Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αγγαστίνα- Angastina. Xωριό της επαρχίας Αμμοχώστου στην κεντρική πεδιάδα της Μεσαορίας, 70 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται 21 περίπου χμ. στα ανατολικά της Λευκωσίας και 3 περίπου χμ. στα νοτιοδυτικά του Μαραθόβουνου.

Το χωριό αυτό της Μεσαορίας πιστεύεται ότι έχει ονομασία ξενικής προέλευσης. Συγκεκριμένα ο ντε Μας Λατρί γράφει Guastine, λέξη προερχόμενη από τη νεολατινική castina που σημαίνει χέρσα γη(η οποία λέγεται ακόμη στην Κύπρο καυκάλλα).

Ιστορικά στοιχεία

Η Αγκαστίνα βρίσκεται σημειωμένη σε παλαιούς χάρτες, μάλιστα και της περιόδου της Βενετοκρατίας, ως Angestrina, ονομασία πιθανότατα παρεφθαρμένη της Guastine. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό ανήκε αρχικά στους Ναΐτες ιππότες και από τις αρχές του 14ου αιώνα στη Μεγάλη Κομμανταρία των Ιωαννιτών ιπποτών. 

Βλέπε λήμμα: Μεγάλη Κομμανταρία και Αγγαστίνα- Αρχαιολογικός χώρος

Μετά την προσφυγοποίηση των Ελλήνων κατοίκων του χωριού το 1974, λόγω της τουρκικής εισβολής και κατοχής, το 1975 εγκαταστάθηκαν στην Αγκαστίνα Τουρκοκύπριοι που μεταφέρθηκαν από τις ελεύθερες περιοχές και κυρίως από το Πεντάκωμο της επαρχίας Λεμεσού. Αργότερα εγκαταστάθηκαν και έποικοι από τη Μικρά Ασία. Το 1975 οι Τούρκοι σε μια προσπάθεια εξάλειψης των ελληνικών ονομάτων μετονόμασαν το χωριό σε Aslankoy (=χωριό των λιονταριών [μεταφορικά, των γενναίων]).

Το χωριό είναι τοποθετημένο πάνω σε πρόσφατες προσχώσεις της Ολόκαινης περιόδου, άλλες αποθέσεις της Πλειστόκαινης, καθώς και μάργες και μαργαϊκές κρητίδες γύρω από τον οικισμό, της Μειόκαινης περιόδου. Πάνω στα αλλουβιακά, τις ξερορεντζίνες και τα λίγα εδάφη της τέρρα ρόζα, στο καμπίσιο χωρίς εξάρσεις περιβάλλον του χωριού, καλλιεργούνται κυρίως τα σιτηρά. Από μια έκταση που ξεπερνά τις 16.000 σκάλες απουσιάζουν παντελώς οι αρδευόμενες εκτάσεις. Καλλιεργείται τόσο το σιτάρι όσο και το κριθάρι και σε μικρότερο βαθμό η βρώμη. Σε μια τόσο μεγάλη ξηρική έκταση γης, που η χαμηλή μέση ετήσια βροχόπτωση (γύρω στα 343 χιλιοστόμετρα) δεν επιτρέπει άλλες καλλιέργειες, σχετικά ανεπτυγμένη ήταν και η νομαδική κτηνοτροφία. Κατά την καταγραφή ζώων και πτηνών του 1973 κατεγράφησαν κάπου 2.461 αιγοπρόβατα, 19 βόδια, 4 αγελάδες και 8.670 πουλερικά.

Η Αγκαστίνα βρίσκεται δίπλα στον καινούργιο δρόμο Λευκωσίας - Αμμοχώστου, πράγμα που συνέβαλε πολύ στην εύκολη διακίνηση προσώπων και πραγμάτων προς τις δυο μεγάλες πόλεις. Στα βορειοανατολικά, ένας ασφαλτόστρωτος δρόμος τη συνδέει με τη Βιτσάδα, ενώ στα νότια η σύνδεση με τη Μόρα, την Αφάνεια και την Άσσια, καθώς και με τον παλιό δρόμο Λευκωσίας - Αμμοχώστου, γίνεται με χωματένιους και σκυρόστρωτους δρόμους.

Αν και από πληθυσμιακή άποψη παρατηρούνται μερικές αυξομειώσεις, εντούτοις στο σύνολο είναι εμφανής η αύξηση του πληθυσμού από το 1881 μέχρι το 1973.  Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις αποραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Στην αύξηση του πληθυσμού στα τελευταία χρόνια πριν από την εισβολή, συνέβαλε περισσότερο η θέση της Αγκαστίνας μεταξύ Λευκωσίας και Αμμοχώστου, παρά η γεωργία. Ένα μεγάλο μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του χωριού εργοδοτείτο στις δυο αυτές πόλεις.

Ιστορικά στοιχεία

Η Αγκαστίνα περιλαμβανόταν μεταξύ των χωριών της Μεγάλης Κομμανταρίας, του Τάγματος δηλαδή του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, που βρισκόταν στην Κύπρο τα Μεσαιωνικά χρόνια. Η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον άγιο Θεράποντα, χρονολογείται το 1796.

Ο Περικλής Μιχαηλίδης στο βιβλίο του «Πολιτική Γεωγραφία της Κύπρου», που εκδόθηκε στη Ρουμανία το 1887, αναφέρει ότι η Αγκαστίνα διέθετε σχολείο. Είναι αλήθεια πως εκείνα τα χρόνια σε πολύ λίγα χωριά της Μεσαορίας λειτουργούσαν σχολεία.

Ο Ευρυβιάδης Φραγκούδης στο βιβλίο του «Εγχειρίδιον Χωρογραφίας και Γενικής Ιστορίας της Κύπρου» (Έκδοση 1885, Αλεξάνδρεια) αναφέρει πως η Αγκαστίνα παράγει δημητριακά και βαμβάκι. Το βαμβάκι, που μέχρι το δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο εκαλλιεργείτο σε αρκετά χωριά της Μεσαορίας, έχει τώρα εκλείψει.

Η Αγκαστίνα βρισκόταν δίπλα στον κυβερνητικό σιδηρόδρομο που λειτούργησε από το 1905 μέχρι το 1951. Μάλιστα η Αγκαστίνα διέθετε κανονικό σταθμό και όχι υπόστεγο, όπως σημειώνει ο Μπ. Τέρνερ. Μέχρι την τουρκική εισβολή ο «σιδηροδρομικός σταθμός» εχρησιμοποιείτο ως αστυνομικός σταθμός.

Βλέπε λήμμα: Κυπριακός Σιδηρόδρομος

Πολύ κοντά στον οικισμό, στο δρόμο Λευκωσίας - Αμμοχώστου, υπήρχε μια σειρά ψηλών ευκαλύπτων. Δίπλα ακριβώς από τη δεντροστοιχία και το δρόμο βρισκόταν και η σιδηροδρομική γραμμή. Σ' αυτό ειδικά το μέρος συμπίπτει η καινούργια οδική αρτηρία Λευκωσίας - Αμμοχώστου με την παλιά σιδηροδρομική γραμμή Λευκωσίας - Αμμοχώστου μέσω Αγκαστίνας.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια