Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κορφή ύψους 1.952 μέτρων μέσα στο δάσος του Τροόδους, στα ανατολικά της Τρικουκκιάς. Είναι η ψηλότερη κορφή όχι μόνο της οροσειράς του Τροόδους αλλά και ολόκληρης της Κύπρου. Από διοικητικής απόψεως, περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια του χωριού Πάνω Πλάτρες της επαρχίας Λεμεσού.

Η κορφή βρίσκεται πάνω στα σκληρά πυριγενή πετρώματα του Τροόδους, κυρίως χαρτζβουργίτες, πάνω στα οποία αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη. Αυτά τα πετρώματα άντεξαν τη διάβρωση και εξακολουθούν να ορθώνονται επιβλητικά στην κορυφογραμμή του Τροόδους.

Η κορφή του Ολύμπου, που βρίσκεται κοντά στα διοικητικά σύνορα των επαρχιών Λευκωσίας και Λεμεσού, δέχεται τη μεγαλύτερη βροχόπτωση απ' όλες τις περιοχές του νησιού η οποία φθάνει τα 1.064 χιλιοστόμετρα (μέσος όρος περιόδου 1951-1980). Από την κορφή, που είναι ταυτόχρονα και υδροκρίτης, πηγάζουν αρκετά ρυάκια που τροφοδοτούν με νερό τους ποταμούς Διαρίζο και Καρκώτη.

Η κεντρική τοποθεσία της κορφής και το μεγάλο της ύψος την καθιστούν ορατή απ' όλες τις πλευρές της Κύπρου. Τους χειμωνιάτικους μήνες μεταβάλλεται σ' ένα τοπίο αλλιώτικο με το πυκνό χιόνι που δέχεται. Ο μέσος αριθμός ημερών χιονοπτώσεως στη διάρκεια του χρόνου είναι 48 μέρες περίπου (μέσος όρος περιόδου 1961-1971). Γύρω από την κορφή φυτρώνουν πεύκα· τα κλαδιά πολλών από αυτά έχουν λυγίσει από το βάρος του χιονιού.

Η μεγαλόπρεπη κορφή του Ολύμπου προσελκύει κάθε χρόνο, χειμώνα και καλοκαίρι, πολυάριθμους επισκέπτες — Κυπρίους και ξένους — που έρχονται εδώ μακριά από τον συνωστισμό και το άγχος της αστικής ζωής για να απολαύσουν τα θέλγητρά του. Δίπλα στην κορφή βρίσκεται δασικός σταθμός.

Πάνω στον Όλυμπο βρίσκονται οι εγκαταστάσεις ραντάρ των Βρετανών, που έχουν δημιουργηθεί με βάση τη συνθήκη εγκαθιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το ραντάρ αυτό, με τους χαρακτηριστικούς θόλους, είναι ο ψηλότερος σταθμός της RAF σ' ολόκληρο τον κόσμο, θεωρείται ένα από τα ισχυρότερα ραντάρ στον κόσμο και αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Μέση Ανατολή.

Πολύ κοντά βρίσκονται και οι εγκαταστάσεις του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, που περιλαμβάνουν τεράστια κεραία αναμεταδόσεως ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων.

Η βουνοκορφή αυτή, η υψηλότερη της Κύπρου, φέρει την ονομασία γνωστού βουνού της Ελλάδος όπου, όπως πιστευόταν, βρισκόταν η κατοικία των θεών (απ' όπου και Ολύμπιος, επωνυμία του Διός). Δεν γνωρίζουμε εάν και στην κορυφή του κυπριακού Ολύμπου λατρευόταν κατά την Αρχαιότητα ο Ζευς, τούτο όμως είναι πιθανόν. Πάντως σε αρχαίες φιλολογικές πηγές δεν απαντάται η ονομασία Όλυμπος για το υψηλότερο βουνό της Κύπρου. Αντίθετα, την ονομασία αυτή έφεραν ένας λόφος στο ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα, καθώς και το «μαστοειδές όρος» Σταυροβούνι. Για τον σημερινό Όλυμπο εχρησιμοποιείτο κατά την Αρχαιότητα η σημερινή ονομασία Τρόοδος, όπως μαρτυρείται από αναφορά στα Φυσικά του Αριστοτέλη: ...εὑρέθη ἐν τῇ Κύπρῳ νήσῳ ὅτι ἔστιν ὂρος μέγα καί ὑψηλόν ὑπέρ πάντων τῶν βουνῶν αὐτῆς, Τρόγοδος καλούμενον...

Σε αναφορές, εξάλλου, των πρώτων μετά Χριστόν χρόνων, το βουνό αποκαλείται Χιονώδες αλλά και Λαμπαδιστόν (επειδή έλαμπε εξαιτίας της λευκότητας του χιονιού). Την ονομασία Χιονίστρα χρησιμοποιούν οι Κύπριοι ακόμη και σήμερα για την κορφή του υψηλότερου βουνού της Κύπρου.

Κατά τον Κ. Χατζηιωάννου, η ονομασία Τρόοδος (Τρόγοδος στην Αρχαιότητα) προήλθε από το αρχικό Τρίοδος (η), δηλαδή τρίστρατο, επειδή κατέληγαν εκεί τρεις δρόμοι, όπως και σήμερα (από Πλάτρες, από Πρόδρομο και από Αμίαντο).

Συνεπώς, η ονομασία Όλυμπος είναι νεότερη, όμως εχρησιμοποιείτο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και βρίσκεται σημειωμένη σε παλαιούς χάρτες. Κατά τη δική μας άποψη η ονομασία Όλυμπος πιθανώς δόθηκε στο Τρόοδος κατά τα Βυζαντινά χρόνια, όταν σταμάτησε να χρησιμοποιείται για το Σταυροβούνι, όταν δηλαδή ιδρύθηκε στο Σταυροβούνι το ομώνυμο μοναστήρι.

Βλέπε λήμμα: Τρόοδος και λήμμα οροσειρές

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια