Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χαράκτης. Γεννήθηκε το 1947 στο κατεχόμενο σήμερα από τους Τούρκους χωριό Κοντέα της επαρχίας Αμμοχώστου. Φοίτησε στο Α' Γυμνάσιο Αμμοχώστου (1960-1966). Ασχολήθηκε από νωρίς με την τέχνη κι οργάνωσε την πρώτη ατομική του έκθεση στην Αμμόχωστο το 1968. Το 1971 πήγε στην Αθήνα, ύστερα από πρόσκληση του διάσημου Έλληνα χαράκτη Α. Τάσσου, στου οποίου το εργαστήρι πήρε τα πρώτα μαθήματα χαρακτικής. Το 1976 πήγε στη Μόσχα όπου για σειρά ετών (1976-1982) φοίτησε στο Κρατικό Καλλιτεχνικό Ινστιτούτο «Σούρικωφ» όπου σπούδασε γραφικές τέχνες. Από το «Σούρικωφ» αποφοίτησε με άριστα ενώ ταυτόχρονα η γραμματεία της Ένωσης Σοβιετικών Ζωγράφων αγόρασε 19 έργα του, εκ των οποίων τα 7 προορίζονταν για το Μουσείο Καλών Τεχνών «Πούσκιν» και τα υπόλοιπα για άλλες επίσημες συλλογές σε διάφορες πόλεις της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Μετά την αποφοίτησή του, το 1982, ο Χαμπής Τσαγκάρηςεπέστρεψε στην Κύπρο όπου εξακολουθεί να ζει και να εργάζεται.

Ατομικές εκθέσεις έργων του οργάνωσε σε πόλεις της Κύπρου και στη Μόσχα. Πήρε επίσης μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο, Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα, Αυστραλία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Γαλλία, κ.α. Μεταξύ άλλων πήρε μέρος στην 9η μπιενάλε Αλεξάνδρειας (1972), στην έκθεση Κοινοπολιτείας στην Αυστραλία (1982), στην 15η και 16η μπιενάλε γραφικών τεχνών της Λουμπλιάνα (1983 και 1985), στην έκθεση καλλιτεχνών Μεσογείου στη Μασσαλία (1985) κ.α.

Έργα του βρίσκονται σε κρατικές και ιδιωτικές συλλογές και σε μουσεία στη Ρωσία, Ελλάδα, Κύπρο, Τσεχοσλοβακία, Αγγλία, Ελβετία, Αυστραλία κ.α.

» Βλέπε βίντεο: Χαμπής ο Χαράκτης

Ο καλλιτέχνης, που είναι γνωστός (κι υπογράφει) μόνο με το μικρό του όνομα (Χαμπής), έχει δώσει τόσο μαυρόασπρες όσο κι έγχρωμες χαρακτικές συνθέσεις, με θεματογραφία του κυρίως τον κυπριακό χώρο, τους ανθρώπους του νησιού και τη σύγχρονη τραγωδία του τόπου. Σε σημείωμά του το 1980, ο αείμνηστος χαράκτης Α. Τάσσος έγραψε μεταξύ άλλων για τον Χαμπή:

Οι μαυρόασπρες χαράξεις του Χαμπή έχουν γερή σύνθεση καθώς και σχέδιο αδρό και περιεκτικό. Το μοίρασμα των επιφανειών, ενώ ενισχύει τη συνθετική δομή των έργων, δεν στερεί καθόλου τα δραματικά δρώμενα. Υπάρχει, νομίζω, σ' αυτές και παρά το μικρό μέγεθος ό,τι ουσιαστικό μπορεί να δώσει ο δημιουργός στη χαρακτική του σ' αυτή τη φάση της τέχνης του. Και στο χρώμα και στις μαυρόασπρες συνθέσεις του ισοζυγίζει τις φόρμες του και η επιφάνεια του τυπωμένου χαρτιού χωρίς την ακαδημαϊκή προοπτική γίνεται πολύτιμη μόνο με τις δυο διαστάσεις του πλάτους και του ύψους, που δείχνει πόσο ο Χαμπήςεκτιμά τις παραδοσιακές αξίες των πλαστικών τεχνών.

Βιβλία

Ο καλλιτέχνης είναι από τους λίγους Κυπρίους που ασχολήθηκαν συστηματικά με την χαρακτική. Εργάστηκε επίσης στον τομέα της εικονογράφησης βιβλίων. Ο ίδιος έδωσε το 1986 το βιβλίο Ο Σπανός τζι’ οι Σαράντα Δράτζιοι, ένα παλαιό κυπριακό παραμύθι που εικονογράφησε με σειρά χαρακτικών έργων του.

Το 1994 εξέδωσε το ιδιαίτερα καλαίσθητο βιβλίο Το Βασιλόπουλλον της Βενεδιάς. Πρόκειται για ένα παλαιό κυπριακό παραμύθι, από τη συλλογή του Κώστα Προυσή, το οποίο ο Χαμπής εικονογράφησε με χαρακτικά του σχέδια. Επίσης, στην κάθε σελίδα το κείμενο του παραμυθιού (το κείμενο παρατίθεται στην κυπριακή διάλεκτο, σε απόδοση στην νεοελληνική και σε μετάφραση στην αγγλική) «δένεται» με την όλη εικονογράφηση με χρησιμοποίηση διαφόρων μεγεθών τυπογραφικών στοιχείων, που δίνονται και σε διάφορους χρωματισμούς. Στη χάραξη των εικόνων του παραμυθιού, ο καλλιτέχνης αφιέρωσε τέσσερα περίπου χρόνια εργασίας (έρευνας, χάραξης κλπ.), προς τούτο δε ταξίδεψε και δύο φορές στη Βενετία. Το πλήθος των χαρακτικών που κοσμεί την έκδοση δεν είναι ασπρόμαυρο αλλά έγχρωμο. Το βιβλίο αποτελεί έργο τέχνης και έχει εκτιμηθεί ως τέτοιο και στην Κύπρο και εκτός αυτής (Ελλάδα, Αγγλία κλπ.), όπου έχει παρουσιαστεί.

Πιο πρόσφατα εικονογράφησε το γνωστό ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη «Η Ανεράδα». Άλλο έργο του είναι «Οι καλικάντζαροι τζαι το παιξίμιν».

Πλατανίσκια

Ο Χαμπής Τσαγκάρης από το 1989 είναι εγκατεστηµένος σε ένα παλιό τουρκοκυπριακό σπίτι στο χωριό Πλατανίσκια, της επαρχίας Λεμεσού, που το αναπαλαίωσε µετατρέποντάς το ουσιαστικά σε πολιτιστικό κέντρο µε εργαστήριο χαρακτικής. Εδώ πραγµατοποιεί κατά καιρούς ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, η σηµαντικότερη από τις οποίες είναι η λειτουργία καλοκαιρινής σχολής χαρακτικής, που ο Κοντεάτης καλλιτέχνης θεσµοθέτησε στη µνήµη του µεγάλου του δασκάλου Τάσσου. Ο Χαμπής δημιούργησε επίσης στα Πλατανίσκια το πρώτο στην Κύπρο Μουσείο Χαρακτικής, στο οποίο εκτίθενται περισσότερα από 150 χαρακτικά από το 17ο αιώνα ως σήμερα, προερχόμενα από την Κύπρο, την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 2008.

Στις 13 Ιουνίου 2023 ο Χαμπής Τσαγγάρης τιμήθηκε με το βραβείο Europa Nostra για την προσφορά του στην τέχνη και στην Κύπρο γενικότερα.

Πηγή:

1. Polignosi