Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τράπεζα- Trapeza. Χωριό της επαρχίας Κερύνειας, περί τα 18 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης της Κερύνειας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Η Τράπεζα είναι κτισμένη στη βόρεια πλευρά του Πενταδάκτυλου, σε μέσο υψόμετρο 220 μέτρων. Το υψόμετρο στην περιοχή της αυξάνεται αισθητά από τα βόρεια προς τα νότια όπου μετατρέπεται σε βουνίσιο με ψηλές και απότομες βουνοκορφές. Η ψηλότερη από αυτές είναι ο Πενταδάκτυλος (741 μέτρα), πολύ κοντά στα νότια σύνορα του χωριού. Το τοπίο δεν είναι μόνο επικλινές αλλά και διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου και χύνονται στη θαλάσσια περιοχή της Κερύνειας.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, ο φλύσχης της Κυθρέας, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λαπήθου (σειρά πελαγικών κιμωλιών, μαργών και ασβεστόλιθων με παρεμβολές πίλλοου λαβών και ρεολίθων), ο φλύσχης του σχηματισμού Καλογραίας - Αρδάνων, οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου και οι συμπαγείς ασβεστόλιθοι του Πενταδάκτυλου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες και εδάφη τέρρα ρόζα. Τα τελευταία σχηματίστηκαν είτε πάνω σε καφκάλλα είτε πάνω σε σκληρό ασβεστόλιθο.

Η Τράπεζα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 500 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα σιτηρά, οι ελιές και οι χαρουπιές. Η μεγαλύτερη ωστόσο έκταση του χωριού ήταν ακαλλιέργητη και καταλαμβανόταν από άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, μαζιές και σχινιές.

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις.   Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό αυτό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές, αλλά μόνο ευρίσκεται σημειωμένο σε παλαιό χάρτη, της περιόδου της Βενετοκρατίας. Κρίνοντας από την ονομασία του, μπορούμε να υποθέσουμε ότι υφίστατο και πιο πριν, ιδρυμένο μάλλον κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Είναι επίσης πιθανό η ονομασία του να διασώζει αρχαίο τοπωνύμιο. Όπως είναι γνωστό, αρχαίοι οικισμοί με την ονομασία Τράπεζα υφίσταντο στην Πελοπόννησο και αλλού. Το τοπωνύμιο απαντάται σε διάφορα μέρη της Κύπρου, υπήρχε δε με το ίδιο όνομα και μεγάλος μεσαιωνικός οικισμός στη Μεσαορία, δυτικά της Αμμοχώστου.

Για μια περίοδο ήταν  τσιφλίκι με 21 κατοίκους το 1901 (15 Μωαμεθανούς και 6 Έλληνες). Οι Τούρκοι έδωσαν στο χωριό, το 1975, την ονομασία Besparmak που σημαίνει πέντε δάκτυλα. Την ίδια ονομασία έδωσαν και στην κοντινή κορφή Πενταδάκτυλος.

Ιστορικές αναφορές

Τον Αύγουστο του 1425, το χωριό δέχτηκε επιθέσεις απ’ τους Μαµελούκους που προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές. Μαζί µε την Τράπεζα, είχε λεηλατηθεί και η Καλοψίδα, αφού πρώτα επιτεθήκαν σε περιοχές κοντά στο Ριζοκάρπασο. Το χωριό εγκαταλείφθηκε µετά την επίθεση. Με επιστολή που βρέθηκε το 1469, του βασιλιά Ιακώβου του Β’, διαβάζουμε ότι δόθηκε “χορηγία” για την επανοικοδόµηση του χωριού έτσι η Τράπεζα αρχίζει να κατοικείται εκ νέου.

Απ’ το 1373 µέχρι το 1489, ενώ το νησί ήταν κατεχόµενο από τους Φράγκους, η Αµµόχωστος είχε καταληφθεί απ’ τους Γενουάτες.

Την τότε εποχή, η Τράπεζα, αλλά και άλλα χωριά όπως ο Άγιος Σέργιος, ο Άγιος Θεόδωρος, η ∆ερύνεια, η Μελούσια, το Στρογγυλό, η Ταύρου, η Σίγουρη, ο Σανταλάρης και το Λιοπέτρι, ήταν υποχρεωµένα να συνεισφέρουν στην Αµµόχωστο, που δεχόταν επιθέσεις απ’ τους Φράγκους βασιλείς. Μάλιστα, υπήρξαν φορές που οι Γενουάτες άρπαζαν τα σιτηρά, αλλά και άλλα αγαθά, που είχαν αποθηκευµένα τα γύρω χωριά αφήνοντας τους στο έλεος Του Θεού.

Το 1533, η Τράπεζα µαζί µε άλλα χωριά, είχαν πληγεί από πανούκλα. Την τότε εποχή, η συγκεκριµένη αρρώστια ταλαιπώρησε διάφορες περιοχές. Εικάζεται ότι εξαπλώθηκε από Σύριους ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν την Αµµόχωστο. Σε έγγραφα που βρέθηκαν το 1558, η Τράπεζα ήταν ακόµη ενεργό χωριό αφού ήταν υποχρεωµένοι να αποστείλουν άτοµα για εκτέλεση διαφόρων οχυρωµατικών έργων στην Αµµόχωστο.

Όπως διαφαίνεται µέσω διαφόρων πηγών, η Τράπεζα διετέλεσε πολύ σηµαντικό ρόλο κατά την Άλωση της Αµµοχώστου. Συγκεκριµένα, οι Οθωµανοί κατέλαβαν την Κύπρο το 1570, αλλά όχι την Αµµόχωστο, η οποία άντεξε µιας πολιορκίας που διήρκησε 11 µήνες, µέχρι τον Αύγουστο του 1571. Από την Αµµόχωστο ξεκινούσε ένας υπόνοµος που έφθανε µέχρι το χωριό Τράπεζα. Μέσω αυτού στέλνονταν τρόφιµα και διάφορα πολεµοφόδια, την περίοδο που οι Οθωµανοί πολιορκούσαν την πόλη.

Οι διάφοροι πόλεµοι σε συνδυασµό µε τις πολιορκίες που υπέστη το νησί, ανάγκασαν τους κατοίκους να µην το κατοικήσουν ξανά. Σήµερα το µόνο που θυµίζει το ξεχασµένο χωριό είναι η  εκκλησία της Παναγίας Τράπεζας η οποία έχει αναπαλαιωθεί από την τεχνική δικοινοτική επιτροπή πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Πηγή 

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Σύνδεσμος Ελεύθερης Αχερίτου Fb