Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Με την ονομασία αυτή υπάρχουν δυο χωριά στην επαρχία Πάφου. Για να ξεχωρίζουν μεταξύ τους είναι γνωστά ως:

 

1. Τρεμιθούσα Πάφου
2. Τρεμιθούσα Χρυσοχούς

 

Τρεμιθούσα Πάφου: Αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Πάφου περί τα 6 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου. Λόγω της γειτνίασης του με το αστικό κέντρο της Πάφου είναι γνωστό σαν Τρεμιθούσα Πάφουή

 

Είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 270 μέτρων. Η περιοχή του έχει μια γενική κλίση από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά, το δε υψόμετρο κυμαίνεται μεταξύ 500 και 150 μέτρων. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από τα βουνά στα βόρεια και βορειοανατολικά του οικισμού και χύνονται στη θαλάσσια περιοχή στα δυτικά του.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κρητίδων, μαργών και ψαμμιτών), οι υφαλογενείς ασβεστόλιθοι του σχηματισμού Τέρρα και οι σερπεντινίτες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα, ασβεστούχα και εδάφη του σχηματισμού των Μαμωνιών.

 

Η Τρεμιθούσα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 520 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, τα λαχανικά, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, τα εσπεριδοειδή, οι αμυγδαλιές, οι καρυδιές, τα φιστίκια και τα όσπρια (κουκιά, φασόλια, λουβιά και φακές).

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Τρεμιθούσα συνδέεται στα βόρεια με το μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου (περί τα 4 χμ.) και στα βορειοδυτικά με το χωριό Τάλα (περί τα 4 χμ.). Συνδέεται επίσης στα ανατολικά με τον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλης, από τον οποίο απέχει ένα περίπου χιλιόμετρο.

 

Το χωριό, λόγω κυρίως της πολύ μικρής του απόστασης από την πόλη της Πάφου, γνώρισε σχεδόν συνεχή πληθυσμιακή αύξηση. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	156
1891	196
1901	227
1911	260
1921	298
1931	317
1946	374
1960	418
1973	424
1976	421
1982	369
1992	393
2001	566
2011	1041
2021	1171

 

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, οπότε κι ανήκε διοικητικά, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, στο χωριό της Έμπας. Είναι, πιθανώς, το χωριό το οποίο χάρισε, μαζί με άλλα, στον Θιβάλντ Μπελφαράγκ το 1375 ο βασιλιάς της Κύπρου Πέτρος Β', ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στον πόλεμο κατά των Γενουατών. Σύμφωνα προς τον Λεόντιο Μαχαιρά, ο Πέτρος Β' (1369-1382) χάρισε στον ευγενή Μπελφαράγκ τήν Τριμιθείαν καί τήν Πέτραν μέ τήν περιοχήν της καί ἄλλα πολλά σενιάσματα... Και λίγο πιο κάτω, ο ίδιος ο βασιλιάς λέγει στον ευγενή του:...ἔδωκά σου τήν Τρεμιθιάν, ἔδωκά σου τήν Πέτραν...

 

Ωστόσο δεν είναι σαφές εάν επρόκειτο πράγματι για το χωριό αυτό, ή εάν στον Θιβάλντ Μπελφαράγκ είχε παραχωρηθεί η Κοκκινοτριμιθιά, στην επαρχία Λευκωσίας, που τότε ήταν κι εκείνη γνωστή απλώς ως Τριμιθιά ή και Τριμιθούσα κι έτσι σημειώνεται και σε παλαιούς χάρτες.

 

Όπως και η Κοκκινοτριμιθιά, το Τριμίθι, η Τρεμετουσιά, κι άλλα τοπωνύμια, έτσι και η Τρεμιθούσα πήρε την ονομασία της από την τρεμιθιά (το δέντρο ή τον θάμνο). Η ονομασία Τρεμιθούσα ή και Τριμιθούσα υποδηλώνει περιοχή κατάφυτη με τρεμιθιές, όπως και πράγματι υπήρξε η περιοχή του χωριού. Μάλιστα το χωριό ήταν γνωστό και για παραγωγή της παφίτικης πίσσας (=τσίχλας) που παρασκευάζεται από τη ρητίνη του δέντρου της τρεμιθιάς.

 

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στους Ρηγίνο * και Ορέστη *, δυο ξένους αγίους που όμως αναφέρεται ότι είχαν ασκητεύσει στην Κύπρο και συνεορτάζονται στις 20 Αυγούστου. Κοντά στο χωριό υπάρχει επίσης ξωκλήσι αφιερωμένο στον άγιο Γεώργιο.

