Αθαλάσσας φράγμα
Το Φράγμα της Αθαλάσσας βρίσκεται στο εθνικό δασικό πάρκο Αθαλάσσας, κοντά στο Νοσοκομείο Λευκωσίας. Η περιοχή της Αθαλάσσας βρίσκεται νοτιοανατολικά της Λευκωσίας, σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από αυτή και περιβάλλεται από την Αγλαντζιά στα βόρεια και τα ανατολικά, τον Στρόβολο στα δυτικά, και το Γέρι και τα Λατσιά στα νότια. Πρόκειται για έναν τεχνητό παράδεισο, που είναι καρπός της σκληρής δουλειάς του Τμήματος Δασών και που συνεχώς αναβαθμίζεται. Συγκεκριμένα το εθνικό δασικό πάρκο Αθαλάσσας άρχισε να δημιουργείται το 1904 επί Αγγλοκρατίας, κατόπιν εισηγήσεως του τότε διευθυντή του Τμήματος Δασών. Το 1940 κηρύχθηκε κρατικό δάσος μαζί με όλα τα άλλα κρατικά μας δάση. Το φράγμα δημιουργήθηκε το 1962 για την άρδευση της γύρω περιοχής αλλά μετά από λίγα χρόνια οι σκοποί άρδευσης εγκαταλείφθηκαν και η λίμνη παρέμεινε μόνο ως στολίδι της περιοχής. Η λίμνη τροφοδοτείται από τα όμβρια ύδατα μέσω των ποταμών (χείμαρροι) Βαθύς και Καλόγηρος.
Εκπληκτικό θέαμα
Το φράγμα της Αθαλάσσας είναι ένας σημαντικός υδροβιότοπος, καθώς εκατοντάδες υδρόβια αποδημητικά πουλιά το χρησιμοποιούν ως ενδιάμεσο σταθμό κατά τη μετανάστευση ή για να ξεχειμωνιάζουν, ενώ πολλά είδη αναπαράγονται εκεί. Τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται το φράγμα και αρκετά σπάνια πουλιά αλλά και είδη που δεν είχαν παρατηρηθεί ξανά στην περιοχή. Το φράγμα αποτελεί έναν επίγειο παράδεισο για τα πουλιά, και την εποχή της αποδημίας των πουλιών που είναι άνοιξη και φθινόπωρο μπορεί κάποιος να δει πολλά είδη πάπιας και ερωδιού, κορμοράνους, καραπαττάδες, αρκοπετείναρα, νεροβούτηδες, αλκυόνες, πελεκάνους, αρπακτικά πουλιά, ωδικά πουλιά, μελισσοφάγους, κουκουβάγιες και αμέτρητα άλλα είδη. Πολλά είδη αναπαράγονται εκεί όπως διάφορα είδη παπιών και άλλων παρυδάτιων πουλιών. Εκπληκτικό θέαμα προσφέρουν οι γελαδάρηδες με το επιστημονικό όνομα Cattle Egret (Bubul cusibis), γελαδάρης ή ερωδιός ο βουκόλος καθώς τα τελευταία δύο χρόνια άρχισαν να φωλιάζουν ομαδικά στο φράγμα φτιάχνοντας τις φωλιές τους σε δέντρα και θάμνους που βρίσκονται μέσα στο νερό.
Περιμετρικά του φράγματος αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του πάρκου υπάρχουν πολλά αλλά είδη άγριας ζωής όπως ερπετά, αλεπούδες, σκαντζόχοιροι, λαγοί, οι σπάνιοι ακανθοποντικοί, μυγαλές, νυχτερίδες, έντομα, πολλά είδη μανιταριών, πανέμορφες ορχιδέες, ενδημικά σπάνια φυτά και πολλά άλλα. Ο χώρος του φράγματος προσφέρεται για περιβαλλοντική εκπαίδευση μαθητών και όχι μόνο.
Στο φράγμα υπάρχουν τρία είδη ψαριών, κουνουπιέρηδες, κυπρίνοι και χρυσόψαρα που αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τα υδρόβια πουλιά που επισκέπτονται το φράγμα. Στο φράγμα υπάρχει το εισβλητικό είδος χελώνας γλυκού νερού Red-eared sliders (Trachemys scripta) που έχει καταγωγή από τις ΗΠΑ και αποτελούσε πριν μερικά χρόνια ένα δημοφιλές κατοικίδιο για την Κύπρο. Το εμπόριό τους από τα καταστήματα κατοικίδιων τώρα έχει απαγορευτεί από την Κυπριακή Δημοκρατία. Πολλοί είναι αυτοί που βαρέθηκαν τις χελώνες αυτές και θεώρησαν καλό να τις ελευθερώσουν σε λίμνες, με αποτέλεσμα τα ζώα αυτά να εγκλιματιστούν και να αρχίζουν να εκτοπίζουν τη δική μας γραμμωτή νεροχελώνα, απειλώντας τη με εξαφάνιση. Ένα δημοφιλές σημείο απελευθέρωσης αυτού του ξενικού χωροστατικού είδους είναι το φράγμα της Αθαλάσσας καθώς και το φράγμα του Αγίου Γεωργίου επίσης στην Αθαλάσσα όπου παλιά υπήρχαν οι γραμμωτές νεροχελώνες και τώρα τις έχουν εξαφανίσει.
Υπάρχει επίσης και η αμερικανική κόκκινη καραβίδα του γλυκού νερού Procambarus clarkii – Freshwater crayfish που εισήχθη λανθασμένα στην Κύπρο την δεκαετία του ’80 από το Τμήμα Αλιείας για εμπλουτισμό των φραγμάτων μας για σκοπούς αλιείας. Το είδος αυτό αν και αποτελεί σημαντική τροφή για πολλά υδρόβια πουλιά αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τα τρία αμφίβια (βατράχους) που έχουμε στην Κύπρο. Καθώς τρέφεται με τα αβγά και τους γυρίνους των βατράχων, ήδη ο πληθυσμός και των τριών ειδών αμφιβίων που υπάρχουν στη λίμνη έχει μειωθεί δραματικά, και το πρόβλημα αυτό υπάρχει παντού καθώς το είδος αυτό βρίσκεται σε όλες σχεδόν τις λίμνες και τα φράγματα του τόπου μας.
Παρατηρητήριο πτηνών
Το φράγμα της Αθαλάσσας διαθέτει παρατηρητήριο πτηνών όπου μπορούμε να δούμε τα πουλιά χωρίς να τα ενοχλήσουμε καθόλου. Πολλοί είναι οι ντόπιοι και οι ξένοι παρατηρητές και φωτογράφοι πουλιών που περνούν αρκετές ώρες στο παρατηρητήριο περιμένοντας κάποιο σπάνιο πουλί να πλησιάσει. Πολύ συχνά δημιουργούνται προβλήματα μεταξύ των παρατηρητών πτηνών και επισκεπτών τις λίμνης καθώς ενώ οι παρατηρητές πτηνών μένουν κρυμμένοι επί ώρες μέσα στο παρατηρητήριο περιμένοντας τα πουλιά να πλησιάσουν, επισκέπτες κυκλοφορούν κάτω από το παρατηρητήριο τρομάζοντας τα πουλιά με αποτέλεσμα να μην πλησιάζουν. Λογικά η περιοχή που βρίσκεται κοντά στο παρατηρητήριο θα έπρεπε να περιφραχθεί ώστε να μην μπορεί κανείς να κυκλοφορεί εκεί τρομάζοντας τα πουλιά και έτσι δεν θα υπήρχαν τα προβλήματα.
Χρειάζονται όμως μέτρα προστασίας από τους αρμόδιους, καθώς παρατηρείται σοβαρή ενόχληση των πουλιών από διάφορους παράγοντες. Η πιο σοβαρή ενόχληση για τα πουλιά αυτά είναι από τους δεκάδες σκύλους που ο κόσμος παίρνει εκεί περίπατο περιμετρικά της λίμνης αφήνοντάς τους πολλές φορές ελευθέρους και αυτοί εισέρχονται στο νερό πανικοβάλλοντας τα πουλιά.
Κίνδυνο για τα πουλιά και τις φωλιές τους και όχι μόνο αποτελούν οι πολλοί αδέσποτοι γάτοι που υπάρχουν, που ασυνείδητοι τους έχουν ξεφορτωθεί εκεί.
Τεράστια ενόχληση στα πουλιά
Πολλοί πετούν πάνω από το φράγμα τα τηλεκατευθυνόμενα ελικοπτεράκια τους προκαλώντας τεράστια ενόχληση στα πουλιά. Τα πουλιά βλέποντας το ελικοπτεράκι νομίζουν ότι είναι αρπακτικό πουλί και πετούν πανικόβλητα αριστερά και δεξιά.
Κίνδυνο γι’ αυτή τη μοναδική λίμνη αποτελεί η απελευθέρωση, από ασυνείδητους, οικόσιτων παπιών που μπορεί να αποτελέσουν σοβαρό κίνδυνο για τα άγρια πουλιά της λίμνης. Πολλοί παίρνουν ψωμιά και ταΐζουν τα άγρια πουλιά της λίμνης, πράγμα που στην πραγματικότητα βλάπτει τα πουλιά και την ποιότητα του νερού της λίμνης, αφού σε περιόδους ανομβρίας το νερό της λίμνης δεν ανανεώνεται και μπορεί να προκληθούν μολύνσεις με αποτέλεσμα τον μαζικό θάνατο τον ψαριών, πράγμα που έχει συμβεί αρκετές φορές.