Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

"Ο δημιουργηθείς ογκώδης οργανισμός, ακριβώς λόγω του πρωτεύοντος ρόλου ον διαδραματίζει επί της οικονομικής ζωής του τόπου, υπέχει και σοβαροτάτην ευθύνην έναντι αυτού". Η φράση αυτή του τότε διευθυντή της Τράπεζας Κύπρου Γεώργιου Γκαράνη στο πλαίσιο ετήσιας γενικής συνέλευσης, στις 31 Μαΐου 1960, εμπερικλείει σε λίγες γραμμές τη φιλοσοφία του οργανισμού για το κοινωνικό έργο που θεωρεί πως οφείλει και πρέπει να επιτελεί, πέρα από την όποια συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή για να δούμε πώς αυτή ακριβώς η φιλοσοφία οδήγησε, μεταξύ άλλων, και στη δημιουργία του Ογκολογικού Κέντρου της Τράπεζας Κύπρου.

Τον Ιούλιο του 1990, το διοικητικό συμβούλιο του συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου αποφασίζει να πραγματοποιήσει μία σημαντική δωρεά προς το κυπριακό κοινό, δείχνοντάς του και έμπρακτα την ευγνωμοσύνη του. Μετά από αρκετό προβληματισμό, αποφασίζει όπως η δωρεά αυτή προσφερθεί στον τομέα της υγείας του λαού.

Τον Νοέμβριο του 1990, η Συμβουλευτική Επιτροπή η οποία συστάθηκε, υποβάλλει εισήγηση όπως δημιουργηθεί ένα τριτοβάθμιο ιατρικό κέντρο το οποίο θα περιλαμβάνει διάφορες ειδικότητες, όπως η ογκολογία, μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών, λευχαιμία κ.λπ. Λόγω του ότι οι ειδικότητες αυτές είναι πολλές, το συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου αποφασίζει όπως η δωρεά διατεθεί αποκλειστικά στον τομέα της ογκολογίας.

Έναν χρόνο αργότερα, τον Νοέμβριο του 1991, τα διοικητικά συμβούλια του συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου και του ιατρικού της ιδρύματος αποφασίζουν να υιοθετήσουν τις βασικές αρχές σχετικής μελέτης, οι οποίες συνίστανται στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, αυτόνομου Ογκολογικού Κέντρου, το οποίο θα παρέχει διαγνωστικές και θεραπευτικές υπηρεσίες. Όραμα των δωρητών είναι όπως αυτό αποτελέσει ένα κέντρο τελειότητας (Centre of Excellence).

Στις 6/11/1992 υπογράφεται συμφωνία μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του ιατρικού ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου, σύμφωνα με την οποία το ιατρικό ίδρυμα αναλαμβάνει την κάλυψη του κόστους ανέγερσης και εξοπλισμού του κέντρου. Σε αντάλλαγμα της δωρεάς, η κυβέρνηση παραχωρεί κρατική γη στον χώρο του Μακάρειου Νοσοκομείου, δίπλα από το Κέντρο Θαλασσαιμίας, για την ανέγερση του Ογκολογικού Κέντρου και αναλαμβάνει την κάλυψη των ετήσιων λειτουργικών του δαπανών στο διηνεκές, με τη μέθοδο της ετήσιας καθορισμένης χορηγίας από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στις 3/1/1995 υπογράφεται στην παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Γλαύκου Κληρίδη το καταστατικό έγγραφο του κέντρου μεταξύ των ιδρυτών. Βάσει αυτού, ο αριθμός των επιτρόπων είναι επτά: Τρεις διορισμένοι από την Κυπριακή Δημοκρατία, τρεις από το ιατρικό ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, ενώ ο πρόεδρος των επιτρόπων διορίζεται από κοινού. Στις συνεδρίες παρίστανται, χωρίς δικαίωμα ψήφου, ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Καρκινοπαθών και Φίλων και αργότερα, η Europa Donna Κύπρου.

Στις 14/9/1995 κατατίθεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο θεμέλιος λίθος του έργου. Το Ογκολογικό Κέντρο λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο του 1998 με δύο κλινικές: Ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και ακτινοδιαγνωστικής και παθολογίας ογκολογίας. Όραμα και αποστολή του:

• Η αντιμετώπιση και θεραπεία του καρκίνου με σύγχρονες υπηρεσίες.
• Η συνεργασία με τα κρατικά νοσοκομεία, τις ιδιωτικές κλινικές και τους συνδέσμους που στηρίζουν τους ασθενείς.
• Η ανάπτυξη πρωτοβουλιών και συμμετοχή σε προγράμματα πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου.
• Η ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
• Η δημιουργία και σύσφιξη επιστημονικών δεσμών με αναγνωρισμένα ογκολογικά κέντρα.
• Τέλος, η εξέλιξή του σε κέντρο παραπομπής στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή.

Διεθνής διαπίστευση ποιότητας
Αναφέραμε στην αρχή το όραμα των δωρητών για ένα κέντρο τελειότητας (Centre of Excellence). Έχει γίνει αυτό το όραμα πραγματικότητα; Ο γενικός διευθυντής του κέντρου Πάνος Εργατούδης τονίζει πως όχι μόνο έχει γίνει πραγματικότητα αλλά έχει επικυρωθεί και από διεθνή οργανισμό. "Από το 2007, με απόφαση της Τράπεζας Κύπρου και της κυβέρνησης, το κέντρο έκανε αίτηση στον αγγλικό οργανισμό διαπίστευσης CHKS. Ήρθαν επιθεωρητές από την Αγγλία και έλεγξαν, έθεσαν τα κριτήριά τους, το κέντρο προετοιμάστηκε και κατάφερε να πάρει αυτή τη διαπίστευση. Αυτό σημαίνει ότι μπαίνουμε σε μία διαδικασία για την οποία πρέπει να πληρούμε συγκεκριμένα κριτήρια και πρότυπα που προκύπτουν από σχετικές έρευνες και μελέτες και που τηρούν άλλοι ανάλογοι διεθνείς οργανισμοί. Κάθε χρόνο, έρχεται επιθεωρητής από το εξωτερικό και ελέγχει ότι τηρούνται όλα όσα πρέπει και κάθε τρία χρόνια, γίνεται ξανά διαπίστευση ποιότητας μετά από επιθεώρηση που διαρκεί πέντε ημέρες".

Ο τελευταίος ανά τριετία έλεγχος από τον οργανισμό διαπίστευσης CHKS διενεργήθηκε τον Απρίλιο του 2016 και ως αποτέλεσμα το κέντρο διατηρεί τη διαπίστευση ποιότητας μέχρι το τέλος Απριλίου 2019. Το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου είναι το πρώτο νοσηλευτήριο σε Κύπρο και Ελλάδα που εξασφάλισε τέτοια διαπίστευση.

Μονάδα Κλινικών Μελετών "Αναστάσιος Γ. Λεβέντης"
Στο πλαίσιο των προσπαθειών για διαρκή ανάπτυξη και βελτίωση, αξίζει να σημειωθεί πως από τον Μάρτιο του 2017, το ίδρυμα Λεβέντη χρηματοδοτεί την ανάπτυξη Μονάδας Κλινικών Μελετών στο κέντρο. Σκοπός της μονάδας είναι η διενέργεια πρώιμων κλινικών μελετών με στόχο την εύρεση της ασφαλούς δόσης αντικαρκινικών ουσιών που χορηγούνται για πρώτη φορά σε άνθρωπο, τη μελέτη του μεταβολισμού της ουσίας από το ανθρώπινο σώμα, την εξακρίβωση της επίδρασής της στον ανθρώπινο οργανισμό και της αποτελεσματικότητάς της στον έλεγχο της νόσου. Ασθενείς οι οποίοι έχουν εξαντλήσει τις συμβατικές θεραπευτικές επιλογές για τη νόσο τους, θα μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέες θεραπείες που στοχεύουν επιλεκτικά μοριακά μονοπάτια στον καρκίνο αλλά και σε φάρμακα που δεν είναι διαθέσιμα από το εθνικό σύστημα υγείας.

Ινστιτούτο Έρευνας Καρκίνου
Την ίδια ώρα, οι εξελίξεις τρέχουν και το πρώτο κέντρο έρευνας καρκίνου βρίσκεται στα σκαριά. Το Ινστιτούτο Έρευνας Καρκίνου θα λειτουργήσει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα και το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου και θα στεγαστεί σε κτήριο για την ανέγερση του οποίου προέβη σε σημαντική δωρεά η οικογένεια Γιώργου και Καίτης Δαυίδ. Το κτήριο, με συνολικό εμβαδόν 3.111 τετραγωνικά μέτρα, που θα φέρει το όνομα "Κτήριο Νίκολα Δαυίδ-Πινέδο", εις μνήμην της κόρης τους, θα ανεγερθεί στη νότια πλευρά της Πανεπιστημιούπολης και θα αποτελέσει την Α' Φάση της κτηριακής υποδομής του ινστιτούτου, το οποίο θα ενταχθεί διοικητικά και λειτουργικά στις υπηρεσίες του Πανεπιστημίου. Το ινστιτούτο στοχεύει να καταστεί ένα κορυφαίο κέντρο έρευνας καρκίνου, δημιουργώντας γέφυρες επικοινωνίας και μεταφοράς γνώσεων με αντίστοιχα κέντρα αριστείας στο εξωτερικό και συνέργειες με άλλα κέντρα στην Κύπρο ενώ, παράλληλα, θα προσφέρει ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης σε νέους επιστήμονες.

