Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τσερκέζοι- Tserkezoi. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη χερσόνησο του Ακρωτηρίου, περί τα 7 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λεμεσού. Μεγάλο μέρος της διοικητικής του έκτασης εμπίπτει στο έδαφος της βρετανικής στρατιωτικής βάσης Ακρωτηρίου - Επισκοπής.

Mε την μεταρρύθμιση του 2022, η κοινότητα ενσωματώθηκε στον ευρύτερο  Δήμο Λεμεσού και το Δήμο Μέσα Γειτονιάς.

Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

Το τοπίο

Το Τσερκέζ είναι κτισμένο περί το ένα χιλιόμετρο βόρεια της αλυκής Λεμεσού, σε μέσο υψόμετρο 5 μόλις μέτρων. Το τοπίο του είναι καμπίσιο, με μια ανεπαίσθητη κλίση από τα βόρεια προς τα νότια.

Βλέπε λήμμα: Αλυκή Λεμεσού

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου και οι αποθέσεις του σχηματισμού Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και άμμοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα και ξερορεντζίνες.

Το Τσερκέζ δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 430 χιλιοστόμετρα. Η ανόρυξη διατρήσεων στην περιοχή του και η διοχέτευση νερού από τα φράγματα των Πολεμιδιών και της Γερμασόγειας, συνέβαλε στην άρδευση μεγάλων εκτάσεων γης, στις οποίες καλλιεργούνται ποικίλες μόνιμες καλλιέργειες.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Τσερκέζ συνδέεται στα βορειοανατολικά με την πόλη της Λεμεσού μέσω Ζακακίου και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Ασώματος (περί τα 2 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Μετά το 1964, εξαιτίας των διακοινοτικών ταραχών που ακολούθησαν την τουρκοκυπριακή ανταρσία, οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του Τσερκέζ εγκατέλειψαν το χωριό τους και μετακινήθηκαν σε γειτονικά αμιγή τουρκοκυπριακά και μεικτά χωριά, στο πλαίσιο οδηγιών της Άγκυρας για δημιουργία στην Κύπρο ισχυρών τουρκοκυπριακών θυλάκων. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, το Τσερκέζ δέχτηκε μικρό αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων.

Ιστορικά στοιχεία

Το Τσερκέζ (ή και Τσερκέζοι, οι), ήταν αγρόκτημα (τσιφλίκι) κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πήρε την ονομασία αυτή επειδή, κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, επί ημερών του σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ, λέγεται ότι είχαν εγκατασταθεί εκεί ως εργάτες αρκετοί Τσερκέζοι (= Κιρκάσιοι) από τα βάθη της Μικράς Ασίας και την περιοχή του Καυκάσου. Λέγεται ακόμη ότι οι ξένοι αυτοί «εργάτες» δεν άντεξαν στις κυπριακές συνθήκες κι ότι οι περισσότεροι πέθαναν από μαλάρια (ιδίως επειδή κοντά στην περιοχή υπήρχαν πολλά έλη). Πάντως πράγματι μαρτυρείται η μεταφορά Τσερκέζων στην Κύπρο το 1864, αλλά δεν ήταν εργάτες.  Ήταν ένοπλοι «άγριοι και ασθενείς», η δε άφιξή τους προκάλεσε έντονες αντιδράσεις.

Βλέπε λήμμα:  Κιρκάσιοι

Αργότερα το αγρόκτημα πέρασε στην ιδιοκτησία του Ναζίμ Χούρι, ο οποίος καλλιέργησε στην περιοχή ιδίως καπνό. Ο ίδιος είχε ιδρύσει και το πρώτο στην Κύπρο εργοστάσιο παραγωγής τσιγάρων, στις αρχές του 20ού αιώνα, χρησιμοποιώντας καπνό από το Τσερκέζ. Τα πρώτα κυπριακά τσιγάρα διοχετεύθηκαν στην αγορά τον Σεπτέμβριο του 1912 από τον Χούρι, και πωλούνταν προς 12 σελίνια τα 1.000.

Βλέπε λήμμα: Καπνός 

Αργότερα μεγάλη έκταση στην περιοχή περιήλθε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Λανίτη.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια