Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τρεις ελιές- Treis elies. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μαραθάσας, περί τα 9 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού Πρόδρομος.

Οι Τρεις Ελιές είναι κτισμένες σε μέσο υψόμετρο 800 μέτρων. Το τραχύ βουνίσιο τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ομώνυμου ρυακιού, που είναι παραπόταμος του Διαρίζου. Απ' όλες τις πλευρές του χωριού ξεπροβάλλουν ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους ξεπερνά τα 900 μέτρα. Η ψηλότερη από αυτές είναι ο Άγιος Ηλίας (1.106 μέτρα), περί το 1,5 χιλιόμετρο βόρεια του οικισμού.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι διαβάσες, οι γάββοι και πλαγιογρανίτες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη.

Οι Τρεις Ελιές δέχονται μια πολύ ψηλή μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται περί τα 850 χιλιοστόμετρα. Παρά τη ψηλή βροχόπτωση, το τραχύ και απότομο ανάγλυφο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για γεωργική ανάπτυξη. Στην περιορισμένη καλλιεργήσιμη γη του χωριού καλλιεργούνται τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, οι καρυδιές και διάφορα είδη φρουτοδέντρων (κυρίως κερασιές, μηλιές και αχλαδιές).

Το χωριό περιλαμβάνεται στο σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης της περιοχής Μαραθάσας και έχει ωφεληθεί από αυτό με τη βελτίωση του δρόμου Τριών Ελιών-Καμιναριών καθώς και διαφόρων δρόμων μέσα στο χωριό.

Το βουνίσιο ανάγλυφο δεν επέτρεψε την ανάπτυξη πυκνού συγκοινωνιακού δικτύου. Ένας μόνο ελικοειδής δρόμος συνδέει τις Τρεις Ελιές στα βορειοανατολικά με το χωριό Λεμίθου (περί τα 6 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Καμινάρια (περί τα 2,5 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Αν και το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στα τουριστικά θέρετρα του Τροόδους, του Προδρόμου και των Πλατρών, εν τούτοις δεν επηρεάστηκε από οποιαδήποτε τουριστική κίνηση.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, και μάλιστα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας περιλαμβανόταν μεταξύ των βασιλικών κτημάτων, όπως γράφει ο ντε Μας Λατρί.

Ο Άγιος Χαράλαμπος

Σύμφωνα προς τοπική παράδοση στην περιοχή έζησε ή και μαρτύρησε ο άγιος Χαράλαμπος κατά τα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα. Στην εκκλησία του χωριού την αφιερωμένη στην Παναγία Ελεούσα υπάρχει ορειχάλκινη λειψανοθήκη που λέγεται ότι περιέχει οστά του αγίου Χαραλάμπους. Ο R. Gunnis (1936) θεωρεί τη λειψανοθήκη περίεργη και ασυνήθιστη και πιθανόν μεσαιωνική. Πάντως δεν αποδεικνύεται τεκμηριωμένα οποιαδήποτε σχέση του αγίου με την περιοχή.

Η εκκλησία της Παναγίας Ελεούσας είναι νεότερο κτίριο, κτισμένο όμως στη θέση παλαιού ναού, από τον οποίο διατηρείται μόνο το εικονοστάσιο. Επίσης η μαρμάρινη πλάκα της αγίας τράπεζας φέρει επιγραφή του 1741 και μνημονεύει τον επίσκοπο Κερύνειας Νικηφόρο.

Ενδιαφέρουσα είναι η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, μικρό ξυλόστεγο οικοδόμημα του 17ου ή 18ου αιώνα στην είσοδο του χωριού. Στα δυτικά του χωριού, σ' ερημική τοποθεσία, βρίσκεται το μικρό μοναστήρι της Αγίας Αρκάς. Στην περιοχή, αλλά στη διοικητική έκταση του χωριού Καμινάρια, βρίσκεται και η ενδιαφέρουσα εκκλησία του Αγίου Βασιλείου. Κοντά στο χωριό βρίσκεται επίσης η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, μικρό ξυλόστεγο κτίριο του 17ου αιώνα. Μικρή ξυλόστεγη εκκλησία, πιθανότατα του 17ου αιώνα επίσης, είναι και εκείνη του Προφήτη Ηλία, σε βουνοκορφή βορειοανατολικά του χωριού. Υπάρχει επίσης εκκλησία του αγίου Γεωργίου, τρίκλιτη ξυλόστεγη εκκλησία του 18ου αιώνα, η οποία είναι και η κύρια εκκλησία του χωριού.

Οι Τρεις Ελιές ήταν το χωριό από το οποίο καταγόταν ένας σημαντικός αρχιεπίσκοπος Κύπρου, της περιόδου της Τουρκοκρατίας, ο Χρύσανθος (1767-1810).

Το χωριό διατηρεί, ως ένα μεγάλο βαθμό, δείγματα της παραδοσιακής ορεινής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Κύπρου.

Μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα δεν είχε λειτουργήσει σχολείο στο χωριό, του οποίου τα παιδιά φοιτούσαν στο σχολείο της Λεμίθου.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια