Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η σκόνη στην ατμόσφαιρα είναι ένα φαινόμενο που προκαλεί ποικίλες συζητήσεις σχετικά με την επικινδυνότητα και την συχνότητα του.

Η σκόνη στην Κύπρο οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες: Η σκόνη που δημιουργείται τοπικά από τον άνεμο και την ανθρώπινη δραστηριότητα (παραδείγματος χάρη η σκόνη που σηκώνεται από τον άνεμο στις ξηρές περιοχές του εσωτερικού αρκετά συχνά το καλοκαίρι στην Κύπρο) και η σκόνη που έρχεται μέσω της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας στην περιοχή. Η κυριότερη πηγή μεταφερόμενης σκόνης είναι η έρημος της Σαχάρας στα νότια ενώ συχνά εμφανίζεται σκόνη από τα ανατολικά (Συρία, Ιορδανία, Ιράκ και Περσία). Πολύ σπάνια υπάρχουν περιστατικά σκόνης από τις ερήμους στην Αραβική έρημο.

Συνθήκες 

Επεισόδια σωματιδιακής ρύπανσης έχουμε κυρίως στις μεταβατικές περιόδους, δηλαδή άνοιξη και φθινόπωρο. Χρειάζεται ένας μηχανισμός ανύψωσης σκόνης στην περιοχή που προέρχεται (μπορεί να είναι επιφανειακοί άνεμοι ή ισχυρή καταιγίδα (όπως το πολύ ισχυρό φαινόμενο σκόνης που εμφανίστηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2015 με την ορατότητα να μειώνεται κάτω από 100 μέτρα) και στη συνέχεια άνεμος που θα την σπρώξει στην περιοχή μας. Πολλές φορές η σκόνη βρίσκεται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτή ενώ άλλες φορές εγκλωβίζεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας χωρίς να καταμετράται στο έδαφος. 

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αύξηση των συμβάντων αυξημένης σκόνης ενώ ορισμένα από αυτά ήταν ιδιαίτερα σοβαρά. Έχουν προταθεί ορισμένες θεωρίες, η επικρατέστερη των οποίων αναφέρεται στην διαφοροποίηση των μεγάλης κλίμακας καιρικών συστημάτων λόγω κλιματικής μεταβολής. Η εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες για τα αυξανόμενα επεισόδια εμφάνισης σκόνης στον ουρανό των χωρών της Μεσογείου, δεν είναι άλλη από την ερημοποίηση, που αποτελεί μια από τις πιο δραματικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι έρευνες διεθνών οργανισμών δείχνουν ότι στη Σαχάρα περίπου 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης ερημοποιούνται ετησίως

Συνήθως τα περιστατικά σκόνης προγνώσκονται σωστά, ενδεχομένως όχι με ποσοτική ακρίβεια αλλά ποιοτικά. Ορισμένες φορές όμως τα προγνωστικά μοντέλα δεν είναι ακριβή και ο κύριος λόγος για την αποτυχία αυτή είναι η έλλειψη πραγματικών δεδομένων παρατήρησης. Στις περιοχές που ανυψώνεται η σκόνη οι παρατηρήσεις είναι πολύ λίγες για να περιγράψουν σωστά την ατμόσφαιρα, όπως έγινε στο περιστατικό της 15ης Σεπτεμβρίου 2015 όπου η μόνη πληροφόρηση προερχόταν από παρατηρήσεις κοντά στα παράλια του Λιβάνου και του Ισραήλ, 4 μέρες μετά την εμφάνιση του φαινομένου.

Επικίνδυνη
Το Τμήμα επιθεώρησης εργασίας συλλέγει καθημερινά δείγματα από την ατμόσφαιρα τα οποία αναλύονται χημικά για τον προσδιορισμό των στοιχείων που αποτελούν τα σωματίδια. Δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής οτιδήποτε ανησυχητικό.

Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κατά καιρούς ενημερώνει για προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουν κάποιες ομάδες πληθυσμού. Στις 15 Ιουνίου 2016 ανακοίνωσε ότι οι μέσες ωριαίες τιμές συγκέντρωσης εισπνεύσιμων αιωρούμενων σωματιδίων με διάμετρο μικρότερη των 10 μm (PM10) στην ατμόσφαιρα, ήταν αυξημένες και κυμάνθηκαν μεταξύ 38 μg/m3 και 107 μg/m3. (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο) και ως εκ τούτου ότι η μέση 24ωρη τιμή υπερέβη την αντίστοιχη οριακή τιμή των 50 μg/m3 που έχει καθοριστεί με βάση τη σχετική νομοθεσία. Σε τέτοιες περιπτώσεις΄, λόγω του μικρού μεγέθους των εισπνεύσιμων αιωρούμενων σωματιδίων και της πιθανής αρνητικής επίδρασης τους στην ανθρώπινη υγεία, το κοινό και ιδιαίτερα οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς) συμβουλεύονται να αποφεύγουν να κυκλοφορούν σε ανοικτούς χώρους μέχρι να παρέλθει το φαινόμενο που παρατηρείται.

Ένας από τους μηχανισμούς ελάφρυνσης της ατμοσφαιρικής σωματιδιακής επιβάρυνσης είναι η βροχή η οποία παρασύρει τα σωματίδια τα οποία διαλύονται στο νερό και πέφτουν στο έδαφος με τη μορφή λάσπης.

Πηγή: 

1. Polignosi