 

Σύμφωνα προς πληροφορίες του Λοΐζου Φιλίππου (Τά Ελληνικά Γράμματα ἐν Κύπρῳ.... Α', 1930, σ. 332), τα γράμματα διδάσκονταν στο χωριό περίπου από το 1810 από τους ιερείς του, κι αυτό συνεχίστηκε μέχρι και την αγγλική κατοχή της Κύπρου το 1878. Ο ίδιος αναφέρει τους ιερείς Παπά Μιχαήλ, Παπά Χριστόδουλο, τον Γερόδιακο (μοναχό στο κοντινό μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου) και τον ιερομόναχο Ιωακείμ (επίσης μοναχό στο ίδιο μοναστήρι).

 

 

Τρεμιθούσα Χρυσοχούς: Αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 11 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού Πόλη. Λόγω της μικρής του απόστασης από την πεδιάδα και την κοιλάδα της Χρυσοχούς είναι γνωστό σαν Τρεμιθούσα Χρυσοχούς.

 

Το χωριό είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 290 μέτρων, το δε τοπίο του έχει μια γενική κλίση από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Το υψόμετρο από τα 400 μέτρα στα ανατολικά του σύνορα, μειώνεται στα 290 μέτρα στον οικισμό και στα 150 μέτρα στα δυτικά του σύνορα.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκωσίας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, κροκάλες και ψαμμιτικές μάργες), οι υφαλογενείς ασβεστόλιθοι του σχηματισμού Κορωνιάς, οι αποθέσεις του σχηματισμού Κανναβιού (μπεντονίτες και ψαμμίτες) και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα και προσχωσιγενή εδάφη.

 

Η Τρεμιθούσα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 600 χιλιοστόμετρα. Στο χωριό, προτού εγκαταλειφθεί από τους Τουρκοκυπρίους κατοίκους του, καλλιεργούνταν τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά και οι χαρουπιές.

 

Όσον αφορά τη κτηνοτροφία, το 1973 εκτρέφονταν από 24 κτηνοτρόφους 162 πρόβατα, 265 κατσίκες, 15 βόδια και 240 πουλερικά.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Τρεμιθούσα συνδέεται στα ανατολικά με το χωριό Φιλούσα (περί τα 2 χμ.) και στα δυτικά με τον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλης (περί τα 4 χμ.).

 

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	122
1891	97
1901	103
1911	92
1921	88
1931	95
1946	109
1960	81
1973	104

 

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του χωριού εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να το εγκαταλείψουν και να μεταφερθούν μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκυπρίους των ελεύθερων περιοχών, για εγκατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές. Η μεταφορά τους έγινε το 1975. Το χωριό εξακολουθεί να είναι σήμερα εγκαταλειμμένο.

 

Το χωριό βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Trimitusa κι ήταν φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, το οποίο ο ντε Μας Λατρί περιλαμβάνει ανάμεσα στα βασιλικά κτήματα κι ονομάζει Trimithia. Μήπως ήταν αυτό το χωριό που ο βασιλιάς της Κύπρου Πέτρος Β' είχε χαρίσει στον ευγενή Θιβάλντ Μπελφαράγκ το 1375; (βλέπε αναφορά στο κείμενο για το αμέσως πιο πάνω χωριό με το ίδιο όνομα).

 

Στην περιοχή του χωριού (τοποθεσία Αμπελάτζ΄ια) υπάρχει αρχαιολογικός χώρος των Προϊστορικών χρόνων, πράγμα που φανερώνει ότι η περιοχή ήταν κατοικημένη κατά τα αρχαιότατα χρόνια.

 

Από το χωριό αυτό καταγόταν (ή σ' αυτό διέμενε) ο γνωστός ως Γκιαούρ*Ιμάμης, ελληνικής καταγωγής Τούρκος που ηγήθηκε στην περιοχή Χρυσοχούς εξέγερσης κατά των Τούρκων το 1833, υποκινούμενος κι από τον τύραννο της Αιγύπτου Μωχάμετ  Άλι *. Ο Γκιαούρ Ιμάμης είχε ηγηθεί κινήματος κυρίως λινοβαμβάκων (=κρυπτοχριστιανών) και φαίνεται ότι τέτοιοι ήταν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κι οι κάτοικοι του χωριού αυτού.

 

Οι κάτοικοι του χωριού, που τελικά εκτουρκίστηκαν πλήρως, το ονόμαζαν Uzunmeze, που σημαίνει ψηλός δρυς.