Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μικρή βασιλική που βρίσκεται 7 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ριζοκαρπάσου στην τοποθεσία Συκά, που ήταν άλλοτε συνοικισμός.   Έχει εσωτερικές διαστάσεις 11X9 μ, περίπου. Ήταν τρίκλιτη. Τα κλίτη, που χωρίζονταν με δυο κιονοστοιχίες από 4 κολόνες η καθεμιά, κατέληγαν σε ημικυκλικές, τόσο εσωτερικά όσο κι εξωτερικά, αψίδες. Το πλάτος του μέσου κλίτους ήταν 4,10 μ. και τα μετακιόνια διαστήματα 2,45 μ. Στην κεντρική αψίδα υπήρχε ημικυκλικό σύνθρονο. Σ' αντίθεση με τις βασιλικές της Αφέντρικας, η κεντρική αψίδα δεν επικοινωνούσε με τις αψίδες των πλάγιων κλιτών. Κατά μήκος της νότιας πλευράς της βασιλικής υπήρχε μικρό παρεκκλήσι πλάτους 2 μ. περίπου. Η βασιλική της Συκάς φαίνεται ότι κτίσθηκε κατά τον 6ο αιώνα όπως φαίνεται από τα κατάλοιπα του μαρμάρινου άμβωνα και τους πεσσίσκους του τέμπλου

Μετά την καταστροφή της κατά τις πρώτες αραβικές επιδρομές, η βασιλική της Συκάς, που ήταν ξυλόστεγη, ξανακτίστηκε σαν καμαροσκέπαστη βασιλική όπως οι βασιλικές των Ασωμάτων και της Παναγίας της Αφέντρικας στ' ανατολικά του Ριζοκαρπάσου.   Έτσι οι μακροί τοίχοι της βασιλικής ξανακτίστηκαν με διπλάσιο πάχος και οι κιονοστοιχίες αντικαταστάθηκαν από πεσσοστοιχίες που αποτελούνται από δυο ισχυρούς Ταυόσχημους πεσσούς η κάθε μια. Επίσης οι ημικίονες στους οποίους κατέληγαν οι αρχικές κιονοστοιχίες αντικαταστάθηκαν από ισχυρές παραστάδες. Στα πλάγια κλίτη δεν υπάρχουν τυφλά τόξα, όπως στις βασιλικές της Παναγίας και των Ασωμάτων της Αφέντρικας κι έτσι τα σφενδόνια ξεκινούν από προβόλους ψηλά στους τοίχους. Στο μέσο κλίτος τα σφενδόνια, πάνω στα οποία πατά η καμάρα, ξεκινούν από τους ισχυρούς πεσσούς. Όταν η βασιλική ξανακτίσθηκε σαν καμαροσκέπαστη, προστέθηκε στα δυτικά νάρθηκας ορθογώνιος με τυφλά τόξα στον δυτικό και τον ανατολικό τοίχο. Ο νάρθηκας είχε εσωτερικές διαστάσεις 4X9 μ. και καλυπτόταν με τρεις καμάρες όπως και ο νάρθηκας της εκκλησίας των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος στην Περιστερώνα. Το κεντρικό δηλαδή τμήμα του νάρθηκα καλύπτεται με καμάρα της οποίας ο άξονας είναι από Α-Δ. Ενώ τα δυο πλάγια τμήματα καλύπτονται με καμάρες των οποίων οι άξονες είναι από Β-Ν. Ο νάρθηκας έχει μια είσοδο στο μέσο του δυτικού τοίχου και επικοινωνεί με τη βασιλική με τρεις εισόδους στο μέσο του καθενός από τα τρία κλίτη. Πιθανότατα η βασιλική της Συκάς μετατράπηκε σε καμαροσκέπαστη κατά τον 8ο αιώνα.

Τις εργασίες συντήρησης του μνημείου ανέλαβε η Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά και οι εργασίες συντήρησης ολοκληρώθηκαν στις 30 Νοεμβρίου του 2022.  

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια