Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο ταύρος (αρσενικό και μη ευνουχισμένο βόδι) είχε εξημερωθεί και χρησιμοποιηθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου από τα παμπάλαια Προϊστορικά χρόνια. Η χρησιμοποίηση, και μάλιστα εκτεταμένα, του βοδιού στην αρχαία Κύπρο, αποδεικνύεται από πλήθος παραστάσεις και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα.

Φαίνεται, από πολλές παραστάσεις που έχουν βρεθεί, ότι στην προϊστορική Κύπρο το βόδι -και ιδιαίτερα ο αρσενικός ταύρος- είχε λατρευθεί ή και χρησιμοποιηθεί ως σύμβολο λατρευτικό, μαζί με το φίδι ή και άλλα σύμβολα. Τουλάχιστον από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού (2500-1900 π.Χ.) απαντώνται στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα λατρείας του ταύρου που φαίνεται ότι είχε συνδεθεί με την προϋπάρχουσα χθόνια λατρεία της «Θεάς Μητέρας» (Θεάς της Γονιμότητας), που συνδέθηκε επίσης με τη λατρεία του ιερού φιδιού. Ο μεγαλόσωμος και δυνατός ταύρος συμβόλιζε τη θεότητα της Γονιμότητας, ενώ το φίδι συμβόλιζε τη θεότητα του Θανάτου.

Σε ένα γνωστότατο όσο και σημαντικό πήλινο εύρημα από την προϊστορική νεκρόπολη στους Βουνούς, που παριστάνει ομοίωμα ιερού τεμένους με ανθρώπους να τελούν κάποια μυστηριακή τελετή, απαντούμε και τα σύμβολα αυτά: τρία ξόανα με κεφαλές ταύρων, καθώς και φίδια. Επίσης ιερείς που τελετουργούν φορούν μάσκες με κεφαλές ταύρων. Κεφαλές ταύρων κυριαρχούν και σε άλλο πήλινο ομοίωμα ιερού, επίσης της Πρώιμης εποχής του Χαλκού, που βρέθηκε στον Κοτσιάτη.

Παραστάσεις με ταύρους βρέθηκαν κι άλλες πολλές, πολλών μορφών: ζωόμορφα αγγεία σε μορφή ταύρων, πήλινα αγαλμάτια ταύρων ή συμπλεγμάτων ανθρώπων και ταύρων, παραστάσεις σχηματοποιημένων ταύρων σε διακοσμήσεις αγγείων (μια τέτοια παράσταση σε αμφοροειδή κρατήρα των αρχών του 13ου π.Χ. αιώνα παρουσιάζει δυο ταύρους να πλαισιώνουν ένα «ιερό δέντρο»), κλπ.

Ωστόσο, και παρά τις αξιόλογες επιδράσεις που είχε δεχθεί η Κύπρος από το Αιγαίο, δεν φαίνεται να είχε εισαχθεί στο νησί η τελετή των ταυροκαθαψίων όπως τη γνωρίζουμε από τις παραστάσεις κυρίως της Κρήτης των Μινωικών χρόνων. Πάντως ο ταύρος ήταν και για τους αρχαίους Κρήτες ιερό σύμβολο της Γονιμότητας, γι’ αυτό και τα παιγνίδια και ακροβατικά νούμερα με ταύρους γίνονταν την άνοιξη κι είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Από το Αιγαίο όμως φαίνεται ότι μεταφέρθηκαν στην Κύπρο οι παραστάσεις με «κέρατα καθοσιώσεως», που είχαν και πάλι θρησκευτικό συμβολικό χαρακτήρα.

Στην Κύπρο η λατρεία του ταύρου (ως ιερού συμβόλου της Γονιμότητας) και του φιδιού (ως ιερού συμβόλου του Θανάτου), σχετιζόταν μάλλον άμεσα με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία, και γενικότερα με την παραγωγή που εξασφάλιζε στον προϊστορικό άνθρωπο τα μέσα διατροφής και ένδυσης, απ' όπου δηλαδή εξαρτάτο κατά τον μεγαλύτερο βαθμό η επιβίωσή του.

Δεν γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες για τη λατρεία των ιερών αυτών συμβόλων και των αντιστοίχων θεοτήτων, ούτε για τις ιεροτελεστίες που τελούνταν. Τα συμπεράσματα αποτελούν ερμηνείες των παραστάσεων που έχουν βρεθεί. Είναι πάντως γεγονός ότι ο ταύρος κατείχε σημαντική θέση σε τέτοιες τελετές κι ίσως προσφερόταν και για θυσία.   Η λατρεία του όμως δεν συνεχίστηκε κατά τους Ιστορικούς χρόνους, γιατί τότε είχαν πλέον κυριαρχήσει οι θεότητες με ανθρώπινη μορφή, αλλά απαντούμε θυσίες και προσφορές ταύρων και γενικότερα βοδιών (βουθυσίες).