Τριανταφυλλίδης Αντώνιος
Λόγιος και νομικός, εγγονός του Αντώνιου Τριανταφυλλίδη. Γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1890 και δολοφονήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1934 για πολιτικούς λόγους.
Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο το 1907 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ' όπου ολοκληρωσε τις σπουδές του το 1911. Ο Αντώνης Τριανταφυλλιδης απέκτησε από το γάμο του τρεις γιους. Τον Μιχαλάκη Τριανταφυλλιδη, τον Σόλωνα Τριαφυλλίδη και τον Αντη Τριανταφυλλίδη.
Δικηγόρος
Από το 1912 ο Αντώνιος Τριανταφυλλιδης άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα στη Λευκωσία. Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος Λευκωσίας (1914-1917), μέλος του Εθνικού Συμβουλίου και μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου (1930-1931). Επίσης έφορος των ελληνικών εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας και μέλος του Συμβουλευτικού Συμβουλίου (1933-1934).
Πολιτική
Παράλληλα με τη δικηγορία ο Αντώνιος Τριανταφυλλίδης αναμίχθηκε στην πολιτική, εκλεγόμενος αρχικά μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας (1914-17). Μετά από μακρά περίοδο αποστασιοποίησης και ενασχόλησης με τη μάχιμη δικηγορία, τον Οκτώβρη του 1930 διεκδίκησε έδρα στο Νομοθετικό Συμβούλιο στο μονοεδρικό 3ο εκλογικό διαμέρισμα Μόρφου-Λεύκας, έχοντας αντίπαλο τον λαϊκιστή απερχόμενο βουλευτή Γεώργιο Χατζηπαύλου. Ο Τριανταφυλλίδης ήταν νυμφευμένος με την κόρη του παλιού και ισχυρού πολιτευτή Θεοφάνη Θεοδότου και είχε τη στήριξη του Μητροπολίτη Κυρηνείας καθώς και του δημάρχου Μόρφου.
Αντίθετα με τον Χατζηπαύλου, ο Τριανταφυλλίδης απευθύνθηκε στους εκλογείς με νηφάλιο πολιτικό λόγο και δεσμεύτηκε δημόσια να μην επιτρέψει σε οπαδούς του ανήθικες παρεμβάσεις για επηρεασμό ψηφοφόρων. Στο πολιτικό του πρόγραμμα πρόταξε, όπως όλοι σχεδόν οι υποψήφιοι, την επιδίωξη «της ελευθερίας και εθνικής αποκαταστάσεως», χωρίς όμως να παραγνωρίζεται η υλική ευημερία του λαού και ιδιαίτερα των αγροτών που αποτελούν τη βάση της κυπριακής οικονομίας.
Σε κλίμα έντονης πόλωσης και αντιπαράθεσης, ο Τριανταφυλλίδη κατάφερε να επικρατήσει οριακά, με 51,2% έναντι 48,8% του αντιπάλου του (134 ψήφοι διαφορά). Ο Χατζηπαύλου δεν χώνεψε την ήττα του και κατέθεσε προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο επικαλούμενος διαφθορά, εξαγορά ψήφων και νοθεία από μέρους υποστηρικτών του Τριανταφυλλίδη. Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης προσκομίστηκαν μαρτυρίες που επιβεβαίωναν τις καταγγελίες, παρότι ο Χατζηπαύλου είχε κάνει πολύ χειρότερα. Ο Τριανταφυλλίδης, που ήταν δικηγόρος με κύρος και είχε δεσμευτεί προεκλογικά ότι δεν θα συμμετείχε σε ανήθικες μεθόδους ψηφοθηρίας, παραδέχθηκε ότι υπήρξαν τέτοιες πράξεις, χωρίς όμως να είναι σε γνώση του, και κάλεσε ο ίδιος το δικαστήριο να ακυρώσει την εκλογή. Όπως και έγινε.
Μετά και την ακύρωση της εκλογής του, τον Απρίλη του 1931, ο Τριανταφυλλίδης αποφάσισε να μην θέσει εκ νέου υποψηφιότητα ώστε να αποφύγει μια νέα προεκλογική εκστρατεία κατά την οποία η εξαγορά ψήφων και ο αθέμιτος επηρεασμός συνειδήσεων ήταν πάγια πρακτική. Επρόκειτο για μοναδική και ανεπανάληπτη πράξη πολιτικού ήθους.
Ο Τριανταφυλλίδης έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Στις εμπιστευτικές εκθέσεις του προς το υπουργείο Αποικιών ο κυβερνήτης Storrs τον θεωρούσε ως τον «πιο ικανό από όλους» τους Κύπριους πολιτευτές της εποχής.
Οκτωβριανα
Τον Οκτώβρη του 1931 ξέσπασαν οι γνωστές ταραχές που είχαν ως συνέπεια, πέραν των συλλήψεων και των απελάσεων, τη διάλυση του Νομοθετικού Συμβουλίου, την αναστολή κάθε εκλογικής διαδικασίας και την επιβολή μιας δεκαετούς περιόδου αυταρχικής αποικιακής διακυβέρνησης. Δύο χρόνια μετά και λίγο πριν την αποχωρήσει για να αναλάβει ο αλήστου μνήμης Palmer, o Κυβερνήτης Stubbs είχε την έμπνευση να συγκροτήσει μια Συμβουλευτική Επιτροπή (Advisory Council) με τη συμμετοχή των μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου αλλά και πέντε Κυπρίων, ώστε «η κυβέρνηση να έχει ένα κανάλι μέσω του οποίου να πληροφορείται τις απόψεις της κοινότητας για ζητήματα νομοθεσίας και άλλα σημαντικά θέματα που επηρεάζουν τις σχέσεις της κυβέρνησης και του λαού». Οι τέσσερις Ελληνοκύπριοι επίλεκτοι ήταν ο Νεόφυτος Νικολαϊδης, έμπορος και μεγαλο-ιδιοκτήτης γης στην επαρχία Πάφου και πρώην βουλευτής, ο Μιχαλάκης Λοϊζίδης, έμπορος και Αντιδήμαρχος Αμμοχώστου, ο Παύλος Παυλίδης, έμπορος και μεγαλο-ιδιοκτήτης γης από τη Λεμεσό, και ο Αντώνης Τριανταφυλλίδης, «ηγετική φυσιογνωμία των δικηγόρων στην Κύπρο και πρώην μέλος του Εκτελεστικού και του Νομοθετικού Συμβουλίου». Τα ονόματα δημοσιεύτηκαν στις 28 Οκτωβρίου 1933.
Δολοφονία
Ενημερώνοντας εκτενώς το Λονδίνο, ο κυβερνήτης Palmer εμφανιζόταν πεπεισμένος ότι τα ελατήρια ήταν πολιτικά και ότι σχετίζονταν με την αποδοχή του δολοφονηθέντος να είναι μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής, κάτι για το οποίο επικρίθηκε βίαια από την κυπριακή εφημερίδα Πρωτεύουσα, επιρροής του εξόριστου Μητροπολίτη Κυρηνείας. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν ο Ευαγόρας Παπανικολάου, εκδότης της Πρωτεύουσας, και ο πρώην Δήμαρχος Λευκωσίας και πρώην βουλευτής Γεώργιος Μαρκίδης. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θάνατός του θα τρομοκρατήσει ένα μεγάλο αριθμό μετριοπαθών και ότι θα ενθαρρύνει τις δυνάμεις τις ανυπακοής», κατέληγε ο Κυβερνήτης.
Ο εξόριστος Θεοφάνης Θεοδότου, πεθερός του θύματος, σε επιστολή του προς τον Υπουργό Αποικιών έγραφε ότι πίσω από τη δολοφονία βρίσκονταν οι εξόριστοι Λοϊζίδης, Κολοκασίδης και Τσαγγαρίδης, οι οποίοι είχαν διασυνδέσεις με οργάνωση στην Αθήνα που είχε πρόθεση να τιμωρήσει ακόμη και με δολοφονία πρόσωπα στην Κύπρο που συνεργάζονταν με την αποικιακή κυβέρνηση. Ο Θεοδότου εισηγήθηκε όπως σταλούν Κύπριοι ως πράκτορες στην Αθήνα και να ενταχθούν στην εν λόγω Οργάνωση ώστε να μάθουν πληροφορίες που θα οδηγούσαν στην εξιχνίαση του φόνου.
Η δολοφονία, που αρχικά επιχειρήθηκε να αποδοθεί σε άτομο με κομμουνιστικές απόψεις. Συγκεκριμένα στις 14 Ιανουαρίου του 1935 ο Σταύρος Χριστοδούλου κατηγορήθηκε για την δολοφονία. Ωστόσο, πάρα την πολύκροτη δική που κράτησε σχεδόν ένα εξάμηνο, δεν εμφανίστηκε κάποιο αποδεικτικό στοιχειό και έτσι αθωώθηκε. Σημειωτέον, ο Χριστόδουλου ήταν Αριστερός και στέλεχος του ΚΚΚ, οπόταν από την κοινή γνώμη θεωρείτο άσχετος με την υπόθεση. Ήταν όμως κοινό μυστικό ότι πίσω από αυτήν βρίσκονταν οι κύκλοι που μετά και τα Οκτωβριανά ήθελαν μια πιο ριζοσπαστική και συγκρουσιακή στάση έναντι της αποικιακής διοίκησης. H δολοφονία Τριανταφυλλίδη, εκτός του ότι στέρησε το νησί από έναν από τους πιο ικανούς και ώριμους πολιτευτές που γνώρισε ποτέ η Κύπρος, έδωσε την ευκαιρία στον Palmer να διευρύνει τα ανελεύθερα μέτρα («παλμεροκρατία»).
Ο Αντώνης Τριανταφυλλίδης άφησε τρία ορφανά αγόρια, τον Μιχαλάκη, τον Σόλωνα και τον Άντη. Ο Μιχαλάκης διετέλεσε Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου και Γενικός Εισαγγελέας. Ο Σόλων υπήρξε για δεκαετίες ηγετικό στέλεχος και Πρόεδρος του συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου. Ο Άντης ίδρυσε ένα από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία της Κύπρου.
Κείμενα -Αρθρα
Ο Αντώνιος Τριανταφυλλιδης διετέλεσε συνεργάτης της εφημερίδας Σάλπιγξ στην οποία δημοσίευσε χρονογραφήματα, καθώς και στενός συνεργάτης της εφημερίδας Ἐλευθερία στην οποία δημοσίευσε πολλά κείμενά του, ιδίως χρονογραφήματα. Χρησιμοποίησε διάφορα ψευδώνυμα, ενίοτε δε χρησιμοποιούσε και γυναικείο όνομα για τη συγγραφή των άρθρων του. Ο Αντώνιος Τριανταφυλλίδης συγκεκριμένα υπέγραφε με γυναικείο ψευδώνυμο (Μαρία η Συγκλητική & Mam’zelle Nitouche) και μάλιστα κυκλοφορούσε και η σχετική φωτογραφία της.
Εξέδωσε επίσης σε βιβλίο τη μελέτη: Ὁ Πληθυσμός τῆς Κύπρου ἄλλοτε καί τώρα (Λευκωσία,1911).
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
- Assassination in Colonial Cyprus in 1934 and the Origins of EOKA, του Αντρίκκου Βαρνάβα.
- Βασίλης Πρωτοπάπας: Εκλογική ιστορία της Κύπρου. Πολιτευτές, κόμματα και εκλογές στην Αγγλοκρατία 1878-1960
Φώτο Γκάλερι
