Αμένοφις Δ ή Ακενατόν
Φαραώ της ΙΗ' δυναστείας στην Αίγυπτο (14ος αι. π.Χ.). Προσπάθησε να επιβάλει ως μόνο θεό τον Ατόν (Ήλιο), αποκλειστικό χορηγό όλων των ζωτικών δυνάμεων και να περιορίσει το ρόλο του ιερατείου του Άμμωνα. Για ν’ αποφύγει τις αντιδράσεις μετέφερε την πρωτεύουσα από τις Θήβες στην Τελ ελ Αμάρνα, ενώ ο ίδιος ονομάστηκε Ακενατόν.
Στη διάρκεια της εξουσίας του η Κύπρος (γνωστή τότε ως Αλασία* ή Άσυ) θεωρήθηκε πως ήταν φόρου υποτελής στην Αίγυπτο. Στα αρχεία της Τελ ελ Αμάρνα (πινακίδες γραμμένες σε σφηνοειδή γραφή που αποδίδουν βαβυλωνιακή γλώσσα) σώθηκε η αλληλογραφία του βασιλιά της Αλασίας με τον φαραώ αυτό. (βλέπε και λήμμα Αμάρνα πινακίδες).
Ο βασιλιάς της Αλασίας χρησιμοποιώντας διπλωματική γλώσσα τον προσφωνεί ως «αδελφό» του. Του στέλνει ως «δώρο» 500 τάλαντα(;) χαλκού, ποσότητα που θεωρεί σχετικά μικρή. Δικαιολογείται όμως γιατί η παραγωγή των μεταλλείων είναι μειωμένη εξαιτίας των επιδρομών των πειρατών Λούκκι που λεηλατούν κάθε χρόνο τη χώρα του αλλά και του λοιμού που έστειλε ο Νεργκάλ (βαβυλωνιακός θεός του πολέμου και του θανάτου) με αποτέλεσμα ν’ αποδεκατίζεται ο λαός του. Σαν αντάλλαγμα ο Αλασιώτης βασιλιάς παρακαλεί τον φαραώ να του στείλει ασήμι, λάδι και βόδια. Επίσης κάποιος πολίτης της Αλασίας πέθανε στην Αίγυπτο, γι’ αυτό και τον παρακαλεί ώστε να σταλεί η περιουσία του στο γιο του και στη χήρα του στην Κύπρο.
Σ’ άλλη επιστολή ο βασιλιάς ζητεί από τον φαραώ λάδι κι εκείνος σαν αντάλλαγμα θα του έστελνε λάδι για επάλειψη. Του στέλλει επίσης βόδια, ελεφαντόδοντο, ένα πολύτιμο ξύλο και σαν αντάλλαγμα ο ίδιος ζητεί πάλι ελεφαντόδοντο.
Η ανταλλαγή αυτή πολύτιμων δώρων δεν φαίνεται να έχει σχέση με τον φόρο υποτέλειας. Έχουμε μάλλον να κάνουμε με το θεσμό του «δώρου»-«αντίδωρου» που επικρατεί σ' όλες τις «πρώιμες» κοινωνίες (πρβλ. Όμηρο). Ήταν με τον τρόπο αυτό που οι βασιλιάδες προμηθεύονταν ό,τι τους έλειπαν (Μ. Mauss, Essai sur le don, forme primitive de l’ echange, Sociologie et anthropologie, Paris, 1950). (βλέπε και λήμμα Αίγυπτος και Κύπρος).