Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λόγιος κληρικός, εκπαιδευτικός και ιεροκήρυκας. Καταγόταν από την Ανατολική Ρωμυλία και ήταν απόφοιτος της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής. Στην Κύπρο ήλθε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα όπου αρχικά εργάστηκε ως γραμματέας στο εκεί Ελληνικό προξενείο. Στη Λάρνακα νυμφεύθηκε και απέκτησε παιδιά. Ο γνωστός Έλληνας τραγουδιστής Τζίμης Μακούλης ήταν εγγονός του.

Στη Λάρνακα ο Ιωάννης Μακούλης άνοιξε δικό του βιβλιοπωλείο και, αργότερα, ίδρυσε και παράρτημά του στη Λευκωσία. Ο επίσκοπος Κυρηνείας Κύριλλος, μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Γ', που υπήρξε συμμαθητής του Μακούλη στην Ριζάρειον Σχολή, τον παρότρυνε να γίνει κληρικός, πράγμα που συνέβη. Το 1901 ιερουργούσε και κήρυσσε στη Λευκωσία, οπότε άρχισε να εκδίδει τον Ἀπόστολον  Βαρνάβαν, που ήταν το πρώτο έντυπο χριστιανικό περιοδικό που κυκλοφόρησε στην Κύπρο.  Ήταν εβδομαδιαίο και η έκδοσή του κράτησε ένα χρόνο (από 25 Μαρτίου 1901 μέχρι 23 Μαρτίου 1902).

Αργότερα υπηρέτησε ως ιερέας και ιεροκήρυκας στη Λάρνακα, αλλά και ως καθηγητής σε εκπαιδευτήρια της Λάρνακας και της Λεμεσού. Το 1911 χειροτονήθηκε από τον επίσκοπο Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη σε οικονόμο. Πέθανε στη Λάρνακα στις 14 Ιουνίου 1913.

Μεταξύ των έργων του, αξιολογότερο ήταν το βιβλίο που εξέδωσε στη Λάρνακα το 1910 με τίτλο: Χρονολογική Ἀκτίς, ἢτοι Χρονολογία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐπί τῇ βάσει τῆς μεταφράσεως τῶν Ο'. Το βιβλίο αυτό απετέλεσε σημαντικό βοήθημα για τους κληρικούς κυρίως, της εποχής του. Αναφέρουμε επίσης το βιβλίο του Ἀποκάλυψις τῆς Παναγίας Θεοτόκου (Λάρνακα, 1910).

Αρχιεπισκοπικό

Ο Πατήρ Ιωάννης Μακούλης παρότι μετριοπαθής ενεπλάκη στο λεγόμενο Αρχιεπισκοπικό Ζήτημα. Τον κυνήγησαν οι Κυρηναϊκοί, παρότι ηταν φίλος και συμφοιτητής του Μητροπολίτη Κυρηνείας Κυρίλλου.  Στις εκλογές της 14ης Φεβρουαρίου 1909 για εκλογή Αρχιεπισκόπου προήδρευε ως εφημέριος της Αγίας Νάπας στη Λεμεσό του ομώνυμου εκλογικού Κέντρου. Μετά τις εκλογές ο Μακούλης (μαζί με τους εφημερίους της Καθολικής και της Αγίας Τριάδας) βρέθηκαν στη δίνη της αντιπαράθεσης Κυρηναϊκών -Κιτιακών.  Για κάποιο χρονικό διάστημα μάλιστα επαύθη από εφημέριος και αναζητούσε άλλη ενορία. Αναφέρει σε επιστολή του στο Μητροπολίτη Κιτίου με ημερομηνία  22 Μαΐου 1910: «Δέν ἐπαύθην, Πανιερώτατε, οὔτε διά παράβασιν καθηκόντων τῆς Ἱερωσύνης, οὔτε διά παράβασιν οἱασδήποτε τῶν δέκα ἐντολῶν. Ἐπαύθην διότι προήδρευσα ἐν τῇ κάλπῃ τῆς 14 Φεβρουαρίου 1909 πρός ἐκλογήν Ἀρχιεπισκόπου! Καί προήδρευσα οὐχί αὐτοβούλως διεκδικήσας τήν προεδρίαν, ἀλλά πιεσθείς ὑπό τῶν ἡγετῶν τοῦ Κιτιακοῦ κόμματος καί δεύτερον ἐκ τῆς διαταγῆς τοῦ τότε Ἀρχιερέως ἡμῶν [Κιτίου Κυρίλλου] καί τοῦ εἰδικοῦ Νόμου».

Πόλεμος στα παγκάρια

Η περιπέτεια του Ιωάννη Μακούλη μεταφέρεται και στον Τύπο της εποχής: Σε επιστολή του στον μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη, ο οποίος ανέλαβε την Μητρόπολη Κιτίου μετά την Εκλογή του Κύριλλου Β στη θέση του Αρχιεπισκόπου,  καταγγέλλει, επικαλούμενος φύλλο της  εφημερίδας Αλήθεια των ημερών εκείνων, ότι η υπό τον Σπύρο Ἀραούζο φιλο-Κυρηνειακή ομάδα «ἀπό τῆς συμπληρώσεως τῆς Ἱεραρχίας μετατρέπεται ἀπό Ἀντικιτιακή εἰς Ἀντικληρικήν ἤ Λαϊκήν· διό κρίνει, κατακρίνει καί ἀποδοκιμάζει τάς πράξεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί ἀγωνίζεται νά κρατήση

1ον) ὑποδούλους τούς ἱερεῖς, καί

2ον) ἀνεύθυνον τήν διαχείρισιν τῶν παγκαρίων.

Ἐκ τούτων καταφαίνεται ὅτι ὁ ἐναντίον ἡμῶν τῶν ἐν διωγμῷ ἱερέων λυσσώδης πόλεμος, δέν εἶναι πόλεμος κατά τῶν ἀτόμων ἡμῶν, ἀλλά πόλεμος κατά τῆς Ἱεραρχίας πρός ἁρπαγμόν καί σφετερισμόν τῶν δικαιωμάτων Αὐτῆς». Ἀπό πλευρᾶς του ὁ Σπῦρος Ἀραοῦζος, σέ ἐπιστολή του ἡμ. 14/27 Ἰουνίου 1910, γράφει στόν Κιτίου Μελέτιο ὅτι ὁ π΄Μακούλης δέν δέχεται νά παραιτηθῆ χωρίς σαφή ἐντολή τοῦ Ἐπισκόπου καί ἐξασφάλιση ἄλλης θέσεως. Τό ἴδιο καί ὁ π΄Θεόδωρος τῆς Καθολικῆς. Ὅσον ἀφορᾶ τόν τρίτο ἱερέα, τόν π΄Κωνσταντῖνο, ἐπῆγε τῇ ἐπιμονῇ τοῦ Σώζου [πρόκειται γιά τόν Δήμαρχο Λεμεσοῦ Χριστόδουλο Σῶζο] στήν Ἁγία Τριάδα γιά νά λειτουργήσει, ἀλλά -- γράφει -- οἱ ἐνορίτες δέν τόν δέχθηκαν καί ἔκλεισαν τήν ἐκκλησία. Καί καταλήγει ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά γίνει δεκτή ἡ ἀπόφαση τῆς Ἱ. Συνόδου γιά ἐπάνοδο τῶν τριῶν ἱερέων στίς παλιές θέσεις τους. Σέ νέα ἐπιστολή του, ἡμ. 18 Ἰουνίου 1910, πρός τόν Κιτίου Μελέτιο, ὁ π΄Μακούλης ἀναφέρει ὅτι ἐπληρώθη ὅλους τούς καθυστερημένους μισθούς του καί ὑπέβαλε οἰκειοθελῶς τήν παραίτησή του ἀπό τή θέση του στήν Ἁγία Νάπα, «ἕνεκα τῆς ἔτι ἐξακολουθούσης κομματικῆς διαμάχης». Τήν ἐξέλιξη αὐτή ἐπιβεβαιώνει καί ὁ φίλος τῆς Ἐκκλ. ἐπιτροπῆς Ἁγίας Νάπας Σπῦρος Ἀραοῦζος, σέ ἐπιστολή του ἡμ. 18 Ἰουνίου [πιθανώτατα 18/1 Ἰουλίου] 1910, πρός τόν Κιτίου Μελέτιο, ἀπό τόν ὁποῖο ζητᾶ νά βρεῖ ἄλλη θέση στόν π΄Μακούλη στή Λάρνακα.

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Λεμεσοῦ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Σωφρόνιου Μιχαηλίδη σελ 29