Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεγάλος σύγχρονος Βρετανός πολιτικός. Γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 1874 στο Μπλέναμ Πάλας της κομητείας της Οξφόρδης και πέθανε στις 24 Ιανουαρίου 1965. 

Φοίτησε στη Σχολή Χάρροου και στη Στρατιωτική Ακαδημία Σάντχορστ απ'  όπου αποφοίτησε ως αξιωματικός το 1895. Τον ίδιο χρόνο παρακολούθησε τον πόλεμο της Κούβας για ανεξαρτησία κατά των Ισπανών. Το 1896-97 υπηρέτησε ως στρατιωτικός στις Ινδίες και ταυτόχρονα έδρασε κι ως πολεμικός ανταποκριτής. Το 1898 εξέδωσε το βιβλίο Ιστορία του εκστρατευτικού σώματος της Μάκαλαντ.

Στη συνέχεια υπηρέτησε στην Αίγυπτο (εκστρατευτικό σώμα του Νείλου) και στο Σουδάν, ενώ και πάλι έδινε πολεμικές ανταποκρίσεις. Το 1899 εξέδωσε το βιβλίο Ο ποτάμιος πόλεμος, όπου περιγράφει την εκστρατεία στο Σουδάν. Τον ίδιο χρόνο παραιτήθηκε από τον στρατό κι ασχολήθηκε με την πολιτική. Τον ίδιο χρόνο έδρασε ως πολεμικός ανταποκριτής στη Νότιο Αφρική, όπου αιχμαλωτίστηκε αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει. Από τις εμπειρίες του αυτές εξέδωσε άλλα δυο βιβλία. Το 1900 εξελέγη βουλευτής του Συντηρητικού Κόμματος. Το 1908-1910 υπηρέτησε ως υπουργός Εμπορίου. Το 1910-11 ως υπουργός Εσωτερικών. Το 1911 ανέλαβε το υπουργείο Ναυτικών κι εργάστηκε για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ναυτικής δύναμης των Γερμανών. Έτσι το αγγλικό ναυτικό ήταν πανέτοιμο όταν κηρύχθηκε ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος. Ωστόσο το 1915, μετά την αποτυχία της επιχείρησης στην Καλλίπολη, παραιτήθηκε και ανέλαβε στρατιωτική υπηρεσία στη Γαλλία. Τον μεθεπόμενο χρόνο (1917) ανέλαβε το υπουργείο Εφοδιασμού. Το 1919 έγινε υπουργός Στρατιωτικών και το 1921 μεταπήδησε στο υπουργείο Αποικιών. Μεταξύ 1922 και 1929 έγραψε το μεγάλο έργο του Η Παγκόσμια Κρίση, για τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Το 1922 αποχώρησε από την κυβέρνηση.

Εξελέγη βουλευτής το 1924 κι ανέλαβε τότε το υπουργείο Οικονομικών μέχρι το 1929. Στο εξής έγραψε κι εξέδωσε μερικά άλλα βιβλία. Τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν η Αγγλία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας, ο Τσέρτσιλ ανέλαβε το υπουργείο Ναυτικών. Τον επόμενο χρόνο, με την παραίτηση του Τσάμπερλαιν τον Μάιο, ο Τσέρτσιλ έγινε πρωθυπουργός, κρατώντας και το υπουργείο   Άμυνας και σχηματίζοντας κυβέρνηση συνασπισμού όλων των κομμάτων.

(Βίντεο ΕΡΤ: Τσέρτσιλ και Β Παγκόσμιος)

Παραιτήθηκε το 1945, μετά τη νίκη των συμμάχων, που εν πολλοίς οφειλόταν στον ίδιο και στην πολιτική του. Μεταξύ του 1948 και του 1954 έγραψε σε 6 τόμους το σημαντικό έργο του Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ανέλαβε ξανά ως πρωθυπουργός το 1951.  Στις 10 Δεκεμβρίου του 1953 του απονέμεται το Νόμπελ λογοτεχνίας. Το 1955 παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Συνέχισε να γράφει και τελικά δημοσίευσε, σε 4 τόμους, την Ιστορία των Αγγλόφωνων Λαών. Υπήρξε πολιτική προσωπικότητα παγκόσμιας φήμης. Η πολιτική του απέβλεπε πάντοτε στη διατήρηση κι εδραίωση της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Είναι ιδιαίτερα γνωστός ο ρόλος του στις παγκόσμιες εξελίξεις σχετικά με τη διαμόρφωση και τον διαχωρισμό της υφηλίου σε «σφαίρες επιρροής» μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου και η σχετική πολιτική που ακολούθησε σε ειδικές διασκέψεις με άλλους ηγέτες (διασκέψεις των «μεγάλων» στην Τεχεράνη το 1943, στη Γιάλτα το 1945 κ.α.).

Σχέσεις του προς την Κύπρο: Ο Γουίνστον Τσέρτσιλ επισκέφθηκε την Κύπρο στις 9 Οκτωβρίου 1907 (παρέμεινε μέχρι τις 13 Οκτωβρίου), ενώ κατείχε το αξίωμα του υφυπουργού των Αποικιών και καθ' οδόν προς την Αίγυπτο απ' όπου θα μετέβαινε στη Νότιο Αφρική. Έφθασε στην Αμμόχωστο με το καταδρομικό «Αφροδίτη» και οι κάτοικοι της πόλης τον υποδέχθηκαν στο λιμάνι με ελληνικές σημαίες. Τον υποδέχθηκε επίσημα και τον προσφώνησε ο δήμαρχος Αμμοχώστου και βουλευτής Λούης Ε. Λοΐζου ενώ ο κόσμος ζητωκραύγαζε υπέρ της ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα.

Από την Αμμόχωστο ο Τσέρτσιλ ήλθε στην πρωτεύουσα Λευκωσία σιδηροδρομικώς όπου συναντήθηκε με τον τότε ύπατο αρμοστή σερ Κιγκ Χάρμαν. Οι Τουρκοκύπριοι δεν πήραν μέρος στην υποδοχή του, αλλά οι Ελληνοκύπριοι τον υποδέχθηκαν κι εδώ με ελληνικές σημαίες και συνθήματα υπέρ της ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα. Τον καλωσόρισαν οι βουλευτές Κύριλλος (τότε επίσκοπος Κιτίου) και Θεοφάνης Θεοδότου, όπως κι ο δήμαρχος Λευκωσίας Αχιλλέας Λιασίδης.

Την επόμενη μέρα, σε δεξίωση του Άγγλου κυβερνήτη σερ Τσαρλς Κιγκ-Χάρμαν, ο Τσέρτσιλ προσαγόρευσε τους Έλληνες βουλευτές του Νομοθετικού Συμβουλίου, ενώ λίγο πιο πριν είχε δεχθεί (χωριστά) τους Τούρκους βουλευτές. Η τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία διαμαρτυρήθηκε για τις εθνικού περιεχομένου εκδηλώσεις των Ελλήνων της Κύπρου και για το αίτημα της ενώσεως. Ο Τσέρτσιλ, απαντώντας, είπε ότι δεν ήταν ο καλύτερος τρόπος αυτός που οι Έλληνες είχαν επιλέξει για να εκφράσουν τα αισθήματά τους, όμως πίστευε πως οι εθνικές εκδηλώσεις τους δεν προσέβαλλαν την τιμή ή την αξιοπρέπεια των Μωαμεθανών. Στους Έλληνες εκπροσώπους είπε πως θεωρούσε πολύ φυσικό τον εκφραζόμενο πόθο των Ελλήνων Κυπρίων, αφού αυτοί έχουν ελληνική καταγωγή, θρησκεία και γλώσσα. Όμως όταν έγινε παραλληλισμός της Κύπρου προς τα Επτάνησα, ο Τσέρτσιλ δεν τον δέχθηκε, λέγοντας πως τα νησιά του Ιονίου κατέχονταν από την Αγγλία και συνεπώς η χώρα του είχε το δικαίωμα να τα εκχωρήσει στην Ελλάδα, ενώ η Κύπρος αποτελούσε διαφορετική περίπτωση, αφού αυτή είχε παραχωρηθεί από την Τουρκία στην Αγγλία διά της συνθήκης του 1878. Υποσχέθηκε επίσης ο Τσέρτσιλ να βοηθήσει στη ρύθμιση διαφόρων προβλημάτων, και κυρίως στην κατάργηση του απεχθούς και υπέρογκου φόρου υποτελείας που η Κύπρος εξακολουθούσε να καταβάλλει. Πράγματι, ο Τσέρτσιλ εργάστηκε αργότερα προς την κατεύθυνση αυτή, μάλιστα στο Λονδίνο είχε δηλώσει τότε πως ... δεν υπάρχει θέμα πιο μισητό από την καταπίεση μιας μικρής κοινότητας από μια μεγάλη δύναμη με σκοπό το χρηματικό κέρδος.

Ο Τσέρτσιλ δέχθηκε επίσης αντιπροσωπεία των Λευκωσιατών, όπως και των Αρμενίων και των Καθολικών, αλλά και άλλη από την Πάφο γιατί δεν θα επισκεπτόταν την πόλη αυτή. Επεσκέφθη όμως την Κερύνεια και κατόπιν τη Λάρνακα. Από τη Λάρνακα πήγε με το καταδρομικό «Αφροδίτη» στη Λεμεσό, όπου τον προσφώνησε ο Χριστόδουλος Σώζος. Στις πόλεις που επεσκέφθη δέχθηκε αντιπροσωπείες με τις οποίες συζήτησε κι από τις οποίες άκουσε τα διάφορα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο τόπος. Για τους εθνικούς πόθους των Ελλήνων της Κύπρου, που τους θεωρούσε «φυσικούς και δίκαιους», έκανε λόγο και προς τους κατοίκους της Κερύνειας και προς εκείνους της Λάρνακας προς τους οποίους είπε ότι τις εκδηλώσεις τους δεν τις εύρισκε προσβλητικές κατά του προσώπου του βασιλιά της Αγγλίας. Τότε το συγκεντρωμένο πλήθος απάντησε φιλοφρονητικά, ζητωκραυγάζοντας υπέρ του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Ζ'. Στη Λεμεσό περπάτησε στην πόλη, ακολουθούμενος από πλήθη λαού που κρατούσαν ελληνικές σημαίες. Στη συνέχεια αναχώρησε απ' εκεί με το «Αφροδίτη» για την Αίγυπτο και τη Νότιο Αφρική (που ήταν τότε αγγλική αποικία, κι έγινε «κτήση» το 1910, με την ονομασία Νοτιοαφρικανική Ένωση). Η Λεμεσός είχε πάρει πανηγυρική όψη, ενώ έγιναν φωταγωγήσεις και ρίφθηκαν πυροτεχνήματα.

Γενικά, ο Τσέρτσιλ είχε γίνει δεκτός με ενθουσιασμό από τους  Έλληνες της Κύπρου, οι οποίοι νόμισαν ότι στο πρόσωπό του θα εύρισκαν ένα συμπαραστάτη, πρόθυμο να τους βοηθήσει στην επίτευξη του εθνικού τους στόχου. Γι’ αυτό και δεν είχαν χάσει την ευκαιρία να διαδηλώσουν παντού, σ' όλες τις πόλεις που επισκέφθηκε ο Τσέρτσιλ και στα χωριά από τα οποία πέρασε, το αίτημα της ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα.

Πάντως λίγο αργότερα, και συγκεκριμένα το 1912-13, κατά τις παραμονές του Α' Παγκοσμίου πολέμου, ο Γουίνστον Τσέρτσιλ είχε πράγματι διαπραγματευθεί, εκ μέρους της αγγλικής κυβέρνησης, με τον πρωθυπουργό της Ελλάδος Ελευθέριο Βενιζέλο το ζήτημα της Κύπρου. Ο Τσέρτσιλ έβλεπε μια γενικότερη ελληνοαγγλική συμφωνία που θα περιελάμβανε και διευθέτηση του Κυπριακού. Συγκεκριμένα η Ελλάδα θα εκχωρούσε στην Αγγλία το λιμάνι του Αργοστολίου (βλέπε λήμμα Αργοστόλι) στην Κεφαλληνία, για στρατιωτικούς σκοπούς (βρίσκεται κοντά στην Ιταλία), ενώ η Αγγλία θα εκχωρούσε την Κύπρο στην Ελλάδα. Την πρόταση αυτή προωθούσε και ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας. Η Ελλάδα θ' ανελάμβανε την υποχρέωση να πολεμήσει στο πλευρό της Αγγλίας και κατά της Γερμανίας. Στη συμφωνία αυτή με τον Τσέρτσιλ αντιμετώπισε αντιδράσεις εκ των έσω, όπως λ.χ. από τον συνεργάτη του (και μετέπειτα δικτάτορα) Ιωάννη Μεταξά, σαφώς γερμανόφιλο, και από το παλάτι. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ο Βενιζέλος δεν βρισκόταν πλέον στην εξουσία, ο δε διάδοχός του Α. Ζαΐμης δεν αποδέχθηκε την αγγλική προσφορά. Όταν, αμέσως μετά, ο Βενιζέλος επανήλθε κι οδήγησε την Ελλάδα στον πόλεμο (στο πλευρό της Αγγλίας), η αγγλική προσφορά είχε στο μεταξύ αποσυρθεί.

Σύντομη επίσκεψη στην Κύπρο ο Τσέρτσιλ πραγματοποίησε από τις 31 Ιανουαρίου έως και την 1η Φεβρουαρίου 1943, την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ως πρωθυπουργός τότε. Επέβαινε το θρυλικού μαύρου μεταγωγικού της RAF με την ονομασία Commando. Τις προηγούμενες μέρες είχε συνάντηση με τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρουσβελντ στην Καζαμπλάνκα (Βλέπε Βίντεο) ενώ πραγματοποιήσε επίσκεψη στο Κάιρο (Βλέπε Βίντεο) και στην Τουρκία όπου είχε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Ινονού.  Μετά τη διήμερη στάση του στην Κύπρο όπου είχε επαφές με Βρετανούς αλλά και με Κύπριους παράγοντες, αναχώρησε για την Τρίπολη της Λιβύης όπου θα λάμβανε μέρος στην παρέλαση της απελευθέρωσης της Τρλιπολης μαζί με τον στρατηγό Μοντγκόμερι. Η επίσκεψη αυτή τότε λόγω του πολέμου δεν είχε σχετιστεί άμεσα με αυτό τούτο το ζήτημα της Κύπρου.

Κατά την επίσκεψή του αυτή απέκτησε και το έργο " ‘‘Πειρατικά του Αιγαίου’’ του Γεώργιου Πολ Γεωργίου.

Βλέπε λήμμα: Γεώργιος Πολ Γεωργίου

Στο εξής, ακόμη κι ως πρωθυπουργός, ο Τσέρτσιλ δεν ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την Κύπρο.  Ήταν  πρωθυπουργός το 1955, όταν στην Κύπρο άρχισε ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας κατά των Βρετανών, αλλά παραιτήθηκε ακριβώς τότε. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ πέθανε στις 24 Ιανουαρίου 1965.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια