Αρτεμισίου ναυμαχία
Το Αρτεμίσιον είναι ακρωτήρι της βορειοδυτικής Εύβοιας. Το όνομά του το οφείλει στον εκεί ναό της Προσηνώας Αρτέμιδος.
Στην περιοχή του ακρωτηρίου αυτού έγινε το 480 π.Χ. μεγάλη ναυμαχία μεταξύ ελληνικών και περσικών ναυτικών δυνάμεων, κατά τη διάρκεια της εισβολής του Ξέρξη στην Ελλάδα. Η ναυμαχία έγινε τις μέρες που στη ξηρά διεξαγόταν η μάχη στις Θερμοπύλες. Ο περσικός στόλος απετελείτο από 5.000 πλοία και ο ελληνικός από 820. Οι Έλληνες προξένησαν σημαντικές απώλειες στους Πέρσες, όμως τελικά, μπροστά στην αριθμητική υπεροχή των τελευταίων, υποχώρησαν. Τους αντιμετώπισαν λίγο αργότερα στα στενά της Σαλαμίνος, όπου και τους συνέτριψαν.
Όπως γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο, οι Κύπριοι, μετά την αποτυχία της κυπριακής επανάστασης υπό τον Ονήσιλο, αναγκάστηκαν να συνεργαστούν και να ενισχύσουν τους Πέρσες στην εκστρατεία του Ξέρξη κατά της Ελλάδος, στην οποία συμμετείχαν με στόλο από 150 πλοία (Ηρόδοτος, VII, 90.1-Διόδωρος, XI, 37). Αρχηγοί των Κυπρίων ήσαν οι βασιλιάδες Γόργος της Σαλαμίνος και Τιμώναξ της Αμαθούντος(;) και ο Πενθύλος, γιος του Δημόνοου, από την Πάφο. Ο τελευταίος έχασε στη διάρκεια θύελλας τα 11 πλοία του και συνελήφθη από τους Έλληνες κοντά στο Αρτεμίσιον (Ηρόδοτος, VII, 195.1).
Οι Κύπριοι είχαν πάρει μέρος στη ναυμαχία του Αρτεμισίου, κατά τη διάρκεια δε των επιχειρήσεων, συνελήφθη από τους Έλληνες και ο Φιλάων, μεγαλύτερος αδελφός του βασιλιά Γόργου (Ηρόδοτος, VIII, 11.2).