Πολυθεματικές ομάδες
Ένα σημείο στο οποίο εστιάζει το Ογκολογικό Κέντρο τα τελευταία χρόνια είναι το όφελος των πολυθεματικών ομάδων (ογκολογικά συμβούλια) για τις πλείστες κακοήθειες. Ονομάζονται πολυθεματικές ομάδες διότι σε αυτές συμμετέχουν, πέραν των ογκολόγων, χειρουργοί, πλαστικοί χειρουργοί, ιστοπαθολόγοι και ακτινοδιαγνώστες. Σε εβδομαδιαία βάση γίνονται συναντήσεις για τους συχνότερους καρκίνους, όπως τον καρκίνο του μαστού, του γαστρεντερικού συστήματος, του πνεύμονα, αλλά και πιο αραιές συναντήσεις για σχεδόν όλες τις άλλες κακοήθειες. Οι αποφάσεις των ογκολογικών συμβουλίων καταγράφονται στα πρακτικά και καθορίζεται η πορεία του ασθενούς. Είναι πολύ σημαντικό ότι σε πάρα πολλές μορφές καρκίνου παρατηρείται βελτίωση των αποτελεσμάτων στο θέμα της επιβίωσης και αυτό οφείλεται κυρίως στην καλυτέρευση της γνώσης γύρω από τη βιολογική συμπεριφορά του νοσήματος, η οποία οδήγησε σε επαναστατικές θεραπείες.

Παραδοσιακά, η φροντίδα του ασθενή με καρκίνο γινόταν από έναν και μόνο ιατρό, ο οποίος παρέπεμπε τον ασθενή όπου και εάν χρειαζόταν. Οι πολυθεματικές ομάδες ήρθαν για να οργανώσουν την καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των ειδικών και να μειώσουν την ταλαιπωρία και το άγχος του ασθενή. Από πολλές μελέτες και αναλύσεις, ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, φαίνεται ότι μέσα από την πολυθεματική ομάδα αλλάζει ο χειρισμός και η θεραπεία τουλάχιστον στο 1/5 των ασθενών, π.χ. απόφαση για λήψη ή όχι χημειοθεραπείας, με αποτέλεσμα να υπάρχει αύξηση της επιβίωσης. Όλες οι μελέτες γύρω από τη χρήση της πολυθεματικής ομάδας δείχνουν καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς και βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Τα συμβούλια αυτά είναι πλέον καθιερωμένα στα πλείστα ογκολογικά κέντρα, μεταξύ αυτών και το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου.

Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του κέντρου Πάνο Εργατούδη στρατηγικά η απόφαση για τις ιατρικές αυτές ομάδες είναι να επικεντρωθούν στην εξειδίκευση. "Τι σημαίνει εξειδίκευση... Για το κομμάτι του μαστού, για παράδειγμα, ασχολούνται ιατροί παθολόγοι, ογκολόγοι και ακτινοθεραπευτές ογκολόγοι, οι οποίοι βλέπουν μόνο περιστατικά του μαστού. Η όλη πορεία μας των 20 τόσων χρόνων, η εκπαίδευση που λαμβάνουν οι γιατροί μας, οι νέες τεχνολογίες που μπορούν να εφαρμόσουν σε συνάρτηση με τα περιστατικά που βλέπουν και τη διαφορετική μορφολογία της ασθένειας όπως εξελίσσεται και γενικά η εξέλιξη της ιατρικής, όλα συντείνουν σε ένα βέλτιστο για τον ασθενή αποτέλεσμα. Κι αυτό γιατί οι γιατροί μας έχουν την εικόνα του ασθενή από τη δημιουργία του καρκίνου μέχρι τη θεραπεία του και τη μετέπειτα παρακολούθησή του. Εκτός από το θεραπευτικό κομμάτι, έχουν την άποψη και της έρευνας στον σχετικό τύπο καρκίνου. Καθημερινά οι τριβές και τα ερεθίσματα που έχουν για την εξειδίκευση που έχει ο καθένας τους είναι τεράστιο, κάτι που είναι ένα από τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του κέντρου".

Συνεργασίες και έρευνα
Ο κύριος Εργατούδης τονίζει ιδιαίτερα τη συνεργασία του κέντρου με τα διάφορα πανεπιστήμια, κάτι που, όπως μας είπε, συνδέεται άμεσα με την τομέα της έρευνας. "Πριν δύο περίπου χρόνια, με στρατηγική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, προσλάβαμε από κοινού έναν παθολόγο ογκολόγο, ο οποίος διδάσκει φοιτητές και, παράλληλα, παρακολουθεί ασθενείς εδώ στο κέντρο. Το να εμπλέκεται ένας πανεπιστημιακός γιατρός στη λειτουργία του νοσοκομείου είναι τεράστιο όφελος, καθώς αυτός μπορεί να αναγνωρίσει πολύ πιο εύκολα από τους κλινικούς γιατρούς τις πιθανότητες δημιουργίας έρευνας σε περιστατικά τα οποία θα αποφέρουν μετά από κάποια χρόνια, όφελος για τους ασθενείς. Στο κέντρο έχουμε καταγεγραμμένους κάτι περισσότερο από 37.000 ασθενείς, ο κάθε ένας από τους οποίους αποτελεί μία λίστα δεδομένων. Υπάρχει αυτή τη στιγμή ένας ωκεανός δεδομένων στο σύστημά μας και ο τρόπος που είναι καταχωρημένα αυτά τα δεδομένα δεν επιτρέπει να τα εξαγάγει κάποιος για να τα χρησιμοποιήσει σε μία έρευνα. Δηλαδή, ένας ασθενής ο οποίος είχε καρκίνο του μαστού για παράδειγμα και μετά έκανε μετάσταση στα κόκαλα, είναι καταγραμμένος ως τέτοιος. Άλλος ασθενής μπορεί να είχε καρκίνο του μαστού και μετά να έκανε μετάσταση κάπου αλλού. Πρέπει να γίνει μια κατηγοριοποίηση αυτών των δεδομένων έτσι ώστε να έχεις μαζί όλους τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού ο οποίος μεταλλάχθηκε σε κάτι άλλο. Και αυτό το κάτι άλλο, πρέπει επίσης να κατηγοριοποιηθεί. Για να μπορεί ο ερευνητής να μπαίνει σε αυτά τα δεδομένα και να βλέπει τι χαρακτηριστικά είχαν οι ασθενείς που είχαν αυτές τις μεταλλάξεις και ακολούθως να δούμε αν μπορούμε να σταματήσουμε με κάποιο τρόπο τη μετάλλαξη. Αυτό, λοιπόν, γίνεται τώρα και είναι πάρα πολύ σημαντικό και είναι κάτι που σχεδιάζουμε να επεκτείνουμε και σε άλλες ειδικότητες".

Με το βλέμμα στο μέλλον
Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος σήμερα της Τράπεζας Κύπρου στα του Ογκολογικού της Κέντρου; Σύμφωνα με τον διευθυντή Διεύθυνσης Εταιρικών Υποθέσεων της Τράπεζας Κύπρου και επίτροπο στο διοικητικό συμβούλιο του Κέντρου Μιχάλη Περσιάνη, η τράπεζα συμμετέχει σε αυτό με δύο τρόπους. Ο ένας είναι ο οικονομικός. "Η κυβέρνηση αναλαμβάνει το κόστος για τα αναλώσιμα και τα φάρμακα, όπως με όλους τους καρκινικούς ασθενείς. Η Τράπεζα Κύπρου αναλαμβάνει το κόστος για τα μηχανήματα, τα οποία πρέπει να ανανεώνονται με τα πιο σύγχρονα μοντέλα ανά τακτά χρονικά διαστήματα ενώ, ταυτόχρονα, επεκτείνονται και οι ανάγκες. Την ίδια στιγμή, επειδή θέλουμε να παραμείνουμε κέντρο τελειότητας, ενισχύουμε τους μισθούς των γιατρών και, σε μικρότερο βαθμό, των νοσηλευτών".

Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο η Τράπεζα Κύπρου συμμετέχει στο Ογκολογικό Κέντρο είναι η συμμετοχή στο διοικητικό συμβούλιο. "Θεωρούμε την παρουσία μας στο διοικητικό συμβούλιο πολύ σημαντική. Ξεφεύγουμε έτσι από κάποια στεγανά που συναντά κανείς στον ιδιωτικό τομέα με την πιο ψυχρή και αυστηρά επαγγελματική νοοτροπία. Την ίδια ώρα, υπάρχουν κάποια περιφερειακά θέματα όπου προσφέρουμε pro bono υπηρεσίες με δική μας πρωτοβουλία, εξυπηρετώντας ανάγκες που προκύπτουν. Είτε είναι το "Τhe Wall Gallery" που εγκαινιάσαμε το καλοκαίρι, είτε η διαχείριση του νέου χώρου στάθμευσης και της νέας πτέρυγας που έπρεπε να χτιστεί, ο εσωτερικός έλεγχος, η προβολή, τεχνοκρατικά θέματα για τα οποία έχουμε την τεχνογνωσία και μπορούμε να συμβουλέψουμε το κέντρο. Δεν είναι μόνο η χρηματοδότηση. Είμαστε πάντα παρόντες και για πράγματα που δεν προβλέπονται από τη συμφωνία αλλά όταν υφίσταται ανάγκη, βοηθάμε με κάθε τρόπο".

Και όσον αφορά το μέλλον; "Γίνονται στρατηγικές σκέψεις για το κέντρο, αντιλαμβανόμαστε ανάγκες οι οποίες μεγαλώνουν χρόνο με τον χρόνο, την τεχνολογία που αναπτύσσεται. Στόχος μας είναι να είμαστε κέντρο τελειότητας μονίμως. Θέλουμε να δούμε να γίνεται περισσότερη έρευνα, μας απασχολεί η επέκταση των υπηρεσιών, μας λείπει το χειρουργείο, παρακολουθούμε πολύ στενά τα νέα είδη θεραπείας, θέλουμε να "μιλάμε" πιο πολύ στον ασθενή, να του παρέχουμε καλύτερη ενημέρωση".

"The Wall Gallery"
Με την ευκαιρία φέτος της συμπλήρωσης 20 χρόνων λειτουργίας, το Ογκολογικό Κέντρο σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ABR (Alternative Brains Rule) και τη στήριξη της Τράπεζας Κύπρου, δημιούργησε το πρωτοποριακό έργο "The Wall Gallery", με στόχο να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών του. Όπως μας είπε ο γενικός διευθυντής του κέντρου Πάνος Εργατούδης όλο αυτό ξεκίνησε σαν μία ιδέα από την υπεύθυνη των νοσηλευτών και η συζήτηση αρχικά αφορούσε τη δημιουργία γκράφιτι έξω από τα παράθυρα των ασθενών. Ακολούθησε σχετική έρευνα και μελέτη για το πώς τα σύγχρονα κέντρα υγείας σε όλο τον κόσμο στρέφονται προς την τέχνη για να δημιουργήσουν ένα θεραπευτικό περιβάλλον και τελικά, το καλοκαίρι που μας πέρασε, δημιουργήθηκε το "The Wall Gallery" -που ονομάστηκε έτσι αφού θα λειτουργεί όπως μία γκαλερί τέχνης- απέναντι από τα παράθυρα των δωματίων των εσωτερικών ασθενών του κέντρου. Η κλίμακα του μεγέθους του έργου είναι τόσο μεγάλη ώστε φαίνεται σαν μια πραγματική θέα, σαν ένα πραγματικό τοπίο, έξω από το παράθυρο του καθενός. Ο πρώτος καλλιτέχνης που κόσμησε με το έργο του το "The Wall Gallery" ήταν ο φωτογράφος Silvio Augusto Rusmigo, με τη σειρά "Στον ρυθμό του νησιού μας" και κυπριακά τοπία, από την ακτή της Πάφου μέχρι και τις κορυφές του Τροόδους. Ο φωτογράφος Εugene Kitsios είναι ο δεύτερος καλλιτέχνης που φιλοξενεί το "The Wall Gallery" από το τέλος Νοεμβρίου. Στο έργο του "Above & Below: the elegance of Mother Nature", αποτυπώνει με τον φακό του μοναδικές εικόνες από το μεγαλείο της φύσης. "Παίρνουμε τα πιο θετικά σχόλια από τους ασθενείς αλλά και τους επισκέπτες τους, μας λένε ότι ταξιδεύουν τα μάτια και το μυαλό τους βλέποντας τις εικόνες αυτές έξω από τα παράθυρά τους. Τους ηρεμούν, τους ξεκουράζουν...", λέει χαρακτηριστικά ο κύριος Εργατούδης.