Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το τρυγόνι. Streptopelia turtur. Οικογένεια: Colombidae. Πουλί γνωστότατο σε όλους, ως σύμβολο πίστης και τρυφερότητας, ιδίως για τους ερωτευμένους και νεόνυμφους, όπως αναφέρεται και στο μεσαιωνικό δημοτικό τραγούδι «Τα Εκατόλογα», που αρχίζει με το: Ἓνας θεός μᾶς ἔπλασεν ἐσέν τζ’ ἐμέν τρυόνα, γιά νά γλυκοφιλιούμαστιν στά σ’είλη τζ’ εἰς τό στόμαν (Ξ. Φαρμακίδη, Κύπρια Ἔπη, σ. 144, παρ. 2).

Βλέπε λήμμα: Εκατόλογα

Το τρυόνιν περνά από την Κύπρο σε μεγάλους αριθμούς το φθινόπωρο και την άνοιξη όταν μεταναστεύει. Πολλά τρυόνια μένουν στο νησί για να γεννήσουν και να περάσουν το καλοκαίρι.

Το χρώμα του είναι βαθύ σταχτί στην πλάτη, ανοικτότερο στην κοιλιά και ασπριδερό στο κάτω μέρος της ουράς. Ο λαιμός και το στήθος έχουν χρώμα τριανταφυλλί και στα πλευρά του λαιμού φέρει ευδιάκριτα μαυρόασπρα στίγματα. Η ουρά έχει βαθύ σταχτί χρώμα, αλλά τα δυο μεσαία φτερά της είναι μαυριδερά και καταλήγουν σε άσπρο χρώμα. Τα πόδια και οι κνήμες έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα. Το μέγεθός του φθάνει τα 32 εκατοστόμετρα. Φωλιάζει στα δέντρα και φτιάχνει τη φωλιά του με ελάχιστα λεπτά ξυλαράκια και κυρίως βελόνες των πεύκων. Γεννά δυο αυγά (συνήθως γεννά δυο φορές, όταν ο καιρός το επιτρέπει). Τρέφεται με σπόρους, προτιμώντας τους σπόρους των ψυχανθών (ρόβι, βίκο, φαβέττα, λουβάνα, αγριολουβάνα κ.α.).

Απαντάται σε όλη την Ευρώπη (εκτός τη βόρεια), στις μεσογειακές χώρες και στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Είναι το μοναδικό της οικογένειας Columbidae που μεταναστεύει, διαχειμάζει δε στην κεντρική Αφρική.

Είναι η τρυγών των αρχαίων, την οποία ο Αριστοτέλης περιγράφει ως εξής: Τρυγών τῶν περιστεροειδῶν ἐλαχίστη –τό χρῶμα τεφρόν – καρποφαγεῖ καί ποηφαγεῖ ۠ φαίνεται τοῦ θέρους, χειμῶνος ἀφανίζεται ۠ φωλεῖ γάρ, οὐκ ἀνακύπτουσι πινοῦσαι, ἐάν μή ἱκανόν πίωσιν.

Για το φώλιασμα και την αναπαραγωγή τους ιστορεί και πάλιν ο Αριστοτέλης: ... τίκτουσι τρυγών καί φάττα ἐν τῷ  ἔαρι, οὐ πλεονάκις ἤ δίς۠ τίκτει δέ τά δεύτερα, ὅταν τά πρότερον γεννηθέντα διαφθαρῇ ۠ πολλοί γάρ διαφθείρουσιν αὐτά τῶν ὀρνίθων۠ τίκτει μέν οὖν, ὥσπερ εἴρηται καί τρία ποτέ ۠ ἀλλ' ἐξάγει οὐδέποτε δυοῖν πλείω νεοττοῖν, ἐνίοτε δέ καί ἕνα μόνον ۠ τό δ' ὑπολειπόμενον τῶν ὠῶν ἀεί αὔριόν ἐστιν.... τάς δέ φάττας καί τάς τρυγόνας ἒνιοι φασίν ὀχεύεσθαι καί γεννᾶν καί τρίμηνα ὄντα, σημεῖον ποιούμενοι τήν πολυπλήθειαν αὐτῶν ۠ ἔγκυα δέ γίνεται δέκα και τέτταρας ἡμέρας, καί ἐπωάζει ἄλλας τοσαύτας۠ ἐν ἑτέραις δέ δέκα καί τέτταρσι πτεροῦνται οὓτως ὥστε μή ραδίως καταλαμβάνεσθαι۠ ἔχει δέ τόν ἄρρενα ἡ τρυγών τόν αὐτόν καί φάττα, καί ἄλλον οὐ προσίενται.

Τα τρυγόνια είναι πουλιά που δεν κινδυνεύουν να εξαλειφθούν στην Κύπρο, γι’ αυτό και το κυνήγι τους επιτρέπεται.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια