Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της κοιλάδας του Τρέμιθου, 16 περίπου χμ. στα δυτικά της Λάρνακας. Η Αγία Άννα, χτισμένη πάνω σ' ένα υψόμετρο 150 μ., βρίσκεται στο σημείο επαφής των καστανόχρωμων λαβών και των ασβεστολιθικών πετρωμάτων. Στο χωριό γίνεται πληθωρική χρήση του τοπικού ασβεστολιθικού πετρώματος, αρκετά δε από τα παραδοσιακά σπίτια διατηρούν τα χαρακτηριστικά της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η σύγχρονη επιβλητική εκκλησία της αγίας Άννας δεσπόζει του χωριού. Δεν είναι γνωστό πού βρισκόταν η μεσαιωνική λατινική εκκλησία που περιγράφει ο ταξιδιώτης Φέλιξ Φάμπερ.

To ρυάκι, στ' αριστερά της εκκλησίας, καθώς κυλά πάνω στους ακανόνιστους όγκους των λαβών, που δεν φαγώθηκαν ακόμα από τα χρόνια, δημιουργεί μικρούς καταρράχτες.

Εκτός από πολύ λίγες αρδευόμενες εκτάσεις με εσπεριδοειδή κατά μήκος της κοιλάδας, στο χωριό καλλιεργούνται κυρίως τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά και οι ελιές.

Έξω από τον οικισμό, στον κύριο δρόμο προς τη Λάρνακα, δεσπόζουν οι αποστρογγυλωμένοι, σχεδόν ομοιόμορφοι ασβεστολιθικοί λόφοι, που τη μονοτονία τους σπάζουν οι σκόρπιες ελιές και το λίγο θυμάρι. Πάνω σ' αυτούς τους άσπρους λόφους κατασκευάζονται αναβαθμίδες και φυτεύονται δασικά δέντρα, με σκοπό να επεκταθεί κι εδώ το πράσινο.

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, ευρίσκεται δε σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες (της περιόδου της Βενετοκρατίας και αργότερα). Πήρε, όπως φαίνεται, την ονομασία του από την ύπαρξη σ' αυτό εκκλησίας (ή μοναστηριού) των Λατίνων αφιερωμένης στην Αγία Άννα. Από το οικοδόμημα αυτό δεν σώζονται ίχνη. Πιθανότατα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και κατά την ακολουθήσασα περίοδο της Βενετοκρατίας το χωριό αποτελούσε ιδιοκτησία της Λατινικής Εκκλησίας της Κύπρου ή ενός των πολλών Λατινικών θρησκευτικών ταγμάτων. Τη μεσαιωνική εκκλησία αναφέρει ο ταξιδιώτης Φέλιξ Φάμπερ, που είχε επισκεφθεί την Κύπρο το 1483. Ο ταξιδιώτης αυτός ομιλεί απλώς για λατινική εκκλησία, κοντά σε άλλη ελληνική, που είχε επισκεφθεί μετά την κατάβασή του από το Σταυροβούνι. Δεν αναφέρει ειδικά το χωριό, αλλά ομιλεί για ένα κειμήλιο στη λατινική εκκλησία, τον βραχίονα της αγίας Άννας, μητέρας της Παναγίας. Προφανώς το χωριό σχετίζεται προς το κειμήλιο αυτό και τον ομώνυμο ναό (ή μοναστήρι). Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας είχαν εγκατασταθεί στο χωριό και Τούρκοι (προφανώς τούτο είχε κατασχεθεί, αφού ανήκε μάλλον στη Λατινική Εκκλησία μετά την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου). Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί του ονόμαζαν το χωριό Akhisar, που μπορεί να μεταφραστεί ως άσπρο φρούριο (πιθανότατα λόγω των ασβεστολιθικών λόφων που δεσπόζουν την περιοχή).

Η μεγαλύτερη έκταση του χωριού χαρακτηρίζεται από λοφώδη τοπογραφία, το δε υψόμετρο περί τα δυο χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του οικισμού, στα σύνορα με το γειτονικό χωριό Ψευδάς, φθάνει τα 416 μέτρα (λόφος Νέον Αππιδάκι). Το τοπίο είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του Τρέμιθου.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι) και οι λάβες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη και φαιοχώματα.

Το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 380 χιλιοστόμετρα. Κτηνοτροφία σε περιορισμένη κλίμακα.

Από συγκοινωνιακής απόψεως η Αγία Άννα βρίσκεται δίπλα στον δρόμο Λάρνακας - Μοσφιλωτής ο οποίος τη συνδέει στα δυτικά με το χωριό Μοσφιλωτή (περί τα 5,5 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με το Καλό Χωριό (περί τα 6 χμ.) και μέσω του με την πόλη της Λάρνακας.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο Χέπγουωρθ Ντίξον, Βρετανός αξιωματούχος που πήρε μέρος στην κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους το καλοκαίρι του 1878, στο βιβλίο του British Cyprus που έγραψε τότε, δίνει την πληροφορία ότι το 1878 η Αγία Άννα είχε και λίγους Μωαμεθανούς κατοίκους: 6 άρρενες, 7 θήλεις και 8 παιδιά. Ο Ντίξον άντλησε την πληροφορία αυτή από τον πρώτο «Οδηγό» της Κύπρου που εξέδωσε τότε ο συνταγματάρχης Ουώρρεν. Ο ελληνικός πληθυσμός του χωριού ήταν τότε: 7 άρρενες, 7 θήλεις και 10 παιδιά. Δηλαδή συνολικά το χωριό είχε το 1878 μόνο 45 κατοίκους.

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι της Αγίας Άννας εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να μεταφερθούν, μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκυπρίους των ελεύθερων περιοχών, για εγκατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια