Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μουσικοσυνθέτης, από τους πιο σημαντικούς και καταξιωμένους στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Γεννήθηκε στη Λεμεσό στις 8 Ιουνίου του 1954. Γιός του δημοσιογράφου και συγγραφέα Κύπρου Τόκα. Από οκτώ χρόνων μπήκε στη φιλαρμονική του Δήμου Λεμεσού. Επαιζε μαντολίνο, κιθάρα και ταυτόχρονα τραγουδούσε. Αργότερα άρχισε και μαθήματα πιάνου και θεωρητικών. Με τη σύνθεση άρχισε ν' ασχολείται σε ηλικία 15 χρόνων, όταν ήταν μαθητής στο Λανίτειο Γυμνάσιο, και στα 16 του χρόνια έδωσε ήδη τις δυο πρώτες του συναυλίες σε θέατρα της Λεμεσού και της Λευκωσίας, με δικά του τραγούδια. Βίωσε όλη την οδύνη του πολέμου, καθώς η τουρκική εισβολή του 1974 τον βρήκε να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει η περίοδος εκείνη τον σημάδεψε βαθιά και έγινε πηγή έμπνευσης για κάποια από τα έργα του. Το 1975 πήγε στην Αθήνα για ανώτερες μουσικές σπουδές και πήρε από Ωδείο της ελληνικής πρωτεύουσας τρία διπλώματα (ωδικής, αρμονίας και αντίστιξης). Παράλληλα σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών του ανέπτυξε και μουσική δραστηριότητα, με συναυλίες στην Αθήνα και την επαρχία.

Ο Μάριος Τόκας στην Αθήνα νυμφεύθηκε  με την Αμαλία Πετσοπούλου με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, τη Χαρά, τον Κωστή και τον Άγγελο.

Στη δισκογραφία ο Μάριος Τόκας μπήκε επίσημα το 1978. Ο πρώτος του μεγάλος δίσκος ήταν Τα τραγούδια της παρέας με τον Μανώλη Μητσιά. Ακολούθησαν πολλοί άλλοι δίσκοι, που τον καθιέρωσαν ως λαϊκό δημιουργό πρώτης γραμμής. Συνεργάστηκε με ταμεγαλύτερα ονόματα στο μουσικό στερέωμα της Ελλάδας: Μητροπάνος, Πάριος, Νταλάρας, Μητσιάς, Τερζής, Γλυκερία, Αλεξίου, Γαλάνη, Καλογιάννης, Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Διονυσίου, Κανελλίδου, Κούκα, Αδαμαντίδης κ.α.

Βλέπε: Δέκα σταθμοί στη Ζωή του Μάριου Τόκα

Βαθύτατα πολιτικοποιημένος αφιέρωσε μεγάλο μέρος του μουσικού του έργου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κύπρο και στους αγώνες του κυπριακού λαού για ανεξαρτησία και ελευθερία.

Σταθμός στη μουσική διαδρομή του υπήρξε η γνωριμία του με τον ποιητή της ρωμιοσύνης, Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος του εμπιστεύθηκε δώδεκα ανέκδοτα ποιήματά του που κυκλοφόρησαν μελοποιημένα το 1981 με γενικό τίτλο «Πικραμένη μου γενιά».

Το 1996, ο Μάριος Τόκας επισκέπτεται  το ‘Αγιον Όρος και εκεί, συγκλονισμένος από τα χειρόγραφα του μοναχού Γεράσιμου Μικραγιαννανίτη που βρήκε και μελέτησε, έγραψε το συμφωνικό έργο «Θεογεννήτωρ Μαρία».

Ανάμεσα στα έργα του είναι: Πικραμένη μου γενιά σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και με ερμηνευτή τον Λάκη Χαλκιά, Βοριαδάκια με ερμηνευτές τους Αδαμαντίδη, Κομνηνού και Νομικό, Μικρά Ερωτικά με τον Αντώνη Καλογιάννη, Στη λεωφόρο της αγάπης με τους Γιάννη Πάριο, Χάρις Αλεξίου κ.α., Σαν τρελό φορτηγό με τον Γιάννη Πάριο, Κύπρος στο ρυθμό του έρωτα (ορχηστρικό), Θεογεννήτωρ Μαρία (με τον Μανώλη Μητσιά).

Πάρα πολλά τραγούδια του Μάριου Τόκα έχουν γίνει μεγάλες επιτυχίες. Ανάμεσα σ' αυτά: Σ' αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη, Η Αννούλα του χιονιά, Η νύκτα μυρίζει γιασεμί, φωνάζουν οι γειτόνοι, Ζηλεύω, Λεηλάτησέ με, Σαν τρελό φορτηγό, Εξαρτάται, Κι όλο περίμενα, Σ' αναζητώ στη Σαλονίκη, Τα λαδάδικα, Θάλασσες, Δίδυμα Φεγγάρια, Η δική μου η πατρίδα (σε στίχους της Τουρκοκύπριας Νεσιέ Γιασίν) κ.α.

Έγραψε επίσης κι άλλα έργα για την Κύπρο, όπως «Ψυχή τε και σώματι» (μελοποιημένα ποιήματα των απαγχονισθέντων αγωνιστών της ΕΟΚΑ Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Αντρέα Ζάκου και άλλων), «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» (σε ποίηση Κυριάκου Χαραλαμπίδη) και «Φωνή πατρίδας» (σε ποίηση Κώστα Μόντη, Θεοδόση Πιερίδη κ.α.). Το τραγούδι του «Ανασήκωσε την πλάτη Πενταδάχτυλέ μου» έχει γίνει σύμβολο αγώνα και αντίστασης.

Έδωσε μεγάλο αριθμό συναυλιών στην Ελλάδα (όπου ζούσε και εργαζόταν), καθώς και στην Κύπρο και σε άλλες χώρες, ενώ είχε συμμετάσχει και σε διεθνή φεστιβάλ (Βερολίνο, Μπλακόεβγκραντ Βουλγαρίας, Μόσχα, Πάλμα της Μαγιόρκας κ.α.).

Σημαντική είναι η παρουσία του και στη μουσική επένδυση πολλών θεατρικών έργων όπως τα «Δόνα Ροζίτα» και «Γέρμα» του Φρεδερίκο Γκαρσία Λόρκα και στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη.

Ο διαπρεπής Κύπριος μουσικοσυνθέτης τιμήθηκε το 2001 από τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη με το «μετάλλιο εξαίρετης προσφοράς στην πατρίδα». Μεταξύ άλλων διακρίσεων, πήρε και το βραβείο «Γιάννος Κρανιδιώτης» (2002). (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ)