Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Με τις ονομασίες αυτές είναι γνωστά στην Κύπρο διάφορα φυτά της κυπριακής χλωρίδας, που είναι:

1. Ρουβία: Επιστημονική ονομασία: Rubia sp. Οικογένεια. Ρουβιδών (Rubiaceae). Αυτοφυόμενο αγριόχορτο που απαντάται σε τρία είδη: R. tinctorum, R. tenvifolia και R. laurae. Και τα τρία είδη δίνουν ωραία άνθη κιτρινωπού χρώματος. Ανθίζουν μεταξύ Μάρτη και Ιούλη. Τα δυο πρώτα φθάνουν σε ύψος μέχρι το ένα μέτρο, ενώ το τρίτο είναι χαμηλότερο. Πρέπει να σημειωθεί ότι από τα τρία πιο πάνω είδη, το ένα είναι ενδημικό είδος της Κύπρου. Πρόκειται για το είδος Rubia laurae (Ρουβία η λαούρεια), που είναι πολυετής πόα της οποίας το ύψος δεν ξεπερνάει το ένα μέτρο. Έχει ξυλώδη βάση και απαντάται είτε έρπουσα στο έδαφος είτε στηριζόμενη σε θάμνους και ξερολιθιές. Απαντάται σε βραχώδεις, πετρώδεις και ξηρές πλαγιές, σε αμπελώνες και σε πευκοδάση, από τα παράλια μέχρι και τα ορεινά (έως και σε υψόμετρο 1.200 μέτρων περίπου. Φύεται κυρίως στις επαρχίες Πάφου και Λεμεσού και στην οροσειρά του Πενταδακτύλου.

2. Ηλιάνθεμον: Επιστημονική ονομασία: Helianthemum sp. Οικογένεια: Κιστωδών (Cistaceae). Αυτοφύονται στην Κύπρο 7 συνολικά είδη και υποείδη του φυτού αυτού, φρυγατώδη και ποώδη, που το ύψος τους κυμαίνεται από 15 εκατοστόμετρα έως 60. Το ενδημικό είδος Helianthemum obtusifolium (Ηλιάνθεμον το αμβλύφυλλον) δεν έχει μεγάλες διαφορές από τα συγγενικά του είδη. Σε ύψος δεν ξεπερνάει τα 30 εκατοστόμετρα. Φύεται σε ξερούς λόφους και σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση, καθώς και σε άκριες δρόμων και χωραφιών, από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 900 μέτρων περίπου. Τα φύλλα του είναι απλά, αντίθετα, βαθυπράσινα, με ασπριδερό τρίχωμα στο κάτω μέρος τους. Τα άνθη του είναι ακτινόμορφα, με 5 σέπαλα και 5 πέταλα έχουν κίτρινο χρώμα αλλά στο κέντρο περισσότερο έντονο. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου. Είναι αρκετά κοινό στον Ακάμα, την Καρπασία, τον Πενταδάκτυλο, την Αθαλάσσα και άλλες περιοχές των επαρχιών Λευκωσίας, Λάρνακας και Λεμεσού.

Περίπου παρόμοιο είναι και το είδος Helianthemum stipulatum, που είναι ημίθαμνος ύψους μέχρι και 40 εκατοστά. Ευδοκιμεί από τα παράλια μέχρι και υψόμετρο κάτω των 200 μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου και αρέσκεται τόσο σε αμμώδεις ακτές όσο και σε βραχώδεις και πετρώδεις πλαγιές. Επειδή ευδοκιμεί σε κάθε είδους εδάφη, μπορεί να καλλιεργηθεί και να χρησιμοποιηθεί ως κοσμητικό, αφού δίνει ωραία κίτρινα άνθη με 5 πέταλα.

Τρίτο είδος της αυτής οικογένειας είναι το Helianthemum nummularium. Πρόκειται για ημίθαμνο που φθάνει σε ύψος μέχρι και τα 60 εκατοστά. Έχει τριχωτούς βλαστούς ενώ τα άνθη του από 5 πέταλα έχουν χρώμα κίτρινο αλλά κάποτε και ασπριδερό. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου. Το είδος αυτό, άνκαι όχι ενδημικό, είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Είχε εντοπιστεί κοντά στη Λάρνακα από τον Kotschy το 1862, αλλά όχι και από τον R. D. Meikle τη δεκαετία του 1970, ούτε και από άλλον ερευνητή. Συνεπώς δεν είναι βέβαιο εάν εξακολουθεί να υπάρχει στην Κύπρο.

Μεταξύ των υπολοίπων ειδών, κοινό στην Κύπρο είναι το Helianthemum syriacum. Σε ύψος φθάνει τα 40 εκατοστά και απαντάται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 750 μέτρων περίπου. Διακρίνεται για τα αργυρόχρωμα  λογχοειδή, απλά και αντίθετα φύλλα του, αλλά και για τα ακτινόμορφα κίτρινα άνθη του με 5 πέταλα και πολλούς στήμονες.  Ανθίζει μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου και ευδοκιμεί σε όλα τα είδη εδαφών.

3. Ανδροπώγων: Επιστημονική ονομασία: Andropogon distachyos. Οικογένεια: Αγρωστωδών (Gramineae). Λέγεται και στρατουρόχορτον, ασπρόχορτον ή και μαζόχορτον. Είναι φυτό ποώδες, πολυετές, κτηνοτροφικό, που φθάνει σε ύψος τα 60 εκατοστόμετρα. Αυτοφύεται στις πεδινές και λοφώδεις περιοχές. Στρατουρόχορτον λέγεται επειδή χρησιμοποιείτο ως παραγέμισμα για τα στρατούρκα (σαμάρια).

4. Φουμάνα: Με την αυτή ονομασία, τραανίδιν, είναι γνωστά και άλλα δύο είδη φυτών της αυτής οικογένειας των Κιστιδών. Πρόκειται για τα είδη Fumana arabica και Fumana thymifolia.

Το πρώτο είναι ημίθαμνος που φθάνει σε ύψος μέχρι και τα 60 εκατοστά και ευδοκιμεί από τα παράλια μέχρι και τα ορεινά (υψόμετρο μέχρι και τα 1.200 μέτρα). Οι βλαστοί, απλωτοί ή όρθιοι, είναι τριχωτοί. Τα άνθη είναι κίτρινα, με 5 πέταλα και πολλούς στήμονες. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου. Είναι είδος κοινό και απαντάται σε πολλές περιοχές, Να σημειωθεί ότι το είδος αυτό διακρίνεται σε δύο ποικιλίες, η μία με τρίχωμα βραχύ και αδενώδες και η άλλη με τρίχωμα βραχύ και αδενώδες και ταυτόχρονα και με τρίχωμα μακρύ και χωρίς αδένες.

Το δεύτερο είδος είναι χαμηλότερο, αφού το ύψος του δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά. Έχει τριχωτούς βλαστούς, φύλλα απλά, αντίθετα ή και εναλλασσόμενα. Δίνει και αυτό κίτρινα ακτινόμορφα άνθη με 5 πέταλα. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου. Ευδοκιμεί από τα παράλια μέχρι και τα ορεινά (υψόμετρο μέχρι και 1.000 μέτρα περίπου) και προτιμά τόσο αμμώδεις εκτάσεις όσο και πετρώδεις πλαγιές και περιοχές με θαμνώδη βλάστηση. Είναι κοινό είδος και απαντάται σε πολλές περιοχές.  Και αυτό διακρίνεται σε δύο ποικιλίες, ανάλογα προς το τρίχωμά του.

Τα είδη Φουμάνα μπορούν να αξιοποιηθούν και ως κοσμητικά σε κήπους, αφού μπορούν να αναπτύσσονται σε όλα τα είδη εδαφών. Πολλαπλασιάζονται με σπόρους.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια