οι δημόσιες υπηρεσίες, σε συνεργασία με άλλες υπηρεσίες όπως υπουργεία και κοινοτικές αρχές, ασχολούνται   κυρίως   με   την  παροχή προληπτικών υγειονομικών υπηρεσιών με τη μορφή υγειονομικής εκπαίδευσης, εμβολιασμών, την επεξεργασία λυμάτων, τον έλεγχο της ποιότητας του πόσιμου νερού, των τροφίμων κλπ.

Πέρα από τα σύγχρονα νοσοκομεία που λειτουργούν στις πόλεις και που βελτιώνονται συνεχώς, καθώς και τα αγροτικά νοσοκομεία και υγειονομικά κέντρα, λειτουργούν επίσης σημαντικά ιατρικά κέντρα για ορισμένες κατηγορίες παθήσεων, όπως είναι το Κέντρο Θαλασσαιμίας, το Χειρουργικό και Μεταμοσχευτικό Κέντρο, το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου,το Κέντρο Παραπληγικών κ.α.

Στον τομέα της ψυχικής υγείας του πληθυσμού λειτουργούν τα Ψυχιατρικά Ιδρύματα Αθαλάσσας, καθώς και ψυχιατρικές πτέρυγες σε νοσοκομεία, ενώ υφίστανται και ιδιωτικές ψυχοθεραπευτικές κλινικές. Εξάλλου, στο πλαίσιο της προληπτικής ιατρικής δημιουργήθηκε και η Σχολιατρική Υπηρεσία.

Στη δικαιοδοσία του υπουργείου Υγείας υπάγεται και το Γενικό Χημείο του Κράτους, που σκοπό έχει τον έλεγχο των τροφίμων, του νερού, των φαρμακευτικών προϊόντων, κ.ά. Στο ίδιο υπουργείο υπάγονται επίσης οι Οδοντιατρικές Υπηρεσίες καθώς και οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια