Τα Νικολοβάρβαρα είναι οι πρώτες δέκα μέρες του Δεκεβρίου, που θεωρούνται και ως οι περισσότερο βροχερές του χρόνου. Το πρώτο αυτό δεκαήμερο του Δεκέμβριο λέγεται έτσι επειδή στο διάστημα αυτό είναι οι γιορτές του αγίου Νικολάου (6 Δεκέμβρη) και της αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου). Από τα ονόματα Νικόλαος και Βαρβάρα, προήλθε η λέξη Νικολοβάρβαρα.
Την πεποίθηση ότι τα Νικολοβάρβαρα είναι η πιο βροχερή περίοδος του χρόνου, εκφράζουν και μερικές παροιμιακές φράσεις, όπως:
Τά Νικολοβάρβαρα τζ' οἱ τοῖσ'οι νερά
ή και:
Τά Νικολοβάρβαρα τζ' οἱ τοῖσ'οι χάρβαλα
Δηλαδή από τις βροχές των Νικολοβάρβαρων ακόμη και οι τοίχοι μπάζουν νερά ή ξεχαρβαλώνονται.
Μεταξύ των εορτών των αγίων Νικολάου και Βαρβάρας παρεμβάλλεται και εκείνη του αγίου Σάββα (5 Δεκεμβρίου), που δεν διέφυγε της λαϊκής αντίληψης. Πρβλ. την παροιμία:
Ἡ ἁγιά Βαρβάρα βαρβαρώννει
τζ' ἃης Σάββας σαβανώννει
τζ' ἃη Νικόλας παραχώννει.
(Της αγίας Βαρβάρας αρχίζει βαρυχειμωνιά, του αγίου Σάββα όλα σκεπάζονται με χιόνι όπως το σάβανο και του αγίου Νικολάου ακόμη πιο βαριά χιονόπτωση παραχώνει - καλύπτει - τα πράγματα στη γη).