Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οργάνωση που ιδρύθηκε κι έδρασε κατά τη διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959. Η ΠΕΚΑ ιδρύθηκε μέσα στο 1956, οι δε στόχοι της και οι σκοποί της καθορίστηκαν με διαταγή του στρατιωτικού αρχηγού του αγώνα Γεωργίου Γρίβα-Διγενή, ημερομηνίας 3.9.1956.

Η ΠΕΚΑ ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Γρίβα, κι ήταν ανεξάρτητη από την ΕΟΚΑ (= Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) και την ΑΝΕ (= Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ). Ωστόσο η ΠΕΚΑ έδρασε παράλληλα και υποβοήθησε το έργο της ΕΟΚΑ που ήταν καθαρά στρατιωτική οργάνωση.

Όπως γράφει ο στρατηγός Γρίβας (Χρονικόν Ἀγῶνος ΕΟΚΑ 1972, σ. 25), είχε εισηγηθεί από τα μέσα του 1955 στον αρχιεπίσκοπο Μακάριο σχέδιο που πρόβλεπε την καθολική συμμετοχή του λαού στον αγώνα και την οργάνωση του ίδιου του λαού. Μετά την εξορία του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο Γρίβας ίδρυσε την ΠΕΚΑ, μέσα στο 1956, και καθόρισε τους σκοπούς της ως ακολούθως:

1. Συντονισμός του πολιτικού αγώνα με τον στρατιωτικό.
2. Διατήρηση αρραγούς εσωτερικού μετώπου.
3. Εξύψωση του ηθικού του λαού.
4. Καταπολέμηση της εχθρικής προπαγάνδας.

Η ΠΕΚΑ υπαγόταν στον ίδιο τον στρατιωτικό αρχηγό του αγώνα από τον οποίο κατευθυνόταν κι έπαιρνε εντολές. Δημιουργήθηκαν επιτροπές ΠΕΚΑ σε όλους τους τομείς στους οποίους δρούσε η ΕΟΚΑ, δηλαδή και στις έξι επαρχίες της Κύπρου, τμήματα όμως των οποίων αποτελούσαν χωριστούς τομείς (περιοχές Μόρφου, Σολέας, Καρπασίας). Η ΠΕΚΑ στελεχώθηκε με επιτροπές σε όλες τις πόλεις και τις κωμοπόλεις, όπως και σε πολλά χωριά. Δεν υπήρξε κεντρική επιτροπή γιατί, όπως γράφει ο Γρίβας (ο.π., σ. 26), δεν βρέθηκαν κατάλληλα πρόσωπα για να αναλάβουν. Έτσι οι διάφορες τοπικές επιτροπές που ιδρύθηκαν υπάγονταν διοικητικά στους αντίστοιχους τομείς της ΕΟΚΑ που κι αυτοί υπάγονταν απ’ ευθείας στον Γρίβα. Η ΠΕΚΑ Λευκωσίας, ωστόσο, έπαιρνε εντολές απ’ ευθείας από τον στρατιωτικό αρχηγό.

Εκτός από πολιτικές, προπαγανδιστικές κι άλλες σχετικές δραστηριότητες, η ΠΕΚΑ ανέλαβε και αποστολές της Παθητικής Αντιστάσεως (οργάνωση με κατά τόπους επιτροπές, για παθητική αντίσταση, που συγχωνεύθηκε με την ΠΕΚΑ μετά την ίδρυση της δεύτερης). Από τις τάξεις της ΠΕΚΑ έδρασαν και πολλοί νέοι, κυρίως μαθητές, που χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορους τομείς, όπως ρίψεις φυλλαδίων, αναγραφές συνθημάτων, παρακολουθήσεις κ.α.

Η ΠΕΚΑ επικοινωνούσε συχνά με τον λαό δια φυλλαδίων κι άλλων εντύπων, που συντάσσονταν είτε από τον ίδιο τον Γρίβα είτε από τις επιτροπές ΠΕΚΑ βάσει οδηγιών του.

Η ΠΕΚΑ έδρασε μέχρι τέλους του αγώνα. Λεπτομερέστερα για τον όλο ρόλο της στον αγώνα βλέπε και στο βιβλίο Ἀπομνημονεύματα ἀγῶνος ΕΟΚΑ του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή. Βλέπε επίσης στο βιβλίο Κείμενα ἑνός Ἀγῶνα του Γιάννη Παπαδόπουλου, Λευκωσία, 1987, όπου και περαιτέρω βιβλιογραφία στον πρόλογο, για τα παράνομα έγγραφα του αγώνα του 1955-1959.