Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πρώτος διοικητής Συνεργατικής Αναπτύξεως Κύπρου. Καταδικάστηκε για κακοδιαχείριση. Γεννήθηκε στη Λεμεσό στις 6 Δεκεμβρίου 1927. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Πάφου και σπούδασε στη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Reading Αγγλίας, με υποτροφία της Παναγροτικής Ένωσης Κύπρου (ΠΕΚ) και στην αντίστοιχη Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με υποτροφία της ελληνικής κυβέρνησης. Το 1953 εκλέγηκε γενικός γραμματέας της ΠΕΚ.

ΕΟΚΑ 

Μυήθηκε κι εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ από τους πρώτους, το Νοέμβριο του 1952 και συνεργάστηκε στενότατα με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα για την προετοιμασία του αγώνα. Μέχρι τον Ιανουάριο του 1955 διηύθυνε στην Κύπρο όλες τις προκαταρκτικές εργασίες του αγώνα, όπως παραλαβή κι απόκρυψη πολεμικού υλικού, επιστράτευση και εκπαίδευση ανδρών κλπ. Από τον Ιανουάριο του 1955 παρέμεινε εκτός Κύπρου και, μέχρι το τέλος του αγώνα, διηύθυνε τον μηχανισμό της ΕΟΚΑ στο εξωτερικό και είχε την ευθύνη για όλες τις εκτός Κύπρου δραστηριότητες της οργάνωσης. Μεταξύ αυτών η εξεύρεση και προώθηση στην Κύπρο πολεμικού υλικού, η επιστράτευση κι αποστολή μάχιμων ανδρών, η αντικατασκοπεία κι εξουδετέρωση ξένων πρακτόρων κ.ά.

Στην ηγεσία της ΠΕΚ προωθήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο για να μην κινεί υποψίες στις αγγλικές αρχές με τις αδιάκοπες διακινήσεις κι επαφές του στην κυπριακή ύπαιθρο για την προπαρασκευή του αγώνα, αλλά και για να μπορεί, χωρίς να κινεί υποψίες, να ταξιδεύει στην Ελλάδα και αλλού σαν αγροτικός ηγέτης.

Μεταξύ εκείνων που ο Ανδρέας Αζίνας μύησε και ενέταξε στην ΕΟΚΑ ήταν κι ο Γρηγόρης Αυξεντίου, του οποίου η μύηση έγινε στη γενέτειρά του Λύση στις 20 Ιανουαρίου 1955. Ο ίδιος ο Αζίνας μυήθηκε στα μυστικά της ΕΟΚΑ στην Αθήνα από τον Σωκράτη Λοϊζίδη. Για την πυκνή αλληλογραφία του με τον Γρίβα χρησιμοποιούσε τα ψευδώνυμα «Μενέλαος», «Τριπτόλεμος», «Φαέθων» κ.ά. Μεταξύ εκείνων με τους οποίους ο Αζίνας βρισκόταν σε στενή επαφή κατά τη διάρκεια του αγώνα ήταν κι ο Ευάγγελος Αβέρωφ, τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας.

Τον Απρίλιο του 1959, κατά τη μεταβατική περίοδο από την αποικιοκρατία στην ανεξαρτησία, διορίστηκε από το Μακάριο υφυπουργός Γεωργίας και Φυσικών Πόρων.

Μετά την έναρξη των Διακοινοτικών Ταραχών  (Δεκέμβριος 1963) ανέλαβε διάφορες μυστικές αποστολές σε ξένες χώρες, για λογαριασμό της κυπριακής κυβέρνησης, μεταξύ δε αυτών και η εξεύρεση κι αγορά οπλισμού για τις ανάγκες των δυνάμεων του κράτους. Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της παρανομίας που εκφραζόταν με τη δράση στην Κύπρο των οργάνων της ελληνικής χούντας και της ΕΟΚΑ Β' μεταξύ 1967 και 1974. Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του Ιουλίου 1974 βρισκόταν εκτός Κύπρου κι απέφυγε τη σύλληψη, όμως το σπίτι του λεηλατήθηκε. Συνεργάστηκε με το Μακάριο κατά την περίοδο της αναγκαστικής του εξορίας (Ιούλιος - Δεκέμβριος 1974).

Συνεργατισμός 

Την πολιτική του ισχύ επί Ανεξαρτησίας ο Ανδρέας Αζίνας αντλούσε από το  1960 όταν ανέλαβε την ευθύνη του Συνεργατικού Κινήματος κι αργότερα διορίστηκε διοικητής Συνεργατικής Αναπτύξεως, θέση που διατήρησε μέχρι το 1980.  Το 1980 κατηγορήθηκε για κακή διαχείριση θεμάτων του Συνεργατισμού και καταδικάστηκε σε 18μηνη φυλάκιση στις 8 Απριλίου του 1981.

Συγκεκριμένα ο Αζίνας βρέθηκε ένοχος από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας για κλοπή, κατάχρηση, παραβίαση εμπιστοσύνης και κατάχρηση εξουσίας. Ο Ανδρέας Αζίνας υπέβαλε έφεση  τόσο εναντίον της καταδίκης όσο και εναντίον της ποινής η οποία απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στις 16 Οκτωβρίου 1981. Στη συνέχεια κατέφυγε στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, το οποίο επίσης απέρριψε την προσφυγή του στις 28 Απριλίου 2004.

Ο σάλος που προκλήθηκε σε σχέση με το Συνεργατισμό, οδήγησε το Υπουργικό Συμβούλιο επί Σπύρου Κυπριανού να διορίσει στις 6 Ιουνίου 1980 τριμελή Ερευνητική Επιτροπή για να προβεί στην εξέταση της δημιουργηθείσας δυσχερούς οικονομικής κατάστασης του Συνεργατισμού και των αιτίων που την προκάλεσαν, στην εξέταση των διαφόρων δραστηριοτήτων και ενεργειών του Εφόρου Συνεργατικών Εταιρειών και Διοικητή της Συνεργατικής Ανάπτυξης και άλλων αξιωματούχων του συνεργατικού κινήματος, στη διαπίστωση τυχόν κακής διαχείρισης και άλλων ατασθαλιών και τον καταλογισμό ευθυνών στους υπαιτίους, καθώς και στην εισήγηση μέσων θεραπείας. 

Την Ερευνητική Επιτροπή απάρτιζαν οι ακόλουθοι: Πρόεδρος: Γεώργιος Σταυρινάκης, Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου, μέχρι τον διορισμό του στις 10 Σεπτεμβρίου 1980 στο αξίωμα του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Τον αντικατέστησε ο Αντώνης Κούρρης, Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου, μετέπειτα Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Μέλη: Νίκος Χρ. Χαραλάμπους, Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας, μετέπειτα Επίτροπος Διοικήσεως και Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας και Θεόφιλος Θεοφίλου, Βοηθός Γενικός Λογιστή, μετέπειτα Γενικός Ελεγκτής.

Η Ερευνητική Επιτροπή παρακάθησε σε 102 δημόσιες ακροάσεις κατά τη διάρκεια των οποίων άκουσε την προφορική μαρτυρία 153 προσώπων. Τα πρακτικά των δημοσίων ακροάσεων της Επιτροπής καλύπτουν 2.576 σελίδες. Επίσης, ενώπιον της ΕΕ κατατέθηκαν ως Τεκμήρια 741 Φάκελοι, Εκθέσεις και άλλα Έγγραφα.

Η Ερευνητική Επιτροπή στην Έκθεσή της, που υποβλήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο στις 19 Οκτωβρίου 1981, αφού διαπιστώνει ότι «το συνεργατικό κίνημα της Κύπρου βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής κατάρρευσης και κινδυνεύουν να χαθούν, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα, τα όσα έχουν επίμοχθα επιτευχθεί μέχρι σήμερα», καταλογίζει την πρωταρχική ευθύνη στον τότε Διοικητή Συνεργατικής Ανάπτυξης, Ανδρέα Αζίνα, ο οποίος «από την αρχή της πρόσλήψεώς του παρερμήνευσε τον ρόλο του και κατά τρόπο κατάφορο υπερέβη τα καθήκοντά του… Ο κ. Αζίνας εξουδετέρωσε πλήρως τον ρόλο των Επιτροπειών στις μεγάλες συνεργατικές εταιρείες και αναμίχθηκε ενεργά στη διεύθυνση και διοίκησή τους».

Παράλληλα, η Ερευνητική διαπιστώνει ότι οι εκάστοτε Υπουργοί Εμπορίου και Βιομηχανίας δεν ασκούσαν οποιονδήποτε ιεραρχικό έλεγχο στον Διοικητή Συνεργατικής Αναπτύξεως που ήταν λειτουργός του Υπουργείου.

Στην Έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής επισημαίνεται ότι «το συνεργατικό κίνημα κατά την τελευταία δεκαετία επεκτάθηκε κατά φρενίτιδα τρόπο σε σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίων, με επιστέγασμα τη δημιουργία των Κεντρικών Βιομηχανιών, χωρίς προηγουμένως να λαμβάνονται και τα πιο βασικά για κάθε επενδυτή μέτρα, όπως είναι οι τεχνο-οικονομικές μελέτες για τη βιωσιμότητα των επενδύσεων, η προκήρυξη προσφορών για την ανέγερση των κτηριακών και άλλων εγκαταστάσεων ή για την αγορά των μηχανημάτων.

» Για τις επενδύσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν οι βραχυπρόθεσμες καταθέσεις στη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα, που χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτόν σαν να ήταν μια αστείρευτη πηγή χρημάτων.

» Τα μέλη της επιτροπείας της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, που ήταν, κατά το πλείστον, και μέλη των επιτροπειών των εταιρειών που δανείζονταν, επιδόθηκαν, υπό την επιρροή του κ. Αζίνα, σε μια πρωτοφανή στα τραπεζικά χρονικά αλόγιστη πιστωτική πολιτική, παραχωρώντας σε μικρό αριθμό χρεωστών τεράστια δάνεια από βραχυπρόθεσμες καταθέσεις για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, χωρίς καμιά μελέτη βιωσιμότητας αυτών των επενδύσεων και χωρίς επαρκείς εγγυήσεις, κατά παράβαση βασικών τραπεζικών αρχών. Η ερευνητική επιτροπή είχε την άποψη ότι στις περιπτώσεις των συνεργατικών εταιρειών: Κεντρικές Βιομηχανίες, Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα, ΓΑΙΟΤΕΧΝΙΚΑ, ΑΓΡΟΤΕΧΝΙΚΑ, ΣΟΓΕΚ, ΣΕΔΙΓΕΠ, ΣΕΒΕΓΕΠ, COMARINE, CY-COOPS, ΣΟΠΑΖ και Πιστωτική Εταιρεία Καραβά τα μέλη των επιτροπειών διαχειρίζονταν τις υποθέσεις των εταιρειών τους με ασύγγνωστη απερισκεψία και αμέλεια και δεν επέδειξαν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους τη φροντίδα και επιμέλεια που εύλογα αναμένεται να επιδεικνύουν οι κοινοί άνθρωποι του εμπορίου κατά τη διαχείριση των υποθέσεών τους 

» Αποτέλεσμα αυτής της αξιοθρήνητης πολιτικής ήταν η οικονομική κατάρρευση της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας και ο κίνδυνος να χάσει από επισφαλή χρέη ποσό που υπολογίζεται να φθάσει, όπως γράψαμε, στα σαράντα εκατομμύρια λίρες».

Τα θετικά του Συνεργατισμού

Με την ανάπτυξη κι επέκταση του Συνεργατικού Κινήματος και με τη συνεχή εξεύρεση αγορών στο εξωτερικό για προώθηση των κυπριακών προϊόντων, ο Κύπριος αγρότης μπόρεσε να εξασφαλιστεί ως ένα ικανοποιητικό βαθμό, να ξεφύγει από τα νύχια των τοκογλύφων και να διαθέτει με σιγουριά τα προϊόντα του στους διάφορους οργανισμούς του Συνεργατικού Κινήματος. Το Κίνημα ήταν σε θέση, ακόμα, να ελέγχει σε μεγάλο βαθμό και να συγκρατεί τις τιμές με τις πολλές και ποικίλες εισαγωγές διαφόρων ειδών και τη διάθεσή τους στη ντόπια αγορά με χαμηλό ποσοστό κέρδους, γι’ αυτό κι ο Ανδρέας Αζίνας ήταν ένα από τα πρόσωπα που κρατούσαν στα χέρια τους την κυπριακή οικονομία. Ωστόσο ο Συνεργατισμός αντιμετώπισε τρομακτικό πρόβλημα μετά το 1974, όταν επλήγη αφενός με μεγάλες απώλειες εξαιτίας της τουρκικής εισβολής κι αφετέρου επένδυσε πολλά εκατομμύρια για τη δημιουργία μιας σειράς νέων βιομηχανιών στην επαρχία Πάφου, που κρίθηκαν εκ των υστέρων σαν μη βιώσιμες. Η επένδυση αυτή δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα ρευστότητας στη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα και κατ' επέκταση και σ' ολόκληρο το Συνεργατικό Κίνημα, κι αυτός ήταν ο κύριος λόγος σύμφωνα με τον ίδιο τον Αζίνα που επέφερε την πτώση του.

Το Βιβλίο

Τις αναμνήσεις από τη ζωή και δράση του, αλλά και τη σημαντική δική του μαρτυρία τη σχετική προς τα γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Κύπρου, ο Ανδρέας Αζίνας έδωσε με το δίτομο βιβλίο του «50 Χρόνια Σιωπής – η ώρα της Αλήθειας», Λευκωσία, 2001.

Πέθανε στις 16 Ιουνίου 2012.