Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Δομινικανός ιερωμένος που έζησε και περιέγραψε τα γεγονότα της τουρκικής κατάκτησης της Κύπρου το 1570 - 71. Κατά την εποχή αυτή ήταν ανώτερος εκκλησιαστικός αξιωματούχος, με τον τίτλο του γενικού βικάριου στην επαρχία της Αγίας Γης.

Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για την καταγωγή του. Πιθανότατα ήταν γόνος μιας από τις παλαιότερες οικογένειες ευγενών της Περγάμου, καταγόμενης από την Λομβαρδία. Ο Εστιέν ντε Λουζινιάν τον ονομάζει μοναχό του τάγματος των Δομινικανών, της οικογένειας των Καλλέπιο (Calepii), και πολύ μορφωμένο κληρικό, διδάκτορα της θεολογίας, που επέδειξε εξαίρετο θάρρος κατά την τραγωδία του 1570 - 71.

Ο Άγγελος Καλλέπιο έγραψε, στα 1572, δυο κείμενα. Το ένα αποτελούσε την προσωπική του μαρτυρία σχετικά με την αντίσταση της Λευκωσίας κατά των Τούρκων το 1570, την πολιορκία και την πτώση της πόλης. Το δεύτερο αναφέρεται στην επική αντίσταση της Αμμοχώστου το 1570 - 71 και την πτώση της. Και τα δυο αυτά συγκλονιστικά ντοκουμέντα παρέδωσε ο Καλλέπιο στον Κύπριο ιστορικό Στέφανο (Εστιέν) ντε Λουζινιάν, ο δε τελευταίος τα περιέλαβε στο γνωστό περί Κύπρου και ιδιαίτερα πολύτιμο έργο του Chorograffia et breve Historia universale dell' Isola de Cipro, με σχετική πρόταξη.

Ο Άγγελος Καλλέπιο ήταν αυτόπτης μάρτυρας της αντίστασης, της πολιορκίας και της πτώσης της Λευκωσίας, και στο σχετικό κείμενό του δίνει πολλές πληροφορίες και την προσωπική του κατάθεση για τα δραματικά γεγονότα. Πρόκειται για ένα αρκετά λεπτομερές στην αφήγησή του κείμενο, ιδιαίτερα πολύτιμο για μας σήμερα αφού είχε γραφεί από έναν άνθρωπο που είχε ζήσει την τραγωδία.

Το 1570 ο Άγγελος Καλλέπιο ήταν ο επικεφαλής στο φημισμένο μοναστήρι των Δομινικανών στη Λευκωσία. Μετά την άλωση της πόλης από τους Τούρκους, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1570, συνελήφθη αιχμάλωτος από ένα δερβίση. Ο δερβίσης τον πώλησε αμέσως στον καπετάνιο μιας οθωμανικής γαλέρας, που τον μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί μπόρεσε να απελευθερωθεί, αλλά λίγο αργότερα συνελήφθη και πάλι φυλακίστηκε, θεωρούμενος ως κατάσκοπος του πάπα. Κατά τη διάρκεια αυτής της δεύτερης φυλάκισής του εκρατείτο μαζί με αιχμαλώτους από την Αμμόχωστο, αφού στο μεταξύ κατελήφθη από τους Τούρκους και η πόλη αυτή, τον Αύγουστο του 1571, ύστερα από 11μηνη αντίσταση. Από τους συγκρατούμενούς του άκουσε στη φυλακή τις αφηγήσεις για τον πόλεμο στην Αμμόχωστο και για την απώλεια της πόλης. Έτσι ο Άγγελος Καλλέπιο έγραψε το δεύτερο κείμενό του, το σχετικό με την Αμμόχωστο. Και αυτό το δεύτερο κείμενό του είναι αρκετά λεπτομερές και πολύτιμο ως ιστορική πηγή. Αν και ο Καλλέπιο δεν έζησε τον πόλεμο στην Αμμόχωστο, ωστόσο είχε τις πληροφορίες απ' ευθείας από πρωταγωνιστές του πολέμου, στις οθωμανικές φυλακές.

Το 1572 ο Καλλέπιο κατόρθωσε να απελευθερωθεί και να επιστρέψει στην Ιταλία. Εγκαταστάθηκε στην πόλη Μπολώνια, όπου κι έγραψε τα δυο κείμενά του που τα έστειλε αμέσως μετά στον Στέφανο ντε Λουζινιάν (και που ο τελευταίος τα διέσωσε και τα αξιοποίησε στο δικό του έργο).

Ο Στέφανος ντε Λουζινιάν αναφέρει μεταξύ άλλων, ότι ο Καλλέπιο είχε προσπαθήσει πολύ, μετά την απελευθέρωσή του, να επιτύχει και την απελευθέρωση άλλων αιχμαλώτων. Κατόρθωσε, με πολλές προσπάθειες, παρακάλια και δάκρυα, να μαζέψει από διάφορες κατευθύνσεις χρήματα και να εξαγοράσει την ελευθερία αρκετών αιχμαλώτων.

Τα δυο κείμενα του Αγγέλου Καλλέπιο, σε αγγλική μετάφραση, μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης στο έργο του C.D.Cobham, Excerpta Cypria (έκδ. 1908, σσ. 122 - 162).

Επίσης, σε ελληνική μετάφραση, τα κείμενα του Καλλέπιο δημοσίευσε ο Άντρος Παυλίδης, μαζί με σημειώσεις και σχόλια, στο έργο του «Η Κύπρος ανά τους αιώνες μέσα από τα κείμενα των ξένων επισκεπτών της» (τόμος 1ος, 1993, σελ. 354 – 395).