Κολλέγια Ελληνικά
Κατά τον 16ο και 17ο αιώνα γνωστά ήσαν στην Ιταλία τρία Ελληνικά Κολλέγια, εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτούργησαν σε τρεις φημισμένες πόλεις: Τη Ρώμη, τη Βενετία και την Πάδουα. Στα ιδρύματα αυτά φοίτησαν κατά καιρούς πολλοί Κύπριοι σπουδαστές, μέλη οικογενειών που είχαν εγκαταλείψει την Κύπρο μετά την κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1570-71 και είχαν εγκατασταθεί σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας. Στα Κολλέγια αυτά φοίτησαν και πολλοί άλλοι σπουδαστές από διάφορα μέρη της επίσης υποδουλωμένης Ελλάδας.
Στα ίδια Κολλέγια αρκετοί Κύπριοι εργάστηκαν επίσης ως καθηγητές της θεολογίας, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, της φιλοσοφίας και άλλων μαθημάτων.
Παρά το ότι τέτοια εκπαιδευτικά ιδρύματα βρίσκονταν υπό την άμεση επιρροή της Λατινικής Εκκλησίας και του ιταλικού πνεύματος γενικότερα, ωστόσο επιτέλεσαν σημαντικό έργο εξυπηρετώντας τον Ελληνισμό της διασποράς που περιφερόταν στην Ευρώπη χωρίς πατρίδα. Ο εκπαιδευτικός, επιστημονικός, πνευματικός και κοινωνικός ρόλος τους, ιδίως στις πολυπληθείς ελληνικές παροικίες της Ιταλίας στις οποίες περιλαμβάνονταν και αρκετοί Κύπριοι, συνέβαλε στη μεγάλη υπόθεση του διαφωτισμού που αργότερα έδωσε αξιόλογους καρπούς και απετέλεσε το σπέρμα της εθνεγερσίας που οδήγησε στην ελληνική επανάσταση και την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Ειδικότερα για το γνωστότερο απ’ αυτά, το Κολλέγιο της Ρώμης, βλέπε λήμμα Αθανασίου Αγίου Κολλέγιο.
Μεταξύ των γνωστότερων Κυπρίων που φοίτησαν ή /και δίδαξαν στα Κολλέγια αυτά, αναφέρουμε τους ακόλουθους:
Ιούλιος Καίσαρ Αγιομαύρας* ή Σαγκταμαύρας (Ρώμης)
Αλουίσιος Ανδρούτσης* (Ρώμης, Βενετίας)
Ιωάννης Βουστρώνιος* (Ρώμης)
Ματθαίος Γαλατιανός* (Ρώμης)
Λεόντιος Ευστράτιος* (Βενετίας)
Λίβιος Ζάκρας* (Ρώμης, Βενετίας)
Δημήτριος Κιγάλας* (Ρώμης)
Ιλαρίων* Κιγάλας (Ρώμης)
Ιωάννης Κιγάλας* (Ρώμης)
Πέτρος Κολέττης* (Ρώμης, Πάδουας)
Κυπριανός* αρχιμανδρίτης (Βενετίας)
Αλέξανδρος Κωνστάντζος* (Ρώμης)
Νεόφυτος Ροδινός* (Ρώμης)
Ιάσων Σωζόμενος* (Ρώμης)
Ιωάννης Σωζόμενος* (Ρώμης)
Ιωάννης Σωζόμενος* (Ρώμης)