Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι τουρκοκυπριακοί θύλακες δημιουργήθηκαν μετά τα αιματηρά γεγονότα του Δεκεμβρίου 1963. Συγκεκριμένα στις 28 Δεκεμβρίου 1963 ο βρετανός υπουργός Κοινοπολιτειακών Σχέσεων Ντάνγκαν Σάντς επισκέφθηκε τη Λευκωσία και πέτυχε να αποσπάσει τη συγκατάθεση της κυπριακής κυβέρνησης για τη δημιουργία μιας διαχωριστικής γραμμής στη Λευκωσία που θα χώριζε τους Τούρκους από τους ΄Ελληνες. Πρόκειται για τη γνωστή Πράσινη Γραμμή που χωρίζει έκτοτε τη Λευκωσία στα δύο, παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για κάτι το προσωρινό για να αποφευχθούν οι συγκρούσεις που είχαν ξεσπάσει εκείνες τις μέρες. Η διαχωριστική αυτή γραμμή είναι η απαρχή της δημιουργίας των τουρκοκυπριακών θυλάκων. Οι Τουρκοκύπριοι δημόσιοι υπάλληλοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και παρέμειναν στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας και το ίδιο συνέβηκε με τους Τουρκοκύπριους βουλευτές και υπουργούς. Με τη πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκε ένα έμβρυον τουρκοκυπριακής διοίκησης στο τουρκικό τομέα της Λευκωσίας. Η ελεύθερη διακίνηση περιορίστηκε, όπως και η επικοινωνία ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους. Το παράδειγμα της Λευκωσίας επεκτάθηκε και στις άλλες κυπριακές πόλεις και σε κάποιες περιοχές του νησιού όπου υπήρχαν συμπλέγματα με αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά. Έτσι με τη πάροδο του χρόνου οι Τούρκοι περιορίστηκαν σε μικρούς εδαφικούς θύλακες που ήταν διασπαρμένοι σ’όλη την Κύπρο. Η συνολική τους έκταση δεν ξεπερνούσε το 3% του κυπριακού εδάφους. Ο πιο σημαντικός θύλακας ήταν αυτός της Λευκωσίας που επεκτεινόταν από τη Πράσινη Γραμμή προς Κίονελι και επέτρεπε στους Τούρκους να ελέγχουν το δρόμο της Κερύνειας. Οι Ελληνοκύπριοι για να διέλθουν από τις περιοχές αυτές χρειάζονταν τη συνοδεία των Ηνωμένων Εθνών που οργάνωναν τα γνωστά κονβόι.  Ο θύλακας αυτός από μόνος του κάλυπτε το 2% του κυπριακού εδάφους. Θύλακες επίσης δημιουργήθηκαν στην περιοχή του τ/κ χωριού Λουρουτζίνα, στην περιοχή της Αυδήμου, της Λεύκας  αλλά και σε συνοικίες  των πόλεων Λεμεσου και Πάφου (Μούτταλλος).  

» Βλέπε: Το κονβόι του Κιονελι: Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ

Οι Τουρκοκύπριοι είχαν τη δυνατότητα να εξέρχονται των θυλάκων και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Η διακίνηση τους διευκολυνόταν και από την ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών. Αντίθετα οι Έλληνες δεν είχαν τη δυνατότητα να εισέρχονται στους τουρκικούς θύλακες. Η προσπάθεια της Άγκυρας η οποία ενίσχυσε τους θύλακες αυτούς ήταν να αποδείξει πως η συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκο- κυπρίων ήταν αδύνατη. Είναι όμως γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν προστάτευσε πάντοτε επαρκώς τους Τουρκοκυπρίους που αρνήθηκαν να κλειστούν στους θυλάκους. Έτσι, οι άνθρωποι αυτοί από τη μια υφίσταντο την πίεση και την τρομοκρατία των Τούρκων εθνικιστών είτε για να κλειστούν στους υπάρχοντες θυλάκους είτε για να δημιουργήσουν νέους και από την άλλη εκτός των θυλάκων δεν ένιωθαν πάντα ασφαλείς. Η δημιουργία των τουρκοκυπριακών θυλάκων ήταν η απαρχή της εφαρμογής των τουρκικών σχεδίων για τη διχοτόμηση της Κύπρου. Επίσης η ύπαρξη των θυλάκων διευκόλυνε αργότερα την εισβολή και το διαχωρισμό δια της βίας Ελλήνων και Τούρκων. Χωρίς αμφιβολία η δημιουργία των θυλάκων ήταν το αποτέλεσμα της αδυναμίας του κυπριακού κράτους να επιβάλει το νόμο επί του συνόλου του εδάφους του και το γεγονός ότι η « ασφάλεια » των πολιτών – Ελλήνων και Τούρκων – αφέθηκε στα χέρια παραστρατιωτικών ομάδων.

Βιβλιογραφία

• Γιάννος Κρανιδιώτης, Το Κυπριακό Πρόβλημα, 1960-1974, Αθήνα, Θεμέλιο,1984
• Γλαύκος Κληρίδης, Η κατάθεση μου (Τόμος 1), Λευκωσία, Εκδόσεις Αλήθεια, 1988
• Νιαζί Γκιζιλγιουρέκ, Μια ιστορία βίας και Μνησικακίας εκδόσεις Heterotopia 